Giuseppe Donizetti

Giuseppe Donizetti

Giuseppe Donizetti (tur. Donizetti Paşa, ur. 6 listopada 1788 w Bergamo; zm. 12 lutego 1856 w Konstantynopolu) – włoski kompozytor, dyrygent i pedagog. Jako naczelny muzyk dworski Imperium Osmańskiego umocnił tradycje muzyki zachodniej na obszarze dzisiejszej Turcji. Skomponował dwa spośród pięciu hymnów Imperium Osmańskiego.

Życiorys

Giuseppe Donizetti był starszym bratem kompozytora oper Gaetano Donizettiego i jednym z sześciorga dzieci Andrzeja – dozorcy domu w którym mieszkali oraz Dominiki z domu Nava – szwaczki. Jego wuj nauczył go gry na flecie, a następnie pobierał prywatne lekcje kompozycji u Johanna Simona Mayra, ponieważ ze względu na wiek odmówiono mu w 1806 uczestnictwa w Muzycznych Kursach Dobroczynnych (Lezioni Caritatevoli di Musica) - był już za stary. Od roku 1809 działał jako muzyk w kilku orkiestrach wojskowych i grał m.in. na wyspie Elba i na Sardynii, gdzie stał się sławny jako dyrygent orkiestr wojskowych. Kiedy w roku 1826 sułtan turecki Mahmud II po rozwiązaniu korpusu janczarskiego zaczął poszukiwania muzyka, który zreorganizowałby jego orkiestrę wojskową, pewien włoski dyplomata zwrócił jego uwagę na Donizettiego. W roku 1828 Giuseppe Donizetti przybył do Konstantynopola jako generalny dyrektor muzyczny dworu z wysoką gażą 8 000 franków rocznie.

Tam na początku zreformował Orkiestrę Pałacową na wzór orkiestr zachodnich, wprowadzając m.in. takie instrumenty jak obój czy klarnet. Według tych wzorców zreformowano następnie kolejne orkiestry wojskowe w Turcji. W roku 1831, dzięki jego wpływom, utworzono pierwszą szkołę muzyczną w stylu zachodnim w Imperium Osmańskim, gdzie Donizetti osobiście uczył gry na flecie, fortepianie, a także wykładał harmonię i instrumentację. W szkole tej uczono jednakże również przedmiotów tradycyjnie związanych z kulturą turecką, jak np. teatru ludowego Karagöz. Orkiestra Pałacowa została później przekształcona w orkiestrę symfoniczną w stylu zachodnim i funkcjonuje do dzisiaj jako Orkiestra Symfoniczna Prezydenta Turcji (Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası) w Ankarze. W haremie sułtana Donizetti organizował przedstawienia oper włoskich i zachodniej muzyki orkiestrowej.

Panujący od 1839 roku sułtan Abdülmecid I, który sam grał na fortepianie, wspierał jeszcze bardziej niż jego poprzednik rozwój muzyki zachodniej w Turcji, która to muzyka stała się częścią tworzącej się kultury mieszczańskiej w Imperium Osmańskim. W roku 1842 nadano Donizettiemu tytuł paszy, a w roku 1842 otrzymał francuską Legię Honorową. Giuseppe Donizetti Pasza został pochowany w krypcie katolickiej Katedry Ducha Świętego w Stambule.

Znaczenie Donizettiego jako reformatora osmańskiej sztuki muzycznej jest o wiele większe niż jako kompozytora. Komponował głównie marsze, w tym hymny państwowe dla dwóch sułtanów, u których służył: Mahmuda II oraz Abdülmecida I. Franz Liszt, który gościł na dworze Osmanów na zaproszenie Donizettiego, skomponował w roku 1848 parafrazę hymnu Mecidiye – (Grande Paraphrase de la marche de Giuseppe Donizetti composée pour Sa Majesté le sultan Abdul Medjid-Khan)^[1], którą zadedykował sułtanowi.

Kompozycje

• Marsz Mahmudiye, Marsz Mahmuda — hymn sułtana Mahmuda II (1808–1839)^[2]

• Marsz Mecidiye, Marsz Abdülmecida — hymn sułtana Abdülmecida I (1839–1861)^[3]

Literatura

• Emre Aracı: A Levantine life: Giuseppe Donizetti at the Ottoman court. In: The Musical Times, Volume 143, Hove 2002
• Francesco Bellotto: Giuseppe Donizetti. w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, London 2001, ISBN 0-333-60800-3
• Maurizio Costanza, La Mezzaluna sul filo – La riforma ottomana di Mahmûd II, Marcianum Press, Venezia, 2010 (cap.IV.7b)
• Hayrettin Akdemir: Die neue türkische Musik, dargestellt an Volksliedbearbeitungen für mehrstimmigen Chor. Berlin 1991, ISBN 3-924423-12-1
• Giuseppe Donizetti Pasha: Musical and Historical Trajectories between Italy and Turkey / Giuseppe Donizetti Pascià: Traiettorie musicali e storiche tra Italia e Turchia. Edited by Federico Spinetti. Bergamo, Fondazione Donizetti, 2010.

Przypisy