Glediczja trójcierniowa

Glediczja trójcierniowa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Rodzaj

glediczja

Gatunek

glediczja trójcierniowa

Nazwa systematyczna
Gleditsia triacanthos L.
Sp.Pl.2, 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Zasięg
Mapa zasięgu

Glediczja trójcierniowa, iglicznia trójcierniowa (Gleditsia triacanthos L.) – gatunek drzewa z rodziny bobowatych (Fabaceae Lindl.). Pochodzi z Ameryki Północnej, rozprzestrzenił się w Australii, jest też uprawiany w wielu krajach świata[4].

Na niektórych obszarach rozprzestrzenia się jako roślina inwazyjna[5].

Morfologia

Pokrój
Drzewo osiągające wysokość do 30 m, o luźnej i nieregularnej koronie.
Liście
Ulistnienie skrętoległe. Liście złożone parzystopierzaste, długości 10-13 cm, złożone z 16-30 wąskich, symetrycznych i eliptycznych listków. Listki o barwie zielonej, niekiedy z żółtawym odcieniem, o zaokrąglonych wierzchołkach, okrągłych nasadach i gładkich brzegach.
Pędy
Pień i pędy pokryte licznymi, sztywnymi i długimi trójdzielnymi cierniami o długości nawet do 15-17 cm.
Kwiaty
Pojedyncze, zebrane w grono, promieniste o barwie zielonej – zielonkawożółtej.
Owoce
Płaskie, czerwonobrązowe i błyszczące, łukowate strąki o długości 15-40 cm, często powrozowato skręcone.

Zastosowanie i uprawa

  • Roślina ozdobna. Ze względu na ciekawy wygląd bywa sadzona w parkach miejskich. Szczególnie dekoracyjna staje się jesienią, gdy przebarwiają się jej liście. Oprócz typowej formy uprawiane są odmiany ozdobne, np. `Sunburst` o żółtozielonych liściach. Rozmnażanie drzewa jedynie przez wysiew nasion. Preferuje gleby przepuszczalne, zasadowe, średnio wilgotne i raczej ubogie. Dość dobrze znosi suszę.
  • Roślina jadalna. Strąki i nasiona użytkowano podobnie jak popularne rośliny strączkowe, zawierają dużo węglowodanów[6].
  • Roślina pastewna. Strąki i nasiona są wysokiej jakości paszą dla zwierząt rzeźnych[7].

Pomniki przyrody

Okazałe lub inaczej wyróżniające się drzewa chronione bywają jako pomniki przyrody. W Polsce ochronie takiej podlegają 42 drzewa lub grupy drzew tego gatunku[8]. Należą do nich np. dwie glediczje rosnące w Cieszynie w pobliżu Teatru Miejskiego[9].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. Gleditsia triacanthos, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  4. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
  5. S.M. Csurhes, D.J. Kriticos, Gleditsia triacanthos L. (Caesalpiniaceae), another thorny, exotic fodder tree gone wild, wyd. 9, 1994, ISSN 0815-2195 [dostęp 2016-07-31].
  6. Łukasz Łuczaj, Dzikie rośliny jadalne Polski: przewodnik survivalowy, Wydawnictwo "Chemigrafia", 2004, ISBN 978-83-904633-6-0 [dostęp 2016-07-31] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-29] (pol.).
  7. MICHAEL A. GOLD, JAMES W. HANOVER, Honeylocust (gleditsia Triacanthos), a Multi-Purpose Tree for the Temperate Zone, „International Tree Crops Journal”, 4, 1993, s. 189–207, DOI10.1080/01435698.1993.9752919, ISSN 0143-5698 [dostęp 2016-07-31].
  8. Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2022-09-07].
  9. Aleksander Dorda: Via Natura – uroki cieszyńskiej przyrody. Trasa podstawowa cz. III (pol.). www.cieszyn.pl. [dostęp 2017-02-11].

Bibliografia

  • Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
  • Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Gleditsia triacanthos range map.jpg
Natural range of Honey locust (Gleditsia triacanthos). Digital representation of "Atlas of United States Trees" by Elbert L. Little, Jr. 1999. U.S. Geological Survey. [1]
Tree-IMG 0631.JPG
Gleditsia triacanthos tree planted in Utrecht