Gleby bielicoziemne

Odsłonięcie profilu glebowego
(ang. Podzol, Walia)

Gleby bielicoziemne – rząd gleb na genezę których ma wpływ przede wszystkim proces bielicowania.

Charakterystyka

Proces bielicowania polega na wymywaniu z górnych poziomów glebowych produktów rozkładu minerałów glebowych i próchnicy i wytrącaniu się ich w dolnej części profilu glebowego. Tworzy się przez to charakterystyczny dla tego rzędu układ poziomów: poziom organiczny (O); poziom próchniczny (A, nie występuje w bielicach); biały poziom wymywania albic (Es); rdzawy poziom wzbogacania spodic (Bs); skała macierzysta (C).

Poziomem diagnostycznym dla gleb bielicoziemnych jest poziom spodic. Wytrącają się w nim głównie związki glinu, żelaza i próchnica. Nadają mu one od rdzawej po brunatno-czarną barwę.

Skałą macierzystą gleb bielicoziemnych są ubogie piaski. Odczyn gleby jest kwaśny lub silnie kwaśny. Materia organiczna posiada typ morfologiczny mor lub modermor, charakteryzujący się dominacją kwaśnych, rozpuszczalnych w wodzie kwasów fulwowych. Pojemność sorpcyjna gleby w poziomie albic jest bardzo mała, w poziomie spodic – względnie duża. Kompleks sorpcyjny jest wysycony prawie całkowicie kationami o charakterze kwasowym.

Ze względu na bardzo słabą żyzność gleby, gleby te są zazwyczaj porośnięte przez lasy, najczęściej bór sosnowy, bór świerkowy, rzadziej bór mieszany lub las mieszany.

Występowanie

Jako gleby strefowe dominują w pasie umiarkowanym chłodnym (w bezmarzłociowej strefie tajgi) – są powszechne na takich obszarach jak: północna Szkocja, środkowa i północna Skandynawia, północna część Niziny Wschodnioeuropejskiej (zlewnia Dwiny), północna część Niziny Zachodniosyberyjskiej (zlewnia środkowego i dolnego Obu), Sajany, zlewnia Amuru, wybrzeża Morza Ochockiego, a także środkowa Kolumbia Brytyjska, środkowa Kanada (pomiędzy Wlk. Jez. Niewolniczym a Jez. Górnym) oraz południowy Płw. Labrador i ujście Rzeki Świętego Wawrzyńca. Są one również często spotykane w wilgotnej części pasa umiarkowanie ciepłego, głównie w Europie środkowej i fragmentach północnych Appalachów^[1].

W Polsce zajmują one ok. 12% powierzchni kraju i występują na wydmach nadmorskich i śródlądowych, piskach sandrowych i piaskach pradolin i wielkich rzek. Większe ich powierzchnie spotyka się w pradolinie Łeba-Reda, toruńsko-eberswaldzkiej, warszawsko-berlińskiej i głogowskiej; na Pobrzeżu Szczecińskim (Puszcza Wkrzańska, Puszcza Goleniowska), Równinie Tucholskiej (Bory Tucholskie), pomiędzy Skrwą a Wkrą, w Puszczy Zielonej, Puszczy Augustowskiej, Borach Dolnośląskich, na Równinie Opolskiej, pomiędzy rzekami Mała Panew a górna Pilica, na Polesiu Lubelskim, w Puszczy Sandomierskiej i w Lasach Janowskich, oraz w mniejszych płatach w całej Polsce.

Systematyka

Rząd gleby bielicoziemne w systematyce gleb Polski z 2011 r. dzieli się na dwa typy gleb:

• Rząd 6. Gleby bielicoziemne (L)
  • Typ 6.1. Gleby bielicowe (LW)
  • Typ 6.2. Bielice (B)

W systematyce gleb Polski z 1989 r. do rzędu gleb bielicoziemnych zaliczano również gleby rdzawe^[2]. Od 2011 r. powstał dla nich nowy rząd gleb rdzawoziemnych.

W klasyfikacji gleb WRB glebom bielicoziemnym mniej więcej odpowiadają Podzols lub Dystric Albic Arenosols^[3]. W USDA Soil Taxonomy – Spodosols.

Zobacz też

• systematyka gleb

Przypisy

Bibliografia

• Systematyka gleb Polski, wydanie 5. „Roczniki gleboznawcze”. 62, 3, 2011. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze. Warszawa. 
• Renata Bednarek, Zbigniew Prusinkiewicz: Geografia gleb. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12247-1. (pol.).