Giovanni Giolitti

Giovanni Giolitti

Data i miejsce urodzenia	27 października 1842 Mondovì
Data i miejsce śmierci	17 lipca 1928 Cavour
Premier Włoch
Okres	od 1892 do 1893
Poprzednik	Antonio Starabba
Następca	Francesco Crispi
Okres	od 1903 do 1905
Poprzednik	Giuseppe Zanardelli
Następca	Tommaso Tittoni
Okres	od 1906 do 1909
Poprzednik	Sidney Sonnino
Następca	Sidney Sonnino
Okres	od 1911 do 1914
Poprzednik	Luigi Luzzatti
Następca	Antonio Salandra
Okres	od 1920 do 1921
Poprzednik	Francesco Saverio Nitti
Następca	Ivanoe Bonomi
Odznaczenia

Giovanni Giolitti (ur. 27 października 1842 w Mondovì, zm. 17 lipca 1928 w Cavour) – włoski polityk, mąż stanu, pięciokrotny premier Włoch w latach 1892–1893, 1903–1905, 1906–1909, 1911–1914 oraz 1920–1921, w czasie urzędowania wprowadził wiele reform, m.in. powszechne prawo wyborcze, zakaz pracy nocnej, ograniczenie czasu pracy dzieci i kobiet^[1].

Życiorys

Giovanni Giolitti był synem Giovenale, urzędnika sądowego, oraz Enrichetty Plochiù. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Turyńskim. Pracował w administracji lokalnej i rządowej, w 1882 roku został członkiem Izby Deputowanych. Reprezentował w niej liberałów. W 1889 roku został ministrem skarbu, później także ministrem finansów ad interim w rządzie Francesca Crispiego. 16 maja 1892 roku otrzymał od króla misję sformowania własnego gabinetu. W latach 1901–1903 był ministrem spraw wewnętrznych w rządzie Giuseppe Zanardellego.

Jego rządy przeprowadziły szereg działań, z których najważniejszymi były: nacjonalizacja kolei i telefonii, ograniczenie czasu pracy nocnej oraz kobiet i dzieci, rozbudowa systemu ubezpieczeń zdrowotnych. Wspierał nacjonalistyczną politykę zagraniczną Włoch, za jego rządów wybuchła wojna z Turcją (1911–1912), w wyniku której Włochy objęły w posiadanie kolonie w Afryce Północnej. Pomimo swej życzliwości w stosunku do Cesarstwa Niemieckiego był przeciwny przystąpieniu Włoch do I wojny światowej po stronie państw centralnych. Rządząc w latach 1920–1921 dopuścił do wzrostu wpływów faszystów włoskich.

Podczas faszystowskiego zamachu stanu w 1922 roku przebywał na wakacjach we Francji. Początkowo popierał rządy Benito Mussoliniego. Po zabójstwie Giacomo Matteotiego, wraz z Vittorio Orlando i Antonio Salandrą, wystosował protest przeciwko ograniczaniu swobód obywatelskich. Na przełomie 1924 i 1925 roku oficjalnie przestał wspierać poczynania faszystów, potępiał również kult Mussoliniego. 21 grudnia 1925 roku zrezygnował z funkcji członka Rady Prowincji Cuneo, odchodząc całkowicie z polityki i osiadł w Cavour. Jeszcze raz wystąpił publicznie 16 marca 1928 roku, protestując przeciw nowej ordynacji wyborczej. Trzy miesiące później stan jego zdrowia gwałtownie się pogorszył. Zmarł w Cavour 17 lipca 1928 roku.

Jego wnukiem był Antonio Giolitti (1915–2010), powojenny polityk lewicowy.

Odznaczenia

• Order Annuncjaty (Włochy)
• Krzyż Wielki Orderu św. Maurycego i Łazarza (Włochy)
• Krzyż Wielki Orderu Korony (Włochy)
• Krzyż Wielki Orderu św. Stefana (Austro-Węgry)^[2]
• Order Serafinów (Szwecja, 1911)^[3]

Przypisy

Bibliografia

• E. Gentile: Giolitti, Giovanni, w: Dizionario Biografico degli Italiani [dostęp 2011-07-11]
• BogdanB. Koszel BogdanB., StanisławS. Żerko StanisławS., Słownik polityków XX wieku, Poznań: Wydaw. Poznańskie, 1997, ISBN 83-86138-86-8, OCLC 749208805 .