Giławy

Giławy

wieś
(c) Paweł Marynowski / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0 pl Fragment zabudowy Giław
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Purda
Liczba ludności (2014)	163[1]
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-030
Tablice rejestracyjne	NOL
SIMC	0486528
Położenie na mapie gminy Purda Giławy
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Giławy
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Giławy
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego Giławy
53°43′37″N 20°48′03″E/53,726944 20,800833

Giławy (dawniej niem. Gillau) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda.

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Giławy, po jej zniesieniu w gromadzie Purda. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Wieś warmińska położona w pobliżu jeziora Serwent.

Historia

Giławy powstały w roku 1407. Pierwsza nazwa miejscowości brzmiała Sirwithen (nazwa zachowała się w nazwie jeziora Serwent) w lesie Gillaw (akt lokacyjny, wystawiony został 19 sierpnia 1407 r. dla Jacoba zwanego Gillau, syna Mykensa Sirwinthen, na 40 łanów, w tym 4 wolne dla sołtysa^[2]). Jej założycielem była kapituła warmińska. Pierwsza lokacja była nieudana i w roku 1441 ponowiono ją już pod nazwą Giław. W 1479 roku w czasie konfliktu z biskupem warmińskim Mikołajem Tungenem, wojska króla polskiego całkowicie zniszczyły wieś. W XVI wieku zasiedlono ją przybyszami z Mazowsza. W 1598 r. nadano Janowi Zuentara przywilej założenia karczmy na prawie chełmińskim.

W roku 1820 Giławy zamieszkiwało 109 mieszkańców. W 1898 roku z inicjatywy miejscowej ludności polskiej zbudowano tu kościół katolicki. Kościół zbudowano w stylu neogotyckim. Kilkanaście lat później dobudowano plebanię. Utworzona w 1921 roku parafia obejmowała wsie: Giławy, Groszkowo, Gąsiorowo, Zaborowo, Nerwik, Rusek Wielki, Rusek Mały, Podlazy, Klucznik. Pierwszym proboszczem parafii był ksiądz Kowalski. Kościół posiada organy, które trafiły tu z kościoła w Klebarku Wielkim na początku XX wieku. Organy te mają ok. 170 lat. Obok kościoła znajduje się cmentarz, na którym umieszczone są mogiły kilkuset zmarłych. W 1911 na 111 dzieci we wsi, 105 mówiło po polsku^[3]

W 1928 roku była to duża wieś, ze szkołą i pocztą, licząca 463 mieszkańców. W latach 1931-1939 istniała tu osobna szkoła polska, w której uczyli Janusz Setny, Edward Turowski, Konrad Sikora, Franciszek Sznarbach oraz Paweł Trzciński.

Przypisy

Bibliografia

• Georg Kellmann, Historia parafii Klebark Wielki, jej wiosek i okolic. Parafia pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim, Klebark Wielki 2007, ISBN 978-83-918968-1-5
• Bulitta, Michael. Das Heiratsregister des katholischen Kirchspiels St. Johannes Baptist zu Gillau (Landkreis Allenstein) von 1898 bis 1945. Historische Einwohner-Verzeichnisse für das ehemalige Südostpreußen. Nr. 20 der Schriften der Genealogischen Arbeitsgemeinschaft Neidenburg Ortelsburg, Bonn, 2009.
• Korczak, Artur: Einige Trauungen im katholischen Kirchspiel Gillau, Kr. Allenstein, 1910, Altpreußische Geschlechterkunde - Neue Folge 34 (2004), S. 345

• Gillau (niem.)
• Sołectwo Giławy
• Parafia Giławy (Kirchspiel Gillau)

Linki zewnętrzne

• Giławy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 570 .