Gierkówka
| Początek drogi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Koniec drogi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Data otwarcia | 8 października 1976 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość | około 281 km | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Województwa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gierkówka – potoczna nazwa drogi szybkiego ruchu łączącej Warszawę z Katowicami, zbudowanej w latach 1972–1976, pochodząca od osoby Edwarda Gierka, I sekretarza KC PZPR, który był inicjatorem jej budowy.
Historia
Pierwsze plany wybudowania sieci tras szybkiego ruchu i autostrad w PRL powstały 15 marca 1972, gdy prezydium rządu zatwierdziło projekt budowy około 3000 km autostrad[1]. Do budowy sieci nowoczesnych dróg powołany został Zarząd Autostrad, podporządkowany Centralnemu Zarządowi Dróg Publicznych[1]. W pierwszym etapie budowy sieci autostrad planowano zbudować odcinek z Gliwic do Krakowa, a w drugim połączyć go z przedwojenną autostradą z Opola do granicy niemieckiej oraz zbudować trasę Warszawa–Łódź–Katowice[2]. Plany z czasem okrojono[1].
Formalna decyzja o budowie drogi łączącej Warszawę z konurbacją górnośląską została wydana 26 kwietnia 1973 na posiedzeniu rządu[1]. Mimo rezygnacji ze statusu autostrady droga miała na całej trasie zyskać drugą jezdnię, sieć stacji benzynowych, obiektów gastronomicznych i miejsc obsługi pojazdów. Dodatkowo odcinek z Piotrkowa Trybunalskiego do Częstochowy zdecydowano poprowadzić w nowym śladzie, gdyż ze względu na dużą ilość terenów zabudowanych na tym odcinku konieczne byłoby wybudowanie licznych obwodnic[2]. Drogę planowano ukończyć do 31 grudnia 1976[1]. W celu przyspieszenia otwarcia wezwano do pomocy wojsko[3].
Uroczyste otwarcie gierkówki odbyło się 8 października 1976[3]. Uczestniczyli w nim I sekretarz KC PZPR Edward Gierek, premier Piotr Jaroszewicz, minister obrony narodowej Wojciech Jaruzelski[4] i minister komunikacji Tadeusz Bejm[2]. Podczas otwarcia wnoszono okrzyki i oklaski na cześć budowniczych i decydentów[3].
Pierwotnie gierkówka miała łączyć Warszawę z Katowicami. Do otwarcia w 1976 była gotowa droga ze stolicy do Będzina[3]. W latach 1978–1984 powstał nowy odcinek trasy S86, który połączył Będzin z Katowicami[3]. Z czasem podjęto także budowę innych dróg, które traktowano jako przedłużenie gierkówki. Były:
- tak zwana wiślanka (droga z Katowic w kierunku Ustronia i Wisły)[5][6],
- trasa Katowice – Pszczyna – Bielsko-Biała – Skoczów – Cieszyn[6].
Numeracja
Przed reformą międzynarodowej sieci drogowej w 1985 roku i wprowadzeniu nowej krajowej numeracji w lutym 1986 r.[7] arteria posiadała oznaczenia:
- drogi międzynarodowej E82 na odc. Warszawa – Piotrków Trybunalski[8],
- drogi międzynarodowej E16 na odc. Piotrków Trybunalski – Katowice[8].
Parametry drogi
Droga miała na całej długości dwie jezdnie, na modernizowanych fragmentach zbudowano obwodnice większości miast. Przy drodze zaplanowano sieć stacji benzynowych, miejsc obsługi pojazdów i obiektów gastronomicznych. Nowo wytyczony fragment między Piotrkowem Trybunalskim a Częstochową zaprojektowano w przebiegu jak autostradę (łagodne łuki, omijanie miejscowości), ale wszystkie skrzyżowania były kolizyjne[2]. Gierkówka nie miała bezkolizyjnych skrzyżowań ani ogrodzeń[3].
Poszkodowanym miastem przy budowie gierkówki została Częstochowa, gdyż do czasu budowy autostrady A1, była jedynym dużym miastem, którego droga nie omija obwodnicą (obwodnice powstały wokół wielu znacznie mniejszych miast)[3]. Niektórzy mieszkańcy miasta uważali, że brak obwodnicy był rodzajem zemsty wobec Kościoła katolickiego[3].
Wypadki drogowe
- 3 września 1989 roku w Babsku doszło do wypadku, w którym zginęli Gaetano Scirea, drugi trener Juventus F.C., tłumaczka Barbara Jarnuszkiewicz oraz kierowca Henryk Pająk.
- 7 października 1991 roku w Słostowicach doszło do wypadku, w wyniku którego zmarli prezes NIK Walerian Pańko, dyrektor Biura Informacji Kancelarii Sejmu Janusz Zaporowski oraz pasażer BMW, które uczestniczyło w wypadku.
- 4 września 1993 roku pod Koziegłowami zginęli w wypadku działacze Solidarności Grzegorz Kolosa, Adam Stepecki oraz kierowca Jan Tyszkiewicz[9].
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Dawniej w ciągu drogi krajowej nr 12.
Przypisy
- ↑ a b c d e Oktawiusz Supiński: „Gierkówka”. Budowa trasy szybkiego ruchu Warszawa–Katowice w latach 1973–1976. Uniwersytet Warszawski Wydział Historyczny, grudzień 2007. [dostęp 2017-06-07].
- ↑ a b c d Tomasz Haładyj: Autostrada towarzysza Gierka. Historia z PRL-u. Gazeta Wyborcza, 2016-10-10. [dostęp 2017-06-07].
- ↑ a b c d e f g h Gierkówki blaski i cienie. W: Historia PRL. T. 17: 1976. New Media Concept, 2009, s. 86 i 87. ISBN 978-83-7558-523-0.
- ↑ Tomasz Haładyj: Co było, gdy nie było estakady rakowskiej?. Gazeta Wyborcza, 2015-12-12. [dostęp 2017-06-07].
- ↑ Michał Wroński: Słynna „Gierkówka” łącząca Śląsk z Warszawą ma 36 lat. Dziennik Zachodni, 2012-10-09. [dostęp 2017-06-07].
- ↑ a b Katarzyna Śleziona: Trasa DK81 jak Route 66: Poznaj atrakcje Wiślanki. Dziennik Zachodni, 2013-10-25. [dostęp 2017-06-07].
- ↑ Uchwała nr 192 Rady Ministrów z dnia 2 grudnia 1985 r. w sprawie zaliczenia dróg do kategorii dróg krajowych (M.P. z 1986 r. nr 3, poz. 16)
- ↑ a b Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. V. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1979. ISBN 83-7000-017-7.
- ↑ l i inni, Od śmierci Grzegorza%2C Adama i Janka mija 20 lat, tyg23.pbox.pl [dostęp 2022-12-23] (pol.).
Media użyte na tej stronie
Sign no. 392 - Customs, darker version
prom rzeka-icon.
(Motorway) tunnel Icon. Drawing similar to Swiss road signs.
Gas station symbol
AIGA Air Transportation sign (inverted)
Autor: David Vignoni / ICON KING, Licencja: LGPL
Icon from Nuvola icon theme for KDE 3.x / GNOME 2.
Autor: Tomasz Kuran aka Meteor2017, Licencja: CC BY 2.5
Korek utworzony przez wyjeżdżających na "długi weekend" mieszkańców Warszawy.
Autor: David Vignoni / ICON KING, Licencja: LGPL
Icon from Nuvola icon theme for KDE 3.x / GNOME 2.