Giovanni Battista Pergolesi

Giovanni Battista Pergolesi
Ilustracja
Imię i nazwisko

Giovanni Battista Draghi

Data i miejsce urodzenia

4 stycznia 1710
Jesi

Pochodzenie

włoskie

Data i miejsce śmierci

16 marca 1736
Pozzuoli

Przyczyna śmierci

gruźlica

Instrumenty

skrzypce, organy

Gatunki

muzyka poważna, muzyka barokowa

Zawód

kompozytor, organista, skrzypek

Tablica na miejscu urodzenia kompozytora
Okładka opery "La Serva Padrona"
Okładka opery "Il prigionier superbo"
Okładka opery "Salustia"
Autograf dzieła "Stabat Mater"
Pomnik Pergolesiego w Jesi

Giovanni Battista Pergolesi, właściwie Giovanni Battista Draghi (ur. 4 stycznia 1710 w Jesi, zm. 16 marca 1736 w Pozzuoli) – włoski kompozytor, skrzypek i organista epoki baroku[1][2][3][4].

Życiorys

Przyszedł na świat w Jesi w regionie Ankony. Jego rodzicami byli Francesco Andrea Draghi i Anna Vittoria Giorgi[5]. Miał dwóch braci i siostrę, ale wszyscy oni zmarli w dzieciństwie[5]. Przyszły kompozytor cierpiał z powodu deformacji lewej nogi, prawdopodobnie wskutek przebycia polio[5]. Pierwsze wykształcenie muzyczne odebrał w Jesi (organy, skrzypce). Następnie dzięki mecenatowi margrabiego Carla Marii Pianettiego[6] został wysłany do konserwatorium w Neapolu, gdzie później powstała większość jego kompozycji. Jednym z jego tamtejszych nauczycieli był kompozytor Francesco Durante[6]. Zalicza się go do grona twórców opery komicznej. Dziełem, które zapewniło mu znaczącą popularność i przyczyniło się do rozwoju włoskiej opery buffa, było intermezzo La serva padrona (Służąca panią), które wystawiono w Neapolu w 1733 roku[1]. Przypominało operę seria, ale akcja była w nim ważniejsza od popisu wokalnego. Kiedy wystawiono ją w Paryżu w 1752 roku, rozpętała „wojnę buffonistów z antybuffonistami”[7][2], czyli zwolenników Pergolesiego i Jean-Philippe Rameau[8].

W 1736 roku, kiedy zaczął podupadać na zdrowiu Pergolesi osiadł w klasztorze w Pozzuoli[3]. Tam skomponował Salve Regina c-moll oraz inne dzieło, które przyniosło mu trwałą sławę – Stabat Mater[2][9].
Zmarł na gruźlicę w wieku zaledwie 26 lat. Został pochowany w katedrze w Pozzuoli[2].

Wybrane dzieła

Opery seria

  • Salustia (Morelli według Zeno Alessandro Severo), Neapol, 1732
  • Dumny więzień (Il prigioniero superbo), prapremiera: Neapol, Teatro San Bartolomeo, 28 sierpnia 1733
  • Hadrian w Syrii (Adriano in Siria, libretto: (Metastasio), prapremiera: Neapol, Teatro San Bartolomeo, 25 października 1734
  • Olimpiada (L'Olimpiade, libretto: (Metastasio), prapremiera: Rzym, Teatro di Sordinona, 8 lub 15 stycznia 1735

Opery buffa

  • Braciszek zakochany (Lo frate 'nnamorato, libretto: Gennarantonio Federico), prapremiera: Neapol, Teatro dei Fiorentini, 23 września 1732 (wersja zrewidowana 1734)
  • Flaminio (Il Flaminio, libretto: Gennarantonio Federico), Neapol, Teatro Nuovo, jesień 1735

Intermezza

  • Służąca panią (La serva padrona, libretto: Gennarantonio Federico), prapremiera: razem z operą Il prigioniero superbo, Teatro San Bartolomeo, 28 sierpnia 1733
  • La contadina astuta (Mariani), wykonane razem z operą Adriano in Siria, 1734 (wyk. jako Livietta e Tracollo Rzym, 1734; wyk. jako Il ladio finto pazzo, Mediolan, 1739; wyk. jako Il finto pazzo, Wenecja, 1741; wyk. jako Amor fa l'uomo cieco, o La sorte degli amanti, Wenecja, 1742; wyk. jako Il Tracollo, Wenecja, 1744, wyk. jako Livietta, Wenecja, 1746; wyk. jako La finta Polacca, Rzym, 1748)

Serenaty

  • Il tempo felice (Macri), Torremaggiore, 1735 - muzyka zaginęła

Muzyka religijna

  • Confitebor - psalm, Neapol, 1732
  • Deus in adjutorium, Neapol, 1732
  • Dixit Dominus D-dur - psalm, Neapol, 1732
  • In coelestibus regnis A-dur - antyfona
  • In hac die quam decora - motet
  • Laudate pueri dominum - psalm
  • Salve regina a-moll - antyfona
  • Salve regina c-moll - antyfona, 1736
  • Stabat Mater f-moll - sekwencja, 1736 – ukończone na kilka dni przed śmiercią w Pozzuoli

Oprócz powyższych gatunków Pergolesi tworzył również sonaty, oratoria, psalmy, kantaty, motety i msze.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Pergolesi Giovanni Battista, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-10-01].
  2. a b c d Giovanni Battista Pergolesi, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2017-10-01] (ang.).
  3. a b Giovanni Battista Pergolesi (1710-36). musicacademyonline.com. [dostęp 2017-10-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-15)]. (ang.).
  4. Pergolesi, Giovanni Battista. treccani.it. [dostęp 2017-10-01]. (wł.).
  5. a b c Giovanni Pergolesi. giovannipergolesi.weebly.com. [dostęp 2017-10-01]. (ang.).
  6. a b Giovanni Battista Pergolesi. encyclopedia.com. [dostęp 2017-10-01]. (ang.).
  7. buffoniści i antybuffoniści, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-10-01].
  8. D. Gwizdalanka, Historia muzyki 2, Kraków 2006, s. 104.
  9. Stabat Mater - Giovanni Battista Pergolesi. ninateka.pl. [dostęp 2017-10-01]. (pol.).

Bibliografia

  • Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 682. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
  • The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. P. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Giovanni Battista Pergolesi - Il prigionier superbo - titlepage of the libretto - Naples 1733.png
Giovanni Battista Pergolesi - Il prigionier superbo - titlepage of the libretto - Naples 1733
Pergolesi Stabat Mater Autograph.jpg
Giovanni Battista Pergolesi: Stabat Mater; autograph of third movement O quam tristis
Giovanni Battista Pergolesi - Salustia - Titlepage of the libretto - Naples 1732.jpg
Giovanni Battista Pergolesi - Salustia - Titlepage of the libretto - Naples 1732
Pergolesi Denkmal in Jesi (Marken) 2008.JPG
Autor: Steevie, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pergolesi Denkmal in Jesi (Marken)
PergolesiJesiBirthplace.jpg
Autor: Guido Linke, Freiburg, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plaque close to the site where Pergolesi was born, Jesi, Italy