Girsu

Girsu
Ilustracja
Mapa z zaznaczonym położeniem najważniejszych miast Sumeru w okresie wczesnodynastycznym (ok. 2900–2350 p.n.e.)
Państwo Irak
Położenie na mapie Iraku
Mapa konturowa Iraku, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Girsu”
Ziemia31°33′36,10″N 46°10′31,54″E/31,560028 46,175428
Tabliczka zapisana pismem klinowym dokumentująca wydawanie miesięcznych racji jęczmienia dla dorosłych i dzieci, okres panowania króla Urukaginy ok. 2350 p.n.e., znaleziona w Girsu, Muzeum Brytyjskie

Girsu (sum. ĝir2-suki) – starożytne miasto założone przez Sumerów w południowej Mezopotamii, ok. 20 km na północ od Lagasz, jedno z trzech (obok Lagasz i Siraran) głównych ośrodków Lagasz.

Pełniło najprawdopodobniej funkcję ośrodka politycznego w okresie starosumeryjskim i stolicy za panowania Gudei. Po przeniesieniu stolicy do Lagasz, zachowało rolę centrum religijnego; znajdowały się tu świątynie Ningirsu – patrona miasta i bogini Bau.

Obecnie stanowisko archeologiczne Tall Luh (lub też Tello/Telloh) na terytorium Iraku.

Położenie

Girsu leży w południowej Mezopotamii, na lewym brzegu kanału Shaṭṭ al-Gharrāf, w połowie drogi pomiędzy Tygrysem a Eufratem[1][2], ok. 20 km na północ od Lagasz[3] i ok. 300 km na południowy wschód od Bagdadu[2].

Historia

Girsu zamieszkane było już prawdopodobnie w okresie Ubajd (V tys. p.n.e.)[2], większy napływ mieszkańców nastąpił jednak dopiero w okresie starosumeryjskim (2900–2350 p.n.e.). W III tys. p.n.e. było sprzymierzone z dwoma sąsiednimi miastami: Siraran i Lagasz[1]. W okresie starosumeryjskim pełniło najprawdopodobniej funkcję ośrodka politycznego[3] i było stolicą Lagasz w pierwszym okresie etapu ED III (ok. 2600–2300/2250 p.n.e.)[2]. Po przeniesieniu stolicy do Lagasz, zachowało rolę centrum religijnego; znajdowały się tu świątynie Ningirsu i bogini Bau[3].

Patronem miasta był bóg wojny i polowań Ningirsu, którego świątynię odnowił Gudea[1]. Według opisu Gudei, świątynia została ozdobiona drewnem cedrowym, złotem i cennymi kamieniami[1].

Straciło swoje znaczenie po upadku III dynastii z Ur[4].

Prace archeologiczne

Girsu było pierwszym sumeryjskim miastem, które doczekało się obszernych wykopalisk archeologicznych[5]. Pierwszym badaczem tych ziem był Ernest Choquin de Sarzec (1837–1901), francuski konsul w Basrze, który prowadził wykopaliska w latach 1877–1900 podczas jedenastu ekspedycji, kolejne prace prowadzono w latach 1903–1909 – pod kierownictwem Gastona Crosa (1861–1915), w latach 1929–1931 przez Henriego de Genouillaca (1881–1940) i w 1931–1933 przez André Parrota (1901–1980)[6][4].

W toku francuskich prac (1877–1933) odkryto m.in. archiwa tabliczek zapisanych pismem klinowym, liczne pieczęci cylindryczne, stelę sępów z dwustronnym przedstawieniem figuralnym i opisem zwycięstwa sumeryjskiego władcy Lagasz – Eanatuma nad sąsiednim miastem-państwem Umma oraz posągi Gudei[3]. W Girsu znaleziono w sumie 30 tys. tabliczek z pismem klinowym, przy czym stanowisko zostało splądrowane zanim poinformowano francuskich archeologów[7][a].

Obecnie stanowisko archeologiczne Tall Luh[b][8] (lub też Tello/Telloh) na terytorium Iraku[2].

Cuneiform sumer gir2.jpgCuneiform sumer su.jpgCuneiform sumer ki.jpg
ĝir2-suki – (miasto) Girsu
Zapis w piśmie klinowym

Uwagi

  1. ↑ Inne źródła mówią o 40 tys., patrz Bertman (2003).
  2. ↑ Zapis nazwy stanowiska według ustaleń Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Stephen Bertman: Handbook to Life in Ancient Mesopotamia. Infobase Publishing, 2003, s. 21. ISBN 978-0-8160-7481-5. [dostęp 2017-02-26]. (ang.)
  2. ↑ a b c d e Joan Aruz, Ronald Wallenfels (red.): Art of the First Cities: The Third Millennium B.C. from the Mediterranean to the Indus. Metropolitan Museum of Art, 2003, s. 68. ISBN 978-1-58839-043-1. [dostęp 2017-02-26]. (ang.)
  3. ↑ a b c d Gwendolyn Leick: Historical Dictionary of Mesopotamia. Scarecrow Press, 2009, s. 77. ISBN 978-0-8108-6324-8. [dostęp 2017-02-26]. (ang.)
  4. ↑ a b Joan Aruz, Ronald Wallenfels (red.): Art of the First Cities: The Third Millennium B.C. from the Mediterranean to the Indus. Metropolitan Museum of Art, 2003, s. 69. ISBN 978-1-58839-043-1. [dostęp 2017-02-26]. (ang.)
  5. ↑ Stephen Bertman: Handbook to Life in Ancient Mesopotamia. Infobase Publishing, 2003, s. 20. ISBN 978-0-8160-7481-5. [dostęp 2017-02-26]. (ang.)
  6. ↑ H. W. F. Saggs: Babylonians. University of California Press, 2000, s. 16. ISBN 978-0-520-20222-1. [dostęp 2017-02-26]. (ang.)
  7. ↑ Marc Van De Mieroop: Cuneiform Texts and the Writing of History. Routledge, 2005, s. 124. ISBN 978-1-134-64641-8. [dostęp 2017-02-26]. (ang.)
  8. ↑ Nazewnictwo Geograficzne Świata. Zeszyt 2. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych, 2004, s. 44. ISBN 83-239-7552-3. [dostęp 2017-02-22]. (pol.)

Literatura

  • A. Parrot: Tello: vingt campagnes de fouilles 1877–1933. Paris: A. Michel, 1948.

Media użyte na tej stronie

Issue of barley rations.JPG
An account of barley rations issued monthly to adults (30 or 40 pints) and children (20 pints) written in Cuneiform on clay tablet, written in year 4 of King Urukagina (circa 2350 BCE). From Ngirsu, Iraq. British Museum, London. BM 102081
Basse Mesopotamie DA.PNG
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Map of the main cities of Lower Mesopotamia during the Early Dynastic period, with the approximate course of the rivers and the ancient shoreline of the Gulf.
Cuneiform sumer su.jpg
sumerian cuneiform sign "su"
Cuneiform sumer gir2.jpg
sumerian cuneiform sign "gir2"
Iraq location map.svg
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Iraq
Cuneiform sumer ki.jpg
sumerian cuneiform sign "ki"