Gerhard Ertl
Data i miejsce urodzenia 10 października 1936 Stuttgart (Niemcy)
Gerhard Ertl (ur. 10 października 1936 w Stuttgarcie ) − niemiecki fizyk i chemik, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii , specjalista w zakresie katalizy heterogenicznej i fizykochemii powierzchni .
Życiorys W latach 1955−1957 studiował fizykę na Uniwersytecie w Stuttgarcie . Od 1957 roku kontynuował studia na Sorbonie , a w latach 1958−1959 na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium . Dyplom z fizyki uzyskał w 1961 roku na Uniwersytecie w Stuttgarcie, po czym przeniósł się, wraz ze swoim promotorem Heinzem Gerischerem , na Uniwersytet Techniczny w Monachium , gdzie w 1965 roku uzyskał stopień doktora. Tematem jego rozprawy doktorskiej była kinetyka katalitycznego utleniania wodoru na monokryształach germanu.
W Monachium pracował do 1968 roku, potem przeniósł się na Uniwersytet Leibniza w Hanowerze , gdzie kierował Instytutem Chemii Fizycznej i Elektrochemii. W 1973 wrócił do pracy na Uniwersytecie w Monachium, gdzie pracował do 1986. Do przejścia na emeryturę w roku 2004 pracował w Fritz-Haber-Institut der Max-Planck-Gesellschaft w Berlinie, po czym pozostał tam jako profesor emerytowany .
Gerhard Ertl i jego żona Barbara mają dwoje dzieci i kilkoro wnucząt. Gerhard Ertl jest pianistą amatorem i hodowcą kotów.
Dokonania naukowe Jego najbardziej znane prace dotyczyły określenia szczegółowych mechanizmów molekularnych reakcji mających miejsce podczas katalizy heterogenicznej. Opisał mechanizmu katalitycznej syntezy amoniaku na powierzchni żelaza, zachodzącej podczas syntezy metodą Habera i Boscha oraz katalityczne utlenianie tlenku węgla na powierzchni palladu (reakcja zachodząca w katalizatorach samochodowych ).
W trakcie swoich badań odkrył istnienie reakcji oscylacyjnych na powierzchni platyny i przy pomocy skaningowego mikroskopu elektronowego wykonał jako pierwszy obrazy oscylacyjnych zmian na powierzchni, które były dowodem na zachodzenie tych reakcji. W późniejszym czasie stał się też specjalistą od badania reakcji chemicznych na powierzchni za pomocą skaningowego mikroskopu tunelowego
Profesor Ertl jest laureatem wielu nagród, między innymi Nagrody Japońskiej (1992) i Nagrody Wolfa (1998). 10 października 2007, w dniu swoich 71. urodzin, otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za badania procesów chemicznych zachodzących na powierzchni ciał stałych. 23 października 2009 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie [1] , a 6 maja 2011 Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy .
Bibliografia Przypisy XX wiek 1901: van ’t Hoff 1902: Fischer 1903: Arrhenius 1904: Ramsay 1905: Baeyer 1906: Moissan 1907: Buchner 1908: Rutherford 1909: Ostwald 1910: Wallach 1911: Skłodowska-Curie 1912: Grignard , Sabatier 1913: Werner 1914: Richards 1915: Willstätter 1918: Haber 1920: Nernst 1921: Soddy 1922: Aston 1923: Pregl 1925: Zsigmondy 1926: Svedberg 1927: Wieland 1928: Windaus 1929: Harden , von Euler-Chelpin 1930: Fischer 1931: Bosch , Bergius 1932: Langmuir 1934: Urey 1935: F. Joliot-Curie , I. Joliot-Curie 1936: Debye 1937: Haworth , Karrer 1938: Kuhn 1939: Butenandt , Ružička 1943: de Hevesy 1944: Hahn 1945: Virtanen 1946: Sumner , Northrop , Stanley 1947: Robinson 1948: Tiselius 1949: Giauque 1950: Diels , Alder 1951: McMillan , Seaborg 1952: Martin , Synge 1953: Staudinger 1954: Pauling 1955: du Vigneaud 1956: Hinshelwood , Siemionow 1957: Todd 1958: Sanger 1959: Heyrovský 1960: Libby 1961: Calvin 1962: Perutz , Kendrew 1963: Ziegler , Natta 1964: Hodgkin 1965: Woodward 1966: Mulliken 1967: Eigen , Norrish , Porter 1968: Onsager 1969: Barton , Hassel 1970: Leloir 1971: Herzberg 1972: Anfinsen , Moore , Stein 1973: Fischer , Wilkinson 1974: Flory 1975: Cornforth , Prelog 1976: Lipscomb 1977: Prigogine 1978: Mitchell 1979: Brown , Wittig 1980: Berg , Gilbert , Sanger 1981: Fukui , Hoffmann 1982: Klug 1983: Taube 1984: Merrifield 1985: Hauptman , Karle 1986: Herschbach , Lee , Polanyi 1987: Cram , Lehn , Pedersen 1988: Deisenhofer , Huber , Michel 1989: Altman , Cech 1990: Corey 1991: Ernst 1992: Marcus 1993: Mullis , Smith 1994: Olah 1995: Crutzen , Molina , Rowland 1996: Curl Jr. , Kroto , Smalley 1997: Boyer , Walker , Skou 1998: Kohn , Pople 1999: Zewail 2000: Heeger , MacDiarmid , Shirakawa XXI wiek 2001: Knowles , Noyori , Sharpless 2002: Wüthrich , Fenn , Tanaka 2003: Agre , MacKinnon 2004: Ciechanower , Herszko , Rose 2005: Chauvin , Grubbs , Schrock 2006: Kornberg 2007: Ertl 2008: Shimomura , Chalfie , Tsien 2009: Ramakrishnan , Steitz , Jonath 2010: Heck , Negishi , Suzuki 2011: Szechtman 2012: Kobilka , Lefkowitz 2013: Karplus , Levitt , Warshel 2014: Betzig , Hell , Moerner 2015: Lindahl , Modrich , Sancar 2016: Feringa , Sauvage , Stoddart 2017: Dubochet , Frank , Henderson 2018: Arnold , Smith , Winter 2019: Goodenough , Whittingham , Yoshino 2020: Charpentier , Doudna 2021: List , MacMillan 2022: Bertozzi , Meldal , Sharpless
XX wiek 1978: Carl Djerassi 1979: Herman Mark 1980: Henry Eyring 1981: Joseph Chatt 1982: John Polanyi , George Pimentel 1983/1984: Herbert Gutowsky , Harden McConnell , John Waugh 1984/1985: Rudolph Marcus 1986: Elias Corey , Albert Eschenmoser 1987: David Phillips , David Blow 1988: Joshua Jortner , Raphael Levine 1989: Duilio Arigoni , Alan Battersby 1990: nagrody nie przyznano 1991: Richard Ernst , Alexander Pines 1992: John Pople 1993: Ahmed Zewail 1994: Richard Lerner , Peter Schultz 1995: Gilbert Stork , Samuel Danishefsky 1996: nagrody nie przyznano 1998: Gerhard Ertl , Gabor Somorjai 1999: Raymond Lemieux 2000: Frank Albert Cotton XXI wiek 2001: Henri Kagan , Ryōji Noyori , Barry Sharpless 2002/2003: nie przyznano 2004: Harry Gray 2005: Richard Zare 2006/2007: Ada Jonath , George Feher 2008: William Moerner , Allen Bard 2009/2010: nie przyznano 2011: Stuart Rice , Ching Tang , Krzysztof Matyjaszewski 2012: Paul Alivisatos , Charles Lieber 2013: Robert Langer 2014: Chi-Huey Wong 2015: nie przyznano 2016: Kyriacos Costa Nicolaou , Stuart Schreiber 2017: Robert G. Bergman 2018: Omar M. Yaghi , Makoto Fujita 2019: Stephen Buchwald , John Hartwig 2020: nie przyznano 2021: Leslie Leiserowitz , Meir Lahav 2022: Bonnie LBassler , Carolyn Bertozzi , Benjamin Cravatt
XX wiek 1985: John R. Pierce i Ephraim Katchalski 1986: David Turnbull i Willem J. Kolff 1987: Henry M. Beachell , Gurdev S. Khush i Theodore H. Maiman 1988: Georges Vendryes , Donald A. Henderson , Isao Arita , Frank Fenner , Luc Montagnier i Robert C. Gallo 1989: Frank Sherwood Rowland i Elias James Corey 1990: Marvin Minsky , William Jason Morgan , Dan Peter Mckenzie i Xavier Le Pichon 1991: Jacques - Louis Lions i John Julian Wild 1992: Gerhard Ertl i Ernest John Christopher Polge 1993: Frank Press i Kary B. Mullis 1994: William Hayward Pickering i Arvid Carlsson 1995: Nick Holonyak Jr. i Edward F. Knipling 1996: Charles K. Kao i Masao Ito 1997: Takashi Sugimura , Bruce N. Ames , Joseph F. Engelberger i Hiroyuki Yoshikawa 1998: Leo Esaki , Jozef S. Schell i Marc C. E. Van Montagu 1999: W. Wesley Peterson , Jack L. Strominger i Don C. Wiley 2000: Ian L. McHarg i Kimishige Ishizaka XXI wiek 2001: John B. Goodenough i Timothy R. Parsons 2002: Tim Berners-Lee , Anne McLaren i Andrzej K. Tarkowski 2003: Benoît Mandelbrot , James A. Yorke i Seiji Ogawa 2004: Ken’ichi Honda , Akira Fujishima , Keith J. Sainsbury i John H. Lawton 2005: Makoto Nagao , Masatoshi Takeichi i Erkki Ruoslahti 2006: John Houghton i Akira Endō 2007: Peter Shaw Ashton , Albert Fert i Peter Grünberg 2008: Victor McKusick , Bob Kahn i Vinton Gray Cerf 2009: Dennis L. Meadows i David E. Kuhl 2010: Shun’ichi Iwasaki i Peter Vitousek 2011: Kenneth Thompson , Dennis Ritchie , Tadamitsu Kishimoto i Toshio Hirano 2012: Janet Rowley , Brian Druker , Nicholas Lydon i Masato Sagawa 2013: C. Grant Willson , Jean M. J. Fréchet i John Frederick Grassle 2014: Yasuharu Suematsu i C. David Allis 2015: Yutaka Takahashi , Theodore Friedmann i Alain Fischer 2016: Hideo Hosono i Steven D. Tanksley 2017: Emmanuelle Charpentier , Jennifer Doudna i Adi Szamir 2018: Akira Yoshino , Max D. Cooper , Jacques Miller 2019: Yoshio Okamoto , Rattan Lal 2020: Svante Pääbo , Robert G. Gallager 2021: Martin A. Green , Bert Vogelstein , Robert A. Weinberg 2022: Katalin Karikó , Drew Weissman , Christopher Field
Identyfikatory zewnętrzne: