Gizmotron

Gizmotron lub Gizmo – urządzenie elektryczne mocowane do mostka gitary, które umożliwia osiągnięcie efektu dźwiękowego o zbliżonym do orkiestry smyczkowej brzmieniu. Wymyślone i opracowane zostało przez członków grupy 10cc, Kevina Godleya i Lola Creme’a. Po raz pierwszy zastosowali to urządzenie podczas nagrywania piosenki „Old Wild Men” pochodzącej z albumu Sheet Music, który wydano w 1974 roku[1].

Historia

Pierwszy gizmotron

Jak wyjaśnił Godley w jednym z wywiadów, obaj z Lolem Creme’em chcąc osiągnąć brzmienie orkiestry smyczkowej mieli do wyboru albo melotron albo wynajęcie rzeczywistej orkiestry. Melotron, instrument klawiszowy zawierający taśmy z nagranymi dźwiękami instrumentów smyczkowych, odrzucili z uwagi na niską, ich zdaniem, jakość brzmienia. Wynajęcie orkiestry natomiast uważali za kosztowne i czasochłonne. Choć ich urządzenie zostało oficjalnie opracowane w 1975 roku, to jego początki miały miejsce wcześniej. Pierwszą próbą muzyków była wiertarka elektryczna z gumką przymocowaną jednym końcem do gitary elektrycznej Fender Stratocaster, używanej przez Creme’a. Wynik był zachęcający, więc prototyp[2] (GIZ Mark 1A[3]) zaczęli opracowywać we współpracy z wydziałem inżynierii Uniwersytetu Manchesterskiego[2]. Urządzenie składało się z sześciu nylonowych kółek, napędzanych silnikiem elektrycznym, nałożonych na struny gitary i nadających im brzmienie skrzypiec[3].

Gizmotron został użyty podczas wielu nagrań grupy 10cc, a następnie na potrzeby debiutanckiego albumu duetu Godley & Creme, Consequences (1977)[2]. Zrewolucjonizował świat gitarzystów dając im możliwość tworzenia autentycznych brzmień instrumentów strunowych, takich jak skrzypce, altówki i wiolonczele[4]. W 1976 roku Creme i Godley skontaktowali się z firmą Musitronics Corporation w Rosemont, w stanie New Jersey, wytwórcą urządzeń umożliwiających efekty gitarowe (w tym Mu-Tron III).

W 1979 roku, po trzech latach udanego choć kosztownego rozwoju ich wynalazku, Musitronics wypuścił na rynek wersję sześciokółkową na gitarę elektryczną i czterokółkową na gitarę basową. Wersja na gitarę basową okazała się bardziej popularna. Działała też lepiej niż wersja na gitarę elektryczną[5]. W 1978 roku urządzenie wykorzystał Jimmy Page podczas nagrywania piosenki „In the Evening”, pochodzącej z albumu Led Zeppelin, In Through the Out Door (1979)[6].

Mimo że generowany przez gizmotron dźwięk był wyjątkowy, jego masowa produkcja okazała się zniechęcająca. Okazał się on urządzeniem trudnym do opanowania, i to pomimo kolorowych przycisków oraz porad technicznych, zaoferowanych klientom przez Creme’a i Godleya[5]. Ostatecznie zawodna konstrukcja gizmotronu sprawiła, iż nie spełnił pokładanych w nim nadziei stając się komercyjną porażką. Po bankructwie produkującego go przedsiębiorstwa poszedł w zapomnienie, a nieliczne, pozostałe egzemplarze zostały wyprzedane[4]. W 1981 roku zaprzestano jakiejkolwiek produkcji[5].

Gizmotron 2.0

W 2004 roku zapomniane urządzenie zwróciło uwagę Aarona Kipnessa, który opracował i wyprodukował części do renowacji klawinetu Hohnera. Podczas trwających blisko dekadę poszukiwań, Kipnessowi udało się zgromadzić niewielką kolekcję oryginalnych, choć zniszczonych gizmotronów. W 2013 roku zebrał kilkuosobowy zespół inżynierów w celu renowacji, a następnie zaprojektowania nowej i ulepszonej wersji urządzenia przy użyciu nowoczesnych materiałów i metod produkcji. Inicjatywa ta spotkała się z poparciem Kevina Godleya. Nowy Gizmotron 2.0 (patent amerykański nr 9,997,144 z 2018 r.[7]) został wprowadzony na rynek w 2016 roku[4].

Przypisy

  1. ↑ Tom Avis: The Gizmotron is the strangest guitar device you've never heard of | A.Side (ang.). ontheaside.com, 2016-01-13. [dostęp 2020-07-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-05)].
  2. ↑ a b c Joachim Brookes: Kevin Godley: Wir hatten damals nicht die völlige Kontrolle über die aus uns heraussprudelnde Musik (niem.). www.rocktimes.info. [dostęp 2020-06-23].
  3. ↑ a b Nick DeRiso: Kevin Godley, co-founder of 10cc: Something Else! Interview (ang.). somethingelsereviews.com. [dostęp 2020-06-23].
  4. ↑ a b c Gizmotron LCC: History (ang.). gizmotron.com. [dostęp 2020-06-23].
  5. ↑ a b c Michael Dregni: Gizmotron: Most Bizarre Guitar Effect of All Time? (ang.). vintageguitar.com. [dostęp 2020-06-23].
  6. ↑ Martin Popoff: Led Zeppelin:All the Albums, All the Songs, Expanded Edition. Minneapolis: Voyageur Press, 2018, s. 208. ISBN 978-0-7603-6377-5. (ang.)
  7. ↑ United States Patent: 9997144 (ang.). uspto.gov. [dostęp 2020-07-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-05)].

Linki zewnętrzne