Gil płomienny
| Pyrrhula erythrocephala[1] | |
| Vigors, 1832 | |
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | gil płomienny |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Gil płomienny[3] (Pyrrhula erythrocephala) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Występuje w Himalajach. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia
Po raz pierwszy gatunek opisał Nicholas Aylward Vigors w 1832 na łamach „Proceedings of Zoological Society of London”. Holotyp pochodził z północno-zachodnich Indii. Autor nadał mu nazwę Pyrrhula erythrocephala. Opis zawierał jedynie informacje o wyglądzie upierzenia i długość ciała (6 cali)[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny uznaje gila płomiennego za gatunek monotypowy[5].
Epitet gatunkowy oznacza „czerwonogłowy” z greckich słów: eruthros – czerwony i -kephalos – -głowy (kephale, głowa)[6].
Morfologia
Długość ciała wynosi około 17 cm[7][8]. Wymiary średnie dla nieokreślonej liczby osobników: długość skrzydła 72–81 mm u samca, 76–80 mm u samicy; długość ogona 60–70 mm u samca, 63–67 mm u samicy; długość dzioba (od nasady w czaszce) 10–13 mm, długość skoku 17–20 mm[8]. Masa ciała: 18–27,6 g[7].
Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. U samca przód wierzchu głowy po kark ma intensywną, pomarańczową barwę. Poszczególne osobniki różnią się natężeniem tej barwy, od jasnopomarańczowej po niemal czerwoną. Czoło, kantarek, obszar pod okiem i broda są czarne, zaś boki głowy i szyja – jasnopomarańczowe lub szarawe, na pokrywach usznych z domieszką pomarańczu. Policzki i ulokowane bardziej z tyłu pokrywy uszne są jasnopomarańczowe lub płowopomarańczowe. Grzbiet i barkówki mają barwę jasnoszarą lub popielatą. Kuper biały. Pokrywy nadogonowe i sterówki czarne z fioletowym połyskiem. Ogon z wycięciem lub rozwidlony. Pokrywy skrzydłowe średnie popielate lub jasnoszare, u nasady i na chorągiewkach wewnętrznych czarne. Pokrywy skrzydłowe większe czarne lub fioletowoczarne u nasady, zakończone szaro, z cienką białą linią na końcu. Skrzydełko, pokrywy pierwszorzędowe i lotki czarne, wyróżniają się głębokim, niebieskim połyskiem. Gardło białe albo jasnopłowe, pierś i boki ciała pomarańczowe. Nogawice i brzuch jasnoszare lub z domieszką pomarańczowego, bieleją w okolicy kloaki i na pokrywach podogonowych. Dziób czarny, nogi i stopy różowobrązowe[8].
U samicy pióra na czole, kantarku i policzkach (z przodu) są czarne z jasnopłowymi lub białawymi krawędziami. Wierzch głowy i kark oliwkowożółte lub jasnozielonożółte; policzki (z tyłu) i pokrywy uszne szare, jaśniejsze lub bardziej płowe pod okiem. Grzbiet i barkówki zielone, niekiedy szarobrązowe w wyższej części kupra; niższa część kupra biała. Pokrywy nadogonowe i sterówki czarne, z fioletowoczarnymi krawędziami i końcówkami. Pokrywy skrzydłowe średnie u nasady szarobrązowe lub szare, jaśniejsze na końcu. Pokrywy skrzydłowe większe czarne, ku końcowi szarzejące, a na końcu białe. Skrzydełko i pokrywy pierwszorzędowe szare z cienkimi, czarnymi krawędziami. Lotki ogółem czarne, wewnętrzne lotki II rzędu wyróżniają się niebieskoczarnym połyskiem. Spód ciała matowoszary albo brązowawy, okolice kloaki i pokrywy podogonowe białe[8].
Zasięg występowania
Gile płomienne zamieszkują Himalaje na obszarze od południowo-wschodniego Kaszmiru po Bhutan, północno-wschodnie Indie (wschodni po zachodni Arunachal Pradesh) i południowo-zachodnie Chiny (północno-wschodni Tybet)[7]. Według szacunków BirdLife International obszar występowania tych ptaków liczy około 233 tys. km²[9].
Ekologia i zachowanie
_(14564111557).jpg)
Środowiskiem życia gilów płomiennych są głównie gęste lasy iglaste złożone z cedrów, sosen i jałowców lub mieszane lasy z jodeł, brzóz i rododendronów na wysokości 2700–4200 m n.p.m. Ptaki te podejmują sezonowe wędrówki, w zimie schodząc na niższe obszary niż podczas okresu lęgowego. W zimie pojawiają się głównie w lasach z udziałem dębów i rododendronów, okazjonalnie lasy iglaste i z udziałem wierzb. Często przebywają w okolicach rzek i strumieni. Przeważnie występują pojedynczo lub w niewielkich grupach (często jednopłciowych), żerując nisko w krzewach lub na ziemi. Żywią się nasionami, pączkami kwiatowymi (w tym wierzbowymi „kotkami”) i jagodami. Jedzą również nektar z kwiatów rododendronu[8].
Lęgi
Okres lęgowy trwa od końca maja do sierpnia. Gniazdo ma formę kubeczka z gałązek, włókien roślinnych, korzeni, porostów Usnea[7] i mchów, umieszczone jest do 3 m nad ziemią[7]. W zniesieniu 3 lub 4 jaja pokryte plamkami barwy od szarej po czerwonobrązową[10].
Status
IUCN uznaje gila płomiennego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity lub dość pospolity[2]. BirdLife International ocenia trend populacji jako stabilny ze względu na brak widocznych zagrożeń[9].
Przypisy
- ↑ Pyrrhula erythrocephala, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b Pyrrhula erythrocephala, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Pyrrhulini Vigors, 1825 (wersja: 2020-09-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-26].
- ↑ N. A. Vigors. Pyrrhula erythrocephala. „Proceedings of the Zoological Society of London”. Pt. 1 no. 14, s. 174, 1832.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
- ↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 149. ISBN 1-4081-2501-3.
- ↑ a b c d e Clement, P.: Red-headed Bullfinch (Pyrrhula erythrocephala). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (28 sierpnia 2016)].
- ↑ a b c d e Peter Clement: Finches and Sparrows. A&C Black, 2010, s. 307–308. ISBN 978-1-4081-3530-3.
- ↑ a b Red-headed Bullfinch Pyrrhula erythrocephala. [dostęp 2016-08-27].
- ↑ Tej Kumar Shrestha: Birds of Nepal: Field Ecology, Natural History and Conservation. T. 2. Steven Simpson Books, 2001, s. 330–331. ISBN 0-9524390-9-3.
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Artykuł Herberta Brighta dotyczący pary tych ptaków rozmnażających się w niewoli, The Avicultural magazine, 1917 (ang.)
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Internet Archive Book Images, Licencja: No restrictions
Identifier: monographofweave00bartle (find matches)
Title: A monograph of the weaver-birds, Ploceidae, and arboreal and terrestrial finches, Fringillidae
Year: 1888 (1880s)
Authors: Bartlett, Edward, d. 1908
Subjects: Weaverbirds Finches
Publisher: Maidstone, The author
Contributing Library: Smithsonian Libraries
Digitizing Sponsor: Smithsonian Libraries
View Book Page: Book Viewer
About This Book: Catalog Entry
View All Images: All Images From Book
Click here to view book online to see this illustration in context in a browseable online version of this book.
Text Appearing Before Image:
are very like M. maja, except that theyhave the head black instead of white. One of these, a male, is 4f% inches in length, irides red-brown, beakplumbeous, head, neck, and upper part of breast black, upper tail-covertsgolden-chestnut, rest of plumage chestnut, becoming dusky on the tail ; itsstomach contained a great many minute particles of quartz. At first I thought this bird was Munia ruhronigra (Hodgs.), which itmuch resembles ; but that species has the middle of the belly, the vent, andthe under tail-coverts hlach instead of chestnut. Mr. H. 0. Forbes also procured this bird in Sumatra. Specimens examined. No. Sex. Mus. Locality. Length.Wing. Tail. Tars. Culm. a. <? E. B. Java. 3-65 1-95 M5 0-6 0-4 h. 1 E. B. Java. 3-7 2-0 1-45 0.6 0-45 c. <? E. B. Sumatra (H. 0. Forbes). 3-7 2-0 1-4 0-6 0-45 d. juv. E. B. I 3-95 2-2 1-3 0-6 0-4 e. <? A. Boucard. Cochinchina, Introduced. 4-4 2-0 1.3 0-6 04 The figure (Plate V. fig. 3) is taken from the male a in my owncollection. PI III
Text Appearing After Image:
F W frohawk del et llth PYRRHULA ERYTHROCEPHALA,^. PYRRHULA ERYTHROCEPHALA.THE RED-HEADED BULLFINCH. PLATE III. Pyrrlmla erythrocephala, Vigors, Proc. Zool. Soc. 1831, p. 174. Pyrrhiihi erythrocephala, Gould, Cent. Birds Himal. Mount, jil. xxxii.(1832). Pyrrhula erythi^ocephalus, Blyth, Journ. A. S. Beng. xiii. 1844, p. 951. Pyrrhula erythrocephala, Hodgs. Grays Zool. Misc. p. 85 (1844). Pyrrhula erythrocephala, Gray et^Mitch. Genera Birds, ii. p. 387 (1844). Pyrrhula erythrocephala. Gray, Cat. Hodgs. Coll. Brit. Mus. p. Ill(1846). Pyrrhula erythroccphalus, Blyth, Cat. Birds Mus. A. S. Beng. p. 123(1849). Pyrrhula erythrocephala, Bonap. Consp. Gen. Av. i. p. 525 (1850) ;Gould, Birds of Asia, v. pi. 36 (1853) ; Eyton, Cat. Birds, p. 262(1856) ; Horsf. et Moore, Cat. Birds Mus. E.-Ind. Comp. ii. p. 454(1856-8); Adams, Proc. Zool. Soc. 1858, p. 483, 1859, p. 177;Gray, Cat. Hodgs. Coll. Brit. Mus. p. 60 (1863) ; Jerdon, Birds ofIndia, ii. p. 389 (1863) ; Blyth, Ibis, 1863, p. 442 ; Beavan
Note About Images