Ględy (gmina Łukta)

Artykuł

53°52′30″N 20°6′22″E

- błąd

38 m

WD

53°52'N, 20°6'E

- błąd

2273 m

Odległość

1067 m

Ględy
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

ostródzki

Gmina

Łukta

Liczba ludności (2022)

300[1]

Strefa numeracyjna

89

Kod pocztowy

14-105[2]

Tablice rejestracyjne

NOS

SIMC

0480827

Położenie na mapie gminy Łukta
Mapa konturowa gminy Łukta, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Ględy”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Ględy”
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego
Mapa konturowa powiatu ostródzkiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Ględy”
Ziemia53°52′30″N 20°06′22″E/53,875000 20,106111

Ględy (niem. Gallinden, Galinden) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Łukta. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość leży w historycznym regionie Prus Górnych[3]. Przez miejscowość przebiega droga powiatowa nr 1203N: Wilnowo–Mostkowo–Jonkowo–Gutkowo.

Na terenie wsi znajduje się wpisany do rejestru zabytków cmentarz ewangelicki o powierzchni 0,36 ha[4]. Nazwa wsi wywodzi się z języka pruskiego, gdzie oznacza kres, koniec (Galindia to także nazwa ziemi zamieszkanej przez pruskie plemię Galindów).

Historia

Wieś lokowana w 1348 r. na 20[5] włókach (wg innego źródła 25 włók z pięcioma latam wolnizny[6]) w lesie zwanym Sanagais (Święty Gaj). Nadanie otrzymali Prusowie: Bandule, Glabune, Narune, Noke, Sentey i Swayprote. W czasie wojny polsko-krzyżackiej (1409-1411) wieś została zniszczona, a straty wyceniono na tysiąc marek. W tym czasie Ględy podlegały pod komornictwo w Łukcie. Pszczelarz z Ględ posiadał we wsi 11 starych i 5 nowych barci dostarczał miód na potrzeby Zakonu. Bartnikowi z Ględ podporządkowani byli wszyscy bartnicy z okolicznych lasów. Na początku XVI w. w wyniku epidemii zmarły wszystkie pruskie rodziny we wsi a ziemia leżała odłogiem. W 1590 r. czterech wolnych z Olsztynka zgłosiło chęć zasiedlenia opuszczonej wsi, która była położona między Mostkowem, Kojdami i Kozią Górą i obejmowała obszar 40 włók. W 1592 r. czterech wolnych kupiło ziemię w Ględach. W 1645 r. w Ględach było ośmiu wolnych na prawie pruskim. W tym czasie do wsi należały 24 włóki i cztery morgi. Według danych z kronik w 1689 r. budynek mieszkalny w Ględach kosztował 150 marek.

W 1714 r. Ględy były wsią folwarczną. W 1717 we wsi było 7. chłopów. W 1789 r. we wsi było 20 domów. W 1812 r., w wyniku przemarszu wojsk napoleońskich aż 18 gospodarzy poniosło znaczne straty. W 1820 r. we wsi było 28 domów i 131 mieszkańców. W 1861 r. w Ględach mieszkało 337 ludzi. Dwadzieścia lat później, w 1880 r. we wsi było już 481 mieszkańców.

W 1925 r. do wsi należało 434 ha ziemi, było tu 101 gospodarstw i 400 mieszkańców. W 1939 r. we wsi było 290 mieszkańców.

Bibliografia

  • Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
  • Jan Dąbrowski, Siedem wieków Łukty, 600-lecie kościoła, 50-lecie parafii Matki Boskiej Częstochowskiej, Wydawnictwo WPW C. Porycki, P. Wasześcik Sp. J., Olsztyn 2007, ISBN 83-917924-6-3
  • Archiwalne mapy

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 300 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Marian Biskup Wojna pruska, str. 29: "Ukształtowanie terenowe Prus powodowało, że już w XV wieku dzielono je na tak zwane Prusy Górne (Oberland), sięgające od linii dolnej Wisły do Pasłęki, i Prusy Dolne (Niederland) obejmujące nizinne obszary na Wschód od Pregoły (...).
  4. ↑ Witryna Wiejska. witrynawiejska.org.pl. [dostęp 2009-12-27].
  5. ↑ Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976,
  6. ↑ Jan Dąbrowski, Siedem wieków Łukty, 600-lecie kościoła, 50-lecie parafii Matki Boskiej Częstochowskiej,
Gmina Łukta
Sołectwa
Pozostałe miejscowości

Herb Gminy Łukta

Media użyte na tej stronie

Łukta (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Warmian-Masurian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Ostróda County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Ostróda County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 54.10 N
  • S: 53.35 N
  • W: 19.50 E
  • E: 22.30 E
POL gmina Łukta COA.svg
Gmina Łukta coat of arms