Gibelini i gwelfowie

Ten artykuł od 2021-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Gibelini i gwelfowie – stronnictwa polityczne rywalizujące we Włoszech między XII a XIII wiekiem, głównie w okresie zmagań cesarza Fryderyka II z papiestwem.

Nazwa gwelfowie wywodzi się od włoskiej formy nazwiska popieranych przez nich książąt bawarskich Welf. Welfowie współpracowali z Państwem Kościelnym w walce przeciwko Świętemu Cesarstwu Rzymskiemu, a od XIII wieku byli przeciwnikami władzy cesarskiej we Włoszech.

Gibelini (lub gibelinowie, z wł. ghibellino) byli stronnikami władzy cesarskiej we Włoszech. W pewnym okresie zdołali zdominować część miast włoskich. Nazwa stronnictwa pochodzi od nazwy wirtemberskiego miasta Waiblingen i zarazem zawołania bojowego Hohenstaufów.

Oba stronnictwa nękane były wewnętrznymi sporami, co prowadziło niekiedy do zatarcia głównej linii podziału. Np. we Florencji w początkach XIV w. stronnictwo gwelfów podzieliło się na białych gwelfów – zwolenników ugody z cesarzem (należał do nich Dante Alighieri), i czarnych – radykalnie antycesarskich. Nazwy stronnictw i różnice między nimi przetrwały czasy zasadniczej przyczyny sporów i były w użyciu także po upadku dynastii Hohenstaufów (zob. też neogwelfizm).

Przynależność do stronnictw znalazła swoje odzwierciedlenie w heraldyce włoskiej. Rody i niekiedy miasta należące do partii gibelinów umieszczały w głowicy tarczy herbowej czarnego cesarskiego orła, dwu- lub jednogłowego, w złotym polu (wł. Capo dell`Imperio), a zwolennicy gwelfów, w błękitnym polu głowicy sadowili czerwony kołnierz turniejowy ponad trzema złotymi liliami (wł. Capo d`Angio), niekiedy stosowano same tylko trzy złote lilie.

Miasta gibelinów

Herb zwolenników gibelinów (rodzina Pio)

• Arezzo
• Forlì
• Modena
• Osimo
• Pawia
• Pistoia
• Piza
• Siena
• Spoleto
• Todi

Miasta gwelfów

Herb zwolenników gwelfów (rodzina Roberti)

• Bolonia
• Brescia
• Crema
• Cremona
• Florencja
• Genua
• Lodi
• Mantua
• Orvieto
• Perugia

Bibliografia

• Tadeusz Manteuffel: Historia powszechna: Średniowiecze. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978.
• Jean Carpentier, François Lebrun (red.): Historia świata śródziemnomorskiego. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2003. ISBN 83-04-04647-4.