Giorgio Vasari

Giorgio Vasari
Ilustracja
Autoportret, olej na desce, ok. 1571–1574
Data i miejsce urodzenia

30 lipca 1511
Arezzo

Data i miejsce śmierci

27 czerwca 1574
Florencja

Narodowość

włoska

Epoka

renesans

Ważne dzieła
Odznaczenia
Order Złotej Ostrogi

Giorgio Vasari (wym. [ˈoro vaˈzaːri][1]; ur. 30 lipca 1511 w Arezzo, zm. 27 czerwca 1574 we Florencji) – włoski historiograf sztuki, architekt, inżynier i malarz, autor Żywotów najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów (1550).

Życiorys

Urodził się 30 lipca 1511 w Arezzo w Toskanii[2] jako syn handlarza suknem Antonio Vasariego i Maddaleny Tacci[3]. Polecany od najmłodszych lat przez swojego kuzyna Lucę Signorelli, został uczniem witrażysty Guglielmo da Marsiglia[4][5]. W tym samym czasie uczęszczał także na lekcje poligrafa Giovanniego Pollio Lappoli, gdzie otrzymał wczesne wykształcenie humanistyczne, a także spróbował swoich sił w architekturze[3].

W wieku szesnastu lat został wysłany do Florencji przez kardynała Silvio Passeriniego. Wprowadzony przez Passeriniego w krąg dworu Medyceuszy, Vasari pogłębiał swoją humanistyczną edukację pod okiem pisarza Pierio Valeriano. Był także częstym gościem w pracowni Andrei del Sarto i akademii rysunku Baccio Bandinelli[3]. Zaprzyjaźnił się z Michałem Aniołem, którego styl malowania wpłynął na jego własny. Zmarł 27 czerwca 1574 we Florencji w Wielkim Księstwie Toskanii w wieku 62 lat[2].

Malarstwo

Sześciu poetów toskańskich, ok. 1544. Od lewej do prawej: Marsilio Ficino, Cristoforo Landino, Francesco Petrarca, Giovanni Boccaccio, Dante Alighieri i Guido Cavalcanti.

W 1529 roku odwiedził Rzym, gdzie studiował dzieła Rafaela i innych artystów rzymskiego renesansu. Manierystyczne obrazy Vasariego były bardziej podziwiane za jego życia niż później. W 1547 roku uzupełnił freskami salę kancelarii w Palazzo della Cancelleria w Rzymie, które otrzymały nazwę Sala dei Cento Giorni. Wiele z jego obrazów zachowało się do dziś, z których najważniejsze to malowidła ścienne i sufitowe w Sala di Cosimo I w Palazzo Vecchio we Florencji[5].

Ogród Getsemani

Jego uczniami lub naśladowcami byli m.in. Sebastiano Flori, Bartolomé Carducho, Mirabello Cavalori, Stefano Veltroni, Alessandro Fortori[6].

Architektura

Loggia Uffizi.

Oprócz kariery malarza Vasari odnosił również sukcesy jako architekt. Jego loggia galerii Uffizi otwiera widok na koniec długiego dziedzińca i stanowi element urbanistyczny, funkcjonujący jako plac publiczny i uznawany jest za krótką ulicę. We Florencji Vasari zbudował również długie przejście, obecnie zwane Korytarzem Vasari (Corridoio Vasariano), które łączy Uffizi z Palazzo Pitti po drugiej stronie rzeki. Zamknięty korytarz biegnie wzdłuż rzeki Arno, przecina Ponte Vecchio i wije się na zewnątrz kilku budynków[7].

Odrestaurował także średniowieczne kościoły – kościół Santa Maria Novella we Florencji i kościół Santa Croce. W obu usunął oryginalne lektorium i przebudował chóry w stylu manierystycznym[5]. W Santa Croce był odpowiedzialny za obraz Adoracja Trzech Króli, który został zamówiony przez papieża Piusa V w 1566 i ukończony w lutym 1567.

W 1562 Vasari zbudował ośmioboczną kopułę w bazylice Matki Bożej Pokory w Pistoi[8].

W Rzymie pracował z Jacopo Barozzi da Vignola i Bartolomeo Ammannatim w Villa Giulia papieża Juliusza III.

Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów

Okładka Żywotów.

Często nazywany „pierwszym historykiem sztuki”[9]. Dziełem życia Vasariego jest dedykowany Kosmie I Medyceuszowi zbiór biografii najwybitniejszych artystów włoskich od Cimabuego do Michała Anioła (Le vite de’ più eccellenti architetti, pittori, et scultori italiani, da Cimabue insino a’ tempi nostri – pierwsze wydanie 1550; drugie w 1568 – uzupełnione[5] i z nieznacznie zmienionym tytułem Le vite dei più eccellenti pittori, scultori e architetti – pol. Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów).

Vasari przedstawił typowo renesansową koncepcję historiograficzną, zakładającą upadek sztuki w średniowieczu i jej stopniowe odradzanie się od czasów Giotta aż do kulminacji w osobie Michała Anioła. Głównym ośrodkiem odrodzenia sztuk plastycznych była dla niego Toskania. Vasari pozostawił również po sobie Wspomnienia (Libro delle ricordanze).

Biografie Vasariego przeplatane są zabawnymi plotkami. Wiele z jego anegdot ma w sobie nutę prawdy, podczas gdy inne to wymysły lub ogólne fikcje, jak na przykład opowieść o młodym Giotto malującym muchę na powierzchni obrazu Cimabuego. Nie szukał w archiwach dokładnych dat, jak robią to historycy sztuki współczesnej, i oczywiście jego biografie są najbardziej wiarygodne dla malarzy jego własnego pokolenia i tych z najbliższej przeszłości. Współczesna krytyka – z nowymi materiałami udostępnionymi przez badania – poprawiła wiele jego tradycyjnych dat i atrybucji[5].

Pozycja społeczna

Za życia cieszył się wysokim poszanowaniem i posiadał znaczną fortunę. W 1547 zbudował dom w Arezzo (obecnie muzeum mu poświęcone). Został także wybrany do rady miejskiej swojego rodzinnego miasta, by ostatecznie objąć najwyższy urząd gonfaloniere[5]. Był żonaty z Niccolosą Bacci.

Ordery i odznaczenia

Galeria prac Giorgio Vesariego

Obrazy

Freski i dekoracje

Architektura

Przypisy

  1. Vasari definition and meaning. Collins English Dictionary. [dostęp 2021-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  2. a b Gaunt 1962 ↓, s. 328.
  3. a b c Conforti i Funis 2011 ↓.
  4. Art in Tuscany | Giorgio Vasari and Italian Renaissance painting | Podere Santa Pia, Holiday house in the south of Tuscany. travelingintuscany.com. [dostęp 2021-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  5. a b c d e f Vasari, Giorgio, t. 27, Encyklopedia Britannica, 1911 [dostęp 2021-07-30] (ang.).
  6. Lanzi 1847 ↓, s. 201–202.
  7. Pevsner 1976 ↓, s. 235.
  8. Bershad i Mangone 2001 ↓.
  9. Dictionary of art historians. arthistorians.info. [dostęp 2021-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  10. Claudia Conforti: Giorgio Vasari al servizio di Pio V: affermazione artistica o ostaggio diplomatico?. academia.edu. [dostęp 2021-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (wł.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Ordo Militia Aurata or Ordine dello Speron d'Oro o Milizia Aurata.png
Планка ордена Золотой шпоры (Ватикан)
Florenz Uffizien.jpg
Autor: de:Benutzer:Thomas.mies, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Galleria degli Uffizi, Florencja
Sala dei cento giorni - Giorgio Vasari - 1547 - Palazzo della Cancelleria 1.jpg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Photo of Sala dei Cento Giorni - Giorgio Vasari - 1547 - Palazzo della Cancelleria
Firenze-interno duomo.jpg
Autor: islodelba, Licencja: CC BY-SA 2.0
Interno Duomo, Firenze, Italy.
Firenze
Loge de Vasali a Arezzo.JPG
La loge de Vasari à Arezzo, près de la Piazza Grande
Vasari, Giorgiodel Sarto, Andrea - Holy Family - Google Art Project.jpg
A variant, possibly produced in Del Sarto's studio, of the original in the Palazzo Pitti, Florence, the painting adds the figure of Saint Joseph
Villa Giulia - Court - Vasari - Vignola.jpg
Villa Giulia - Court by Vasari - Vignola
Loggia del pesce nel MercatoVecchio, Firenze avanti 1885.jpg
The Loggia del Pesce in the Mercato Vecchio before 1885.
Giorgio Vasari - The Prophet Elisha - WGA24289.jpg
And Elisha came again to Gilgal when there was a famine in the land. And as the sons of the prophets were sitting before him, he said to his servant, “Set on the large pot, and boil stew for the sons of the prophets.” One of them went out into the field to gather herbs, and found a wild vine and gathered from it his lap full of wild gourds, and came and cut them up into the pot of stew, not knowing what they were. And they poured out some for the men to eat. But while they were eating of the stew, they cried out, “O man of God, there is death in the pot!” And they could not eat it. He said, “Then bring flour.” And he threw it into the pot and said, “Pour some out for the men, that they may eat.” And there was no harm in the pot. (2 Kings 4:38-41)
005San-Pietro-in-Montorio-Rome.jpg
Autor: Quinok, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cappella del Monte in the Church of San Pietro in Montorio (Rome). Designed by Giorgio Vasari, the ceiling of the chapel contains the fresco The Conversion of St. Paul, by Vasari. On each side, tombs of Antonio and Fabiano del Monte with statues of Justice and Religion sculpted by Bartolomeo Ammannati.