Gerwazy i Protazy

Święci
Gerwazy i Protazy

męczennicy
Data i miejsce śmierci	w I lub III wieku Mediolan (?)
Czczeni przez	Kościół katolicki Apostolski Kościół Ormiański Cerkiew prawosławną
Wspomnienie	19 czerwca (kat.) 20 lub 27 października (Kościoły wschodnie według kal. greg.)
Atrybuty	bicz, miecz oraz palma męczeńska, wieniec zwycięstwa, krzyż, dyscyplina
Patroni	Mediolanu, Breisachu, dzieci i pracowników przy sianokosach
Szczególne miejsca kultu	Mediolan

Męczeństwo świętych Gerwazego i Protazego ("Żywoty Świętych",Richard Montbaston, Francja, Paryż XIV w.)

Gerwazy, łac. Gervasius, cs. Muczenik Miediołanskij Gierwasij i Protazy, łac. Protasius, cs. Muczenik Miediołanskij Protasij – pierwsi męczennicy Mediolanu, święci Kościoła katolickiego, prawosławnego i ormiańskiego.

Żywot świętych

O ich życiu niewiele wiadomo. Według Passio z V wieku Gerwazy i Protazy byli braćmi bliźniakami. Ich rodzicami byli święci Witalis z Mediolanu (męczennik) i Waleria^[1]. Żyli prawdopodobnie w I wieku w czasach prześladowań chrześcijan przez Nerona. Według niektórych źródeł były to czasy Dioklecjana, na przełomie wieków III i IV.

Będąc wyznawcami Jezusa Chrystusa ponieśli śmierć męczeńską w imię wiary. Gerwazy został zatłuczony ołowianymi prętami, Protazy - ścięty mieczem.

Z dziejami męczenników związane jest życie świętych: Syrusa, który po śmierci został pochowany w pierwszym kościele w Pawii pod wezwaniem św. Gerwazego i Protazego, oraz Iwencjusza. Wysłani przez św. Piotra (+ ok. 67) z misją do Pawii, Syrus został w mieście, Iwencjusz dotarł do Mediolanu. Tam miał pogrzebać ciała braci męczenników odkryte w późniejszym czasie przez św. Ambrożego w 356 (lub 386) roku^[a] w podziemiach kościoła świętych Nabora i Feliksa. Z woli św. Ambrożego, ówczesnego bpa Mediolanu, w latach 379-386 została zbudowana bazylika, dedykowana męczennikom, w dzielnicy w której byli pochowani chrześcijanie zamordowani w czasie prześladowań rzymskich (łac. Basilica Martyrium). Sam św. Ambroży chciał umieścić w niej relikwie świętych: Satyra, Wiktora, Nabora, Witaliana (Witalisa?), Gerwazego i Protazego.

Po śmierci św. Ambrożego jego relikwie umieszczono w zdobionym sarkofagu wraz z relikwiami Gerwazego i Protazego oraz przemianowano bazylikę pod wezwaniem jego imienia. Od tej chwili udokumentowany jest kult świętych Gerwazego i Protazego (co ma odzwierciedlenie w starochrześcijańskiej sztuce), a uroczystą translację relikwii (przeniesienie) z ziemi do kościoła zaczęto uważać za formalną kanonizację przez lokalnych biskupów do końca XII wieku.

Patronat

Święci Gerwazy i Protazy są patronami miast: Mediolanu i Breisachu, gdzie również znajduje się relikwiarz świętych (w kościele św. Stefana, Szczepana), oraz drugimi patronami diecezji Lugano z rytem ambrozjańskim.
Są również patronami dzieci i pracowników przy sianokosach oraz orędownikami: dobrych zbiorów siana, przeciw kradzieży, krwawieniu i moczeniu się.

Dzień obchodów

Ich wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 19 czerwca.

Kościoły wschodnie, z uwagi na liturgię według kalendarza juliańskiego, wspominają świętych męczenników:

• 7/20 października^[b] – w Kościele ormiańskim,
• 14/27 października - w Cerkwi prawosławnej, razem ze świętymi: Nazariuszem i Celzjuszem, którzy zginęli również śmiercią męczeńską w I wieku, a ich relikwie, odnalezione przez św. Ambrożego w 10 lat po odnalezienia relikwii Gerwazego i Protazego, spoczywały początkowo wspólnie z relikwiami braci w jednym relikwiarzu.

Ikonografia

W ikonografii Gerwazy i Protazy zazwyczaj przedstawiani są razem. Na jednych wyobrażeniach są bliźniaczo do siebie podobnymi, brodatymi mężczyznami w średnim wieku, trzymającymi w rękach krzyże, na innych są bezbrodymi bliźniakami-młodzieńcami w zbrojach. W obu wyobrażeniach najbardziej charakterystyczne jest ich bliźniacze podobieństwo.

W sztuce zachodniej święci przedstawiani są jako młodzieńcy, niekiedy w dalmatykach.

Ich atrybutami są narzędzia męki: bicz, miecz oraz palma męczeńska, wieniec zwycięstwa, krzyż, dyscyplina.

Zobacz też

• kult świętych
• modlitwa za wstawiennictwem świętego

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Gervasius. i Protasius (niem.). Ökumenisches Heiligenlexikon. [dostęp 2013-11-15].
• Święci męczennicy Gerwazy i Protazy. Internetowa Liturgia Godzin, brewiarz.pl. [dostęp 2013-11-15].
• Jarosław Charkiewicz: męcz. Gerwazy, męczennik mediolański. i męcz. Protazy, męczennik mediolański. Serwis Cerkiew.pl. [dostęp 2013-11-15].
• Gerwazy i Protazy, męczennicy. Deon.pl. [dostęp 2013-11-15].