Gesalek

Gezalek
—Król Wizygotów—
Ilustracja
Król Wizygotów
Okres

od 507 lub 508
do 511

Poprzednik

Alaryk II

Następca

Amalaryk / Teodoryk Wielki

Dane biograficzne
Dynastia

Baltowie

Ojciec

Alaryk II

Gesalek[1], Gesalik[2], Gezalek[3] (ur. w końcu V wieku, zm. w 512 lub 514 r. nad rzeką Durance) — władca Wizygotów w Hiszpanii w latach 507 lub 508−511, syn króla Wizygotów Alaryka II, brat przyrodni Amalaryka, z rodu Baltów, arianin.

Król

Gesalek pochodził ze związku króla Wizygotów Alaryka II z konkubiną, był więc dzieckiem nieślubnym[4]. W chwili śmierci ojca w bitwie pod Vouillé w 507 r. był już osobą dorosłą[5]. Jego pochodzenie z konkubiny nie było zasadniczo przeszkodą w odziedziczeniu władzy po ojcu[6]. Królem został obrany (po raz pierwszy od ponad półwiecza w wyniku elekcji, a nie aklamacji) w Narbonne[7] przez część możnowładztwa wizygockiego[8] po śmierci ojca, a zarazem poprzednika, w 507[9] lub 508 r.[5] Za stolicę Gesalek obrał sobie (wobec zajęcia przez Franków Tuluzy) położone blisko wybrzeża Morza Śródziemnego Narbonne[10]. W następstwie przegranej w walce z najazdem Burgundów oraz złupienia stolicy konieczne stało się wycofanie Gesaleka na Półwysep Iberyjski[11]. Najpewniej zdecydował się on również zaniechać obrony Carcassonne, w którym znajdowała się wówczas większość tolozańskiego skarbu królewskiego oraz, prawdopodobnie, także Amalaryk[12]. Zapewne Gesalek liczył na zawarcie pokoju z Frankami i Burgundami, czym tłumaczy się jego brak działania[5]. Owa bezczynność spowodowała interwencję ostrogocką w roku 508[13], dzięki której królestwo Wizygotów zachowało swój byt[14], jednak ostatecznie straciło tereny na północ do Pirenejów[15]. Sam władca ostrogocki Teodoryk Wielki początkowo popierał obiór Gesaleka[5], jednak zrażenie przez tego ostatniego części możnowładztwa gockiego z powodu skazania na śmierć redaktora Breviarium Alaricianum, możnego Goiaryka[16], śmierć innego możnego Weili, prawdopodobnie należącego do stronnictwa królewskiego[17], oraz uspokojenie w stosunkach ostrogocko-frankijskich i ostrogocko-burgundzkich spowodowały, że w 510 r. Ostrogoci rozpoczęli działania przeciwko Gesalekowi[15], przebywającemu wówczas w Barcelonie[18]. W 511 walczył on bez powodzenia z wodzem ostrogockim Ibbą, wysłanym do państwa Wizygotów przez Teodoryka Wielkiego, który wspierał brata przyrodniego Gesaleka (a zarazem swojego wnuka) — Amalaryka[19]. Działania wojenne zakończyły się jeszcze w tymże roku obwołaniem Teodoryka Wielkiego władcą wizygockim i opuszczeniem kraju przez Gesaleka[20].

Pretendent

Teodoryk Wielki przejął wówczas władzę nad Wizygotami, raczej jako niezależny władca, a nie regent[21], choć w ramach opieki nad młodym Amalarykiem[22]. Gesalek zaś udał się do wandalskiej Afryki, gdzie przebywał niecały rok[15] albo do roku 513[23], starając się uzyskać od władcy wandalskiego wspomożenie w dalszych swoich działaniach i wywołując wzrost napięcia w stosunkach ostrogocko-wandalskich[24]. Być może spustoszenie Sycylii przez Teodoryka Wielkiego było następstwem pobytu Gesaleka w Kartaginie[15]. Życzliwy temu ostatniemu władca Wandalów Trasamund nie zdecydował się co prawda na otwarte wsparcie wojskowe pretendenta, ale Gesalek otrzymał fundusze niezbędne do dalszego działania[25]. Postępowanie władcy wandalskiego można rozpatrywać w kontekście działań mających osłabić Teodoryka Wielkiego z jednej strony, z drugiej zaś przyszłe zwycięstwo gorliwego arianina, jakim był Gesalek, mogłoby wzmocnić (tak wewnętrznie, jak i zewnętrznie) siłę państwa Wandalów[26]. Gesalek przybył do Akwitanii, gdzie, będąc przez rok tolerowany przez Franków, dzięki funduszom uzyskanym od króla Wandalów (ludzi nie otrzymał), stworzył armię złożoną z Gotów, na której czele zamierzał najechać Półwysep Iberyjski[27]. Wojsko Gesaleka poniosło jednak klęskę pod Barceloną w 511/512 r.[15] lub w 513 r.[10], przegrywając z wojskami Ibby[19]. Gesalekowi udało się ujść do Galii, ale, straciwszy frankijskie wsparcie, został, zapewne będąc w związku z powyższym w drodze do władcy Burgundów Gundobada[28], pojmany nad rzeką Durance[29] przez Ostrogotów[30] albo prawdopodobnie przez Franków[10], albo też, być może, Burgundów[31] i w 512 r.[15] lub w 514[23] przez nich zgładzony[32].

Przypisy

  1. ↑ Kasperski 2009 ↓, s. 13; Strzelczyk 1992 ↓, passim.
  2. ↑ Collins 2007 ↓, passim.
  3. ↑ Strzelczyk 1984 ↓, passim; Wolfram 2003 ↓, passim.
  4. ↑ Isidori ↓, col. 1057, 37; Kasperski 2009 ↓, s. 13; The Prosopography ↓, t. 2, s. 509; Strzelczyk 1984 ↓, s. 143; Strzelczyk 1992 ↓, s. 161; Wolfram 2003 ↓, s. 281.
  5. ↑ a b c d Wolfram 2003 ↓, s. 281.
  6. ↑ Wolfram 2003 ↓, s. 514, przyp. 11.
  7. ↑ Wolfram 2003 ↓, s. 237, 281.
  8. ↑ Strzelczyk 1984 ↓, s. 204.
  9. ↑ Collins 2007 ↓, s. 36; The Prosopography ↓, t. 2, s. 509.
  10. ↑ a b c Collins 2007 ↓, s. 36.
  11. ↑ Isidori ↓, col. 1057, 37; Collins 2007 ↓, s. 36; The Prosopography ↓, t. 2, s. 509; Wolfram 2003 ↓, s. 281.
  12. ↑ Procopii ↓, I (V), 12; Wolfram 2003 ↓, s. 281.
  13. ↑ Collins 2007 ↓, s. 39; Strzelczyk 1984 ↓, s. 143; Wolfram 2003 ↓, s. 281.
  14. ↑ Carpanetto i in. 2007 ↓, s. 256; Collins 2007 ↓, s. 39.
  15. ↑ a b c d e f Wolfram 2003 ↓, s. 282.
  16. ↑ Chronica ↓, a. 510; Wolfram 2003 ↓, s. 281-282.
  17. ↑ Chronica ↓, a. 511; Wolfram 2003 ↓, s. 515, przyp. 19.
  18. ↑ Strzelczyk 1984 ↓, s. 143.
  19. ↑ a b Collins 2007 ↓, s. 36, 39; Kasperski 2009 ↓, s. 13; The Prosopography ↓, t. 2, s. 510; Strzelczyk 1992 ↓, s. 161.
  20. ↑ Kasperski 2009 ↓, s. 13; The Prosopography ↓, t. 2, s. 510.
  21. ↑ Collins 2007 ↓, s. 37.
  22. ↑ Carpanetto i in. 2007 ↓, s. 256.
  23. ↑ a b Kasperski 2009 ↓, s. 13; Wolfram 2003 ↓, s. 282.
  24. ↑ Cassiodori ↓, V, 43; Kasperski 2009 ↓, s. 13; The Prosopography ↓, t. 2, s. 510; Strzelczyk 1992 ↓, s. 161.
  25. ↑ Strzelczyk 1984 ↓, s. 142, 143; Strzelczyk 1992 ↓, s. 161.
  26. ↑ Strzelczyk 1992 ↓, s. 161.
  27. ↑ Cassiodori ↓, V, 43; Kasperski 2009 ↓, s. 13; The Prosopography ↓, t. 2, s. 510; Strzelczyk 1992 ↓, s. 161; Wolfram 2003 ↓, s. 282, 358.
  28. ↑ Strzelczyk 1992 ↓, s. 161; Wolfram 2003 ↓, s. 282, 356.
  29. ↑ Isidori ↓, col. 1057, 38; Collins 2007 ↓, s. 36; Kasperski 2009 ↓, s. 13; The Prosopography ↓, t. 2, s. 510; Wolfram 2003 ↓, s. 282.
  30. ↑ Kasperski 2009 ↓, s. 13; The Prosopography ↓, t. 2, s. 510; Wolfram 2003 ↓, s. 515, przyp. 22.
  31. ↑ Wolfram 2003 ↓, s. 515, przyp. 22.
  32. ↑ Isidori ↓, col. 1057, 38; Collins 2007 ↓, s. 36; Kasperski 2009 ↓, s. 13; The Prosopography ↓, t. 2, s. 510; Wolfram 2003 ↓, s. 282, 356.

Bibliografia

Źródła

  • Cassiodori variarum libri duodecim, [w:] Cassiodori Senatoris Variae, ed. Th. Mommsen, Berlin 1894 (Monumenta Germaniae Historica. Auctores Antiquissimi, t. 12), s. 1-385.
  • Chronica Caesaraugustana, [w:] Chronica minora saec. IV. V. VI. VII, vol. II, ed. Th. Mommsen, Berlin 1884 (Monumenta Germaniae Historica. Auctores Antiquissimi, t. 11), s. 221-223.
  • Isidori Hispalensis Historia de regibus Gothorum, Vandalorum et Suevorum, [w:] Sancti Isidori, Hispalensis Episcopi, Opera Omnia, t. 7, ed. J.–P. Migne, Paris 1862 (Patrologia Latina, t. 83), s. 1057-1082.
  • Procopius, vol. II: Procopii Caesariensis De Bello Gothico, ed. W. Dindorf, Bonn 1833 (Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, t. 41).

Opracowania

  • Dino Carpanetto i inni: Od upadku cesarstwa rzymskiego do ekspansji islamu; Karol Wielki. Kraków: Mediasat Group, 2007, seria: Biblioteka Gazety Wyborczej. Historia Powszechna. Tom 7. ISBN 978-84-9819-814-0.
  • Roger Collins: Hiszpania w czasach Wizygotów. tłum. J. Lang. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-15308-3.
  • Robert Kasperski. Amalowie a Wizygoci. Kasjodor i Ablavius – dwie relacje o władzy amalskich królów na Gotami. „Studia Źródłoznawcze”. T. 47, s. 1-16, 2009. 
  • The Prosopography of the Later Roman Empire. J.R. Martindale (red.). Wyd. 4. T. 2: AD 395-527. Cambridge: Cambridge University Press, 2006. ISBN 978-0-521-20159-9.
  • Jerzy Strzelczyk: Goci — rzeczywistość i legenda. Warszawa: PIW, 1984. ISBN 83-06-00654-2.
  • Jerzy Strzelczyk: Wandalowie i ich afrykańskie państwo. Warszawa: PIW, 1992. ISBN 83-06-02205-X.
  • Herwig Wolfram: Historia Gotów. tłum. Renata Darda-Staab, Irena Dębek, Krystyna Berger. Gdańsk–Warszawa: Wydawnictwo MARABUT, Dom Wydawniczy Bellona, 2003. ISBN 83-11-09762-3.
Władcy Wizygotów

Media użyte na tej stronie

11-GESALEICO.JPG
A poster of GESALEICO, Visigoth king, n° 11 in the chronological order of the book digitalized by Google since the bookshop in the University of Oxford.