Gian Paolo Borghetti

Gian Paolo Borghetti
Data i miejsce urodzenia

23 czerwca 1816
Talasani

Data i miejsce śmierci

4 listopada 1897
Bastia

Narodowość

Francuz

Dziedzina sztuki

pisarz, poeta, polityk

Epoka

romantyzm

Gian Paolo Borghetti, korsykański: Ghjuvan-Paulu Borghetti, francuski: Jean-Paul Borghetti (ur. 23 czerwca 1816, zm. 4 listopada 1897) – korsykański pisarz, poeta i polityk. Opisywany jako „jeden z największych korsykańskich poetów piszących po włosku”[1], oraz „jeden z najbardziej błyskotliwych korsykańskich intelektualistów XIX wieku”[2].

Wczesny okres życia

Gian Paolo Borghetti urodził się 23 czerwca 1816 roku[3] w Talasani na Korsyce, w jednej z najznamienitszych rodzin regionu Tavagna. Jej członkowie, spokrewnieni z Luiggim Giafferim, wyróżnili się szczególnie za panowania króla Teodora oraz w epoce Pasquale Paoli. Borghetti studiował medycynę w Pizie w okresie 1835–1839, a po uzyskaniu dyplomu wrócił na Korsykę. W 1841 roku wstąpił do marynarki francuskiej jako chirurg okrętowy. Pełniąc tę funkcję, pływał po Morzu Śródziemnym i Oceanie Atlantyckim do początku 1848 roku[4].

Kariera polityczna

Po rozpoczęciu Rewolucji Lutowej zrezygnował ze swojego stanowiska i zamieszkał w Bastii, gdzie uaktywnił się na arenie politycznej. W dużym stopniu pod wpływem książki, Histoire des Girondins, Borghetti stał się wielkim miłośnikiem Lamartine’a. W pierwszych wyborach, w których obowiązywało uniwersalne (męskie) prawo wyborcze w dniach 13–14 maja 1849, został wybrany na stanowisko Conseiller General w rodzinnym kantonie Pero-Casevecchie[5]. Nie należąc do osób, które łatwo zrezygnowałyby ze swoich ideałów, szybko rozczarował się, dostrzegając intrygi polityczne i kunktatorstwo, dominację indywidualnych interesów nad dobrem ogółu. Pozwolił, żeby na stanowisku zastąpił go jeden z jego przyjaciół, wywodzący się z Justice of the Peace (Sprawiedliwość Pokoju), Octavian Renucci, który piastował je aż do Second Empire (Drugiego Imperium)[6]. Po zamachu stanu 2 grudnia 1851 roku Borghetti wycofał się z życia publicznego[3]. W okresie 1849–1970 działał w opozycji wobec reżimu. W przeciwieństwie do wielu innych osób w jego sytuacji nie został skazany na wygnanie, jednak często podlegał prześladowaniom ekonomicznym. Po klęsce Drugiego Imperium w 1870 roku, Borghetti ponownie nawiązał współpracę z władzami i został wybrany (w Ajaccio) szefem sztabu nowego prefekta, Domenicu Francesco Ceccaldi[5].

Dziennikarstwo

W 1848 roku uczestniczył w powstawaniu czasopisma Progressive de la Corse (w Bastii), rok później założył swoją własną gazetę La Corsica, wydawaną w języku włoskim, co zwiększało jej zasięg społeczny. Gazeta jawnie krytykowała politykę zagraniczną Louisa Napoleona, co doprowadziło do jej zamknięcia po ukazaniu się zaledwie kilku kolejnych numerów[1][4].

Później Borghetti został redaktorem naczelnym Le Golo (1869), Bulletin Officiel de la Corse (1870–1871), La Republique (1971–1872), La Solidarite (1879–1885) i Colombo, założył czasopisma Le Republician de la Corse (1871), Le Democrate de la Corse (1871) i La Concorde (1880)[3][7].

Poezja

Chociaż aktywność zawodowa i polityczna często dominowała nad pracą literacką, obecnie Gian Paolo Borghetti jest znany przede wszystkim jako jeden z największych korsykańskich poetów piszących po włosku[1].

Większość jego utworów poetyckich było inspirowanych republikańskimi przekonaniami poety. W 1848 roku napisał canto lirico na cześć Lamartine’a, którego bardzo podziwiał. W nagrodę za ten utwór otrzymał osobiste podziękowania od premiera tymczasowego rządku Drugiej Republiki. W tym samym roku wychwalał nową Republikę w sześciowierszowym poemacie zatytułowanym Alla Libertà, którego pierwsza zwrotka wykazuje oczywistą analogię z Marsylianką (La Marseillaise). Borghetti mówi w niej o gorzko odzyskanej wolności, która może wkrótce rozszerzyć się na inne ludy w Europie, począwszy od sąsiednich Włoch[5].

Innym ważnym źródłem inspiracji było il Risorgimento. W 1859 roku opublikował dzieło A Vittorio Emanuele II na cześć Wiktora Emanuela II oraz jeden ze swoich najważniejszych poematów, 1018 wersję Giuseppe Garibaldi (episodio della guerra per l’indipendenza italiana), po raz pierwszy opublikowany w 1927 roku, który w oryginalny sposób przyczynił się do powstania mitu Garibaldiańskiego[2]. Do nie najmniejszych jego osiągnięć w tej dziedzinie było skomponowanie wersji Camicia rossa garibaldina, za którą Garibaldii podziękował mu osobiście[5].

W maju 1869 roku w celu upamiętnienia stulecia bitwy o Ponte Novu (w której walczył i został poważne ranny jego dziadek) opublikował, w kilku cotygodniowych odsłonach w Bastii, Phare de la Corse, obszerny poetycki fresk, składający się z czternastu pieśni, zatytułowany Pasquale Paoli[1].

Inne aktywności

W latach 1870–1871 Borghetti był ministerialnym archiwistą Korsyki oraz redaktorem naczelnym Bulletin Officiel de la Corse. W okresie 1878–1894 kierownikiem Public Health (systemu publicznej opieki zdrowotnej) w Bastii[3].

W grudniu 1880 roku był jednym z założycieli La Societe des Sciences historiques et naturelles de la Corse, a następnie jego sekretarzem przez kolejnych 15 lat[3][8].

Idee polityczne, osobista filozofia i osobowość

Jako zdeklarowany republikanin, Gian Paolo Borghetti był w równym stopniu inspirowany tradycją chrześcijańską i humanistyczną[5]. Podzielał idee polityczne Giuseppe Mazzini’ego: Bóg i Naród, Ludzkość i Republika[2]. W pierwszym wydaniu La Corsica, czasopisma założonego w 1849 roku Borghetti zaprezentował swoim czytelnikom długą refleksję zatytułowaną La Repubblica e la religione cristiana, w której wykazał wszystkie podobieństwa między nauczaniem Chrystusa a proponowanym przez nową Republikę[5].

Pod względem politycznym oscylował pomiędzy pragnieniem zobaczenia swojej wyspy pozostającej we Francji i przekształconej w federację a chęcią, aby Korsyka zintegrowała się pod specjalnymi rządami z hipotetyczną „Federalną Republiką Włoch”[4]. Spędziwszy większość życia na walce o posługiwanie się językiem włoskim i doradzaniu przyłączenia się Korsyki do Włoch, w 1870 roku Borghetti stał się zaciekłym obrońcą Francji i Republiki Korsykańskiej przed tymi (m.in. Henri Rochefort i Georges Clemenceau), którzy po Bitwie o Sedan chcieli przyłączyć Korsykę do Włoch[2]. Stałymi elementami w życiu Borghettiego były, niezmiennie, jego miłość do Korsyki i nie mniej silne przywiązanie do idei demokracji jako jedynej formy rządzenia przystającej do nowoczesnych idei politycznych, których filarami były powszechność, wolność i sprawiedliwość[5].

Jego cechu charaktery opisywano w następujący sposób: „jednocześnie impulsywny i sztywny, często przesadny, ponieważ jego polemiczne ruchy często były zdecydowane. Był jednak szczery i bezstronny, nawet, jeżeli jego poglądy były ekstremalne, a ich ekspresja w niewielkim stopniu podatna na kompromis”[9]. Ciesząc się wielką popularnością na północy Korsyki i posiadając wiele przydatnych powiązań politycznych na jej południu, Borghetti mógłby aspirować do kariery państwowej zamiast ograniczać się do stanowiska Conseiller General w wyborach w 1849 roku oraz osiągnąwszy tę pozycję, mógłby z łatwością wykorzystać ją do osobistego awansu w społeczeństwie, które nie tylko by to zaakceptowało, ale nie oczekiwałoby niczego ponadto od osób sprawujących funkcje publiczne. Jednak w obydwu przypadkach wybierał interes ogółu, a nie osobiste korzyści[6].

Życia osobiste i lata końcowe

Ze swoją pierwszą żoną, Pauline Hyacinthe Salvatelli, która zmarła w 1862 roku, Borghetti miał trzech synów i pięć córek. W 1878 roku poślubił Delphine Louise Ciavaldini, z którą miał kolejne trzy córki i jednego syna. Wszyscy synowie i cztery z jego córek zmarły za jego życia[10][11][12]. W październiku 1868 roku stracił swojego drugiego syna Eugenio, który miał zaledwie dwadzieścia lat[11]. Ta tragiczna strata stała się inspiracją jego poematu In morte di mio figlio Eugenio[13].

W 1894 roku Borghetti utracił pozycję, którą miał od 1878 roku jako kierownik Zdrowia Publicznego (Public Health) w Bastii, kiedy David Raynal, Minister Spraw Wewnętrznych Rządu Jean’a Casimir’a-Perier’a, uważanego przez radykałów i socjalistów za przywódcę reakcji (president de la reaction) wyraził swoje zdziwienie faktem, że „Opieka zdrowotna w Bastii została powierzona wrogowi Francji!”. Dla Borghettiego był to początek strasznej starości, którą przeżył na granicy ubóstwa. Zmarł w Bastii 4 listopada 1897 roku w najgłębszym zapomnieniu. Na jego pogrzeb, który odbył się w małej kapliczce Capannelle, przyszło niewiele osób[5].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Geniu Gherardi, Esprit corse et Romantisme, Ajaccio, Albiana, 2004.
  2. ↑ a b c d Marie-Jean Vinciguerra, Chroniques littéraires: la Corse à la croisée des XIXe et XXe siècles, Ajaccio, Éditions Alain Piazzola, 2010, 73–76 p.
  3. ↑ a b c d e Hyacinthe Yvia-Croce, Anthologie des écrivains corses, Ajaccio, Éditions Cyrnos et Méditerranée, 1987.
  4. ↑ a b c Dictionnaire historique de la Corse, Ajaccio, Albiana, 2006.
  5. ↑ a b c d e f g h Geniu Gherardi, „L’avenir est en retard… Gian Paolo Borghetti de Tavagna (1816–1897)” dans Études corses No.68, Ajaccio, Albiana, juin 2009.
  6. ↑ a b « Le Docteur Jean Paul Borghetti », Petit Bastiais, 29 & 30 mai 1958.
  7. ↑ Ours-Jean (Orsu Ghjuvanni) Caporossi, « Cronica di a Corsica, La chronique de la Corse ».
  8. ↑ Société des Sciences historiques et naturelles de la Corse.
  9. ↑ « Chronique de la Vielle Corse – Figures en Veilleuse », Petit Bastiais, 2 avril 1958.
  10. ↑ Registre d’état civil de Bastia.
  11. ↑ a b Registre d’état civil de Talasani.
  12. ↑ Archives du Département de la Haute-Corse.
  13. ↑ « In morte di mio figlio Eugenio », L’Aigle Corse, 5 janvier 1869.

Bibliografia

Poezja

Eseje

  • „Etude sur la Corse”. L’Aigle Corse, Bastia, Ollagnier, 1867 (Od N ° 39, 15 février 1867).
  • „Le Cinq Mai, étude historique sur Napoléon”, L‘Aigle Corse, Bastia, Ollagnier, 1868 (Od 15 maja 1868).
  • La Corse et ses détracteurs. Bastia: Ollagnier. 1870. p. 48.
  • Le Bonapartisme dévoilé, ou Pages d’Histoire Contemporaine. Bastia. 1878. p. 80.

Prace niepublikowane

  • Souvenirs ou Histoire de deux ans passés en Italie (1833–1835), powieść.
  • Poésie varié anacréontique (1834 – 1837).
  • Amore, gloria e sventura (Temat pochodzi z historii Korsyki).
  • Ubaldo, poema epico (Temat zainspirowany historią Aleria).
  • Sampiero Corso, poema eroico.
  • Inno di guerra dei corsi.
  • (Wiersze w języku włoskim: Le voce interne. Ore perdute. La Musa. Ode a l’amicizia).

Dwa wiersze, artykuł w gazecie i ekstrakty z La Corse et ses détracteurs są zawarte w „Anthologie des écrivains corses” przez Hyacinthe YVIA-Croce, Editions Cyrnos et Méditerranée, Ajaccio, 1987, tom 2 (s. 68–76).

Inne źródła informacji

Linki zewnętrzne