Gerhard Roßbach

Gerhard Roßbach (ur. 28 lutego 1893 w Krzywinie, zm. 30 sierpnia 1967 w Hamburgu) – niemiecki wojskowy i dowódca paramilitarnych formacji Freikorps.

Życiorys

I wojna światowa

Wykształcenie wojskowe zdobył w Głównej Szkole Kadetów w Berlinie-Lichterfelde[1]. Podczas I wojny światowej walczył początkowo na terenie Prus Wschodnich i Rosji[1]. Następnie ukończył kurs obsługi broni maszynowej i po zakończeniu operacji na froncie rosyjskim w 1915 został przeniesiony do Francji[1]. Ranny w pierś pod koniec wojny[1].

Freikorps Roßbach

Emblem Freikorps Roßbach

Po wojnie, 27 listopada 1918 założył oddział Sturmabteilung Roßbach[2] w celu obrony zagrożonych granic Prus Zachodnich[3]. W październiku 1919 poprowadził liczący 1200 żołnierzy oddział na Łotwę, aby wesprzeć Freikorpsy wycofujące się z terenów nadbałtyckich[3]. Oddział Roßbacha został oficjalnie rozwiązany przez władze pruskie 28 stycznia 1920[1], jednak jego członkowie pozostawali w ścisłym kontakcie w ramach tzw. Roßbach-Arbeitsgemeinschaften[3] i wsparli puczystów podczas puczu Kappa-Lüttwitza (1920)[2]. Dawny oddział Roßbacha został wówczas wcielony do tymczasowej Reichswehry jako 37 batalion piechoty[3].

Zaraz po przewrocie, rząd Rzeszy wysłał oddział Roßbacha do tłumienia powstania górników w Zagłębiu Ruhry[3]. Po krwawej rozprawie z powstańcami, oddział ponownie rozwiązano, a jego członkowie nadal pozostawali w ścisłym kontakcie[3]. Wiosną 1921 pojechali na Górny Śląsk tłumić III powstanie śląskie[4] – w okresie tym doszło do radykalizacji ideologicznej członków oddziału Roßbacha (np. rozprzestrzeniał się antysemityzm), którzy dopuszczali się samosądów (niem. Fememorde) na rzekomych zdrajcach[3] (dokładna liczba mordów nie jest znana – w relacjach świadków mowa jest a setkach a nawet tysiącach[1]). W związku z tym generał Hans von Seeckt (1866–1936) domagał się ostatecznego rozwiązania Freikorpsów[3]. Rząd Rzeszy rozwiązał Freikorpsy decyzją z 21 listopada 1921[3]. Członkowie oddziału Roßbacha ponownie wycofali się do Roßbach-Arbeitsgemeinschaften[3].

Pucz monachijski

Sam Roßbach wkrótce wstąpił do NSDAP i w 1922 otrzymał od Adolfa Hitlera zlecenie rozbudowy struktur partyjnych poza terenem Bawarii[3]. Jednak planowane przez Roßbacha założenie berlińskiej NSDAP nie doszło do skutku, ponieważ 15 listopada 1922 władze Prus zdelegalizowały NSDAP na terenie całych Prus[3].

10 lutego 1923 Roßbach wstąpił do Niemieckiej Ludowej Partii Wolności (niem. Deutschvölkische Freiheitspartei, DVFP)[3]. W marcu 1923 został aresztowany pod zarzutem przygotowywania zamachu stanu, jednak zwolniony z aresztu ze względu na brak zagrożenia ucieczką[3]. Roßbach niezwłocznie udał się do Bawarii, gdzie nie dosięgał pruski wymiar sprawiedliwości[3]. Jego dawni żołnierze założyli nowy batalion Roßbacha pod szyldem monachijskiej SA pod dowództwem Edmunda Heinesa (1897–1934)[3]. Roßbach zaangażował się w przygotowywania puczu monachijskiego – 8 listopada 1923 stworzył nowy oddział SA uformowany z kadetów oficerskiej szkoły piechoty, który poprowadził do Bürgerbräukeller[3]. Dnia następnego policja krajowa udaremniła jednak przejęcie siedziby komisarza Bawarii przy Maximilianstrasse[3]. Roßbach uczestniczył jeszcze w marszu w kierunku monachijskiej Feldherrnhalle (niem. Marsch auf die Feldherrnhalle) przy Odeonsplatz, gdzie przemarsz został krwawo wstrzymany przez policję[3]. Po klęsce puczu uciekł do Austrii[5] a jego organizacja została zdelegalizowana przez komisarza Bawarii Gustava von Kahra (1862–1934)[3].

Koniec kariery

Na emigracji w Salzburgu Roßbach założył młodzieżową organizację obronną Schill-Jugend[5]. Po amnestii wrócił do Niemiec[5] i próbował ponownie zainteresować młodzież uczestnictwem w swoich organizacjach (np. Bund Ekkehard), nigdy jednak nie udało mu się odbudować swojej pozycji z lat 1919–1923[3]. Od 1934 pracował jako agent ubezpieczeń[5]. Po II wojnie światowej angażował się w organizację festiwali wagnerowskich w Bayreuth[6].

Znaczenie

W organizacjach Roßbacha karierę zaczynało wielu nazistów, m.in. dowódca monachijskiego SA Edmund Heines, generał SS Martin Bormann, dowódca niemieckiej Ordnungspolizei Kurt Daluege, poseł do Reichstagu (1932–1934) i przywódca SA na Brandenburgię Karl Ernst, poseł do Reichstagu (1933–1944) i prezydent berlińskiej policji (1935–1944) Wolf-Heinrich von Helldorf czy późniejszy komendant niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau Rudolf Hoess[1].

Publikacje

  • Mein Weg durch die Zeit: Erinnerungen und Bekenntnisse, Schmidt in Komm., 1950

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Bernhard Sauer. Gerhard Roßbach – Hitlers Vertreter für Berlin. Zur Frühgeschichte des Rechtsradikalismus in der Weimarer Republik. „ZfG”, s. 5–21, 2002. [dostęp 2010-11-03]. (niem.). 
  2. ↑ a b Carlos Caballero Jurado, Ramiro Bujeiro: The German Freikorps, 1918–23. Osprey Publishing, 2001, s. 56. ISBN 1-84176-184-2. [dostęp 2010-11-03]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Historisches Lexikon Bayerns: Freikorps Roßbach, 1919-1923. [dostęp 2010-11-03]. (niem.).
  4. ↑ “Auf nach Oberschlesien“. Die Kämpfe der deutschen Freikorps 1921 in Oberschlesien und den anderen ehemaligen deutschen Ostprovinzen. „ZfG”, s. 297–320, 2010. [dostęp 2010-11-03]. 
  5. ↑ a b c d Bundesarchiv: „Akten der Reichskanzlei. Weimarer Republik” online: Roßbach, Gerhard. www.bundesarchiv.de. [dostęp 2010-10-22]. (niem.).
  6. ↑ Jonathan Carr: The Wagner Clan: The Saga of Germany's Most Illustrious and Infamous Family. Grove Press, 2009, s. 248. ISBN 0-8021-4399-7. [dostęp 2010-11-04]. (ang.).

Media użyte na tej stronie

Emblem FK Roßbach.png
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0