Gieorgij Towstogonow

Gieorgij Aleksandrowicz Towstogonow (ros. Гео́ргий Алекса́ндрович Товстоно́гов, ur. 28 września 1915 w Tbilisi, zm. 23 maja 1989 w Leningradzie) – radziecki reżyser teatralny, Bohater Pracy Socjalistycznej (1983).

Życiorys

W 1931 został artystą i asystentem reżysera w rosyjskim teatrze w Tbilisi, 1938 ukończył Rosyjski Uniwersytet Sztuki Teatralnej, 1938-1946 był reżyserem Rosyjskiego Teatru Dramatycznego im. Gribojedowa w Tbilisi; jego pierwszym przedstawieniem były Dzieci Waniuszyna Siergieja Najdionowa. Wystawił również Kremlowskie kuranty Nikołaja Pogodina (1940), Chłopca z naszego miasta Konstantina Simonowa (1941), Szkołę obmowy Richarda Sheridana (1942), Lonuszkę Leonida Leonowa (1943) i Liski Lillian Hellman (1945). W latach 1946-1949 pracował w Centralnym Teatrze Dziecięcym w Moskwie, 1949-1956 był głównym reżyserem Leningradzkiego Teatru im. Leninowskiego Komsomołu (1952 wystawił w nim m.in. Upadek eskadry Kornijczuka), a od 1956 do końca życia kierownikiem Wielkiego Teatru Dramatycznego im. Gorkiego, który pod jego przewodnictwem stał się jedną z czołowych scen w ZSRR. Uważał się za kontynuatora Wsiewołoda Meyerholda i zwolennika systemu Konstantina Stanisławskiego, który traktował nie jako doktrynę, tylko jako zbiór zasad sztuki aktorskiej. Jego inscenizacje stanowiły oryginalną harmonię różnych kierunków i stylów artystycznych; Towstogonow interesował się w nich wielkimi formami teatralnymi nasyconymi metaforą, które tworzył najczęściej ze scenografem Eduardem Koczerginem. W 1955 wystawił w Leningradzkim Teatrze Dramatu im. Puszkina Tragedię optymistyczną Wsiewołoda Wiszniewskiego; inscenizacja ta przeszła do historii teatru rosyjskiego i radzieckiego. W 1957 wystawił Idiotę Fiodora Dostojewskiego z Innokientijem Smoktunowskim w roli Lwa Myszkina, a w 1975 Historię konia Lwa Tołstoja z Jewgienijem Lebiediewem w roli Bystronogiego. Wyreżyserował większość sztuk Maksyma Gorkiego: Barbarzyńców (1959), Mieszczan (1966), Letników (1976) i Na dnie (1988). Z literatury współczesnej wystawił m.in. Zaorany ugór (1964) i Cichy don (1977) według Michaiła Szołochowa i Tri mieszka sornoj pszenicy (1974) według Władimira Tiendriakowa. Wystawił również sztukę Chanuma Awksentiego Cagarelego, poświęconą rodzinnemu Tbilisi i stanowiące refleksję o mieście młodości. W 1960 został profesorem Leningradzkiego Instytutu Teatru Muzyki i Kinematografii. Pracował w teatrach wielu krajów, w 1965 wyreżyserował w Teatrze Współczesnym w Warszawie Pamiętnik szubrawca Aleksandra Ostrowskiego. Napisał książki o teatrze: O profiesii rieżyssiora (1965), Krug myslej (1982), Zierkała sceny (1980, wyd. pol. Lustra sceny 1984). Był deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR 7 i 8 kadencji.

Odznaczenia i nagrody

Bibliografia