Gleiwitz II

Gleiwitz II Arbeitslager Gleiwitz II
Podobóz Auschwitz-Birkenau
Pomnik upamiętniający istnienie obozu
Odpowiedzialny	III Rzesza
Rozpoczęcie działalności	maj 1944
Zakończenie działalności	18 stycznia 1945[1]
Miejsce	Gliwice
Liczba więźniów	(stan na jesień 1944) ponad tysiąc więźniów i więźniarek[2]
Narodowość więźniów	głównie Żydzi z Polski, Czechosłowacji, Węgier, Jugosławii, Grecji, Francji, Belgii, Holandii, Austrii i Niemiec.
Komendanci	SS-Oberscharführer Bernhard Becker SS-Oberscharführer Konrad Friedrichsen SS-Hauptscharführer Bernhard Rackers
Wyzwolony przez	Armia Czerwona
Położenie na mapie Gliwic Gleiwitz II
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Gleiwitz II
Położenie na mapie województwa śląskiego Gleiwitz II
50°16′25,3″N 18°42′05,5″E/50,273694 18,701528

Gleiwitz II – niemiecki nazistowski podobóz Auschwitz-Birkenau, zlokalizowany w Gliwicach.

Historia

Wiosną 1944, z inicjatywy zarządu Deutsche Gasrusswerke GmbH, utworzono w Gliwicach dwa obozy pracy przymusowej. Były zlokalizowane przy ulicy Pszczyńskiej, tuż przy fabryce sadzy przemysłowej^[1].

Pierwszy z obozów był przeznaczony dla niewolników, głównie Polaków, a drugi – dla Żydów, nosił nazwę Rü Lager Degusa (Rüstenlager), Gleiwitz-Steigern lub Zwangsarbeiterlager Degusa Gleiwitz-Steigern Deutsche Gasrusswerke GmbH^[1].

3 maja 1944 obóz stał się podobozem Auschwitz-Birkenau, a nazwę zmieniono na Arbeitslager Gleiwitz II^[3][1].

18 stycznia 1945 obóz został rozwiązany, więźniów wyprowadzono na trasę ewakuacyjną, lecz po przejściu 20 kilometrów zawrócono, a więźniowie zostali wywiezieni koleją na zachód^[2] – mężczyźni do Sachsenhausen, a kobiety do Ravensbrück^[1][2].

Po wojnie w miejscu obozu mieściły się Zakłady Chemiczne „Carbochem”^[1].

Więźniowie

Na początku do obozu przybyło ok. 260 mężczyzn i ok. 250 kobiet^[2][1]. W maju 1944 do Gliwic przyjechał transport około dwóch tysięcy Żydów z Węgier^[4].

Więźniowie mieszkali w siedmiu drewnianych barakach, z których 3 znajdowały się po wydzielonej płotem stronie żeńskiej, a cztery po stronie męskiej^[2].

Praca

Więźniowie pracowali głównie przy rozbudowie fabryki sadzy, naprawie maszyn oraz w pobliskich zakładach Borsig Koks-Werke, a więźniarki przy obsłudze generatorów sadzy w wysokich temperaturach (które wynosiły około 60–70 °C^[5]) oraz w gęstych oparach olejów. Musiały też wynosić w kubłach o temperaturze 300 °C^[1] oleiste odpady, przez co dochodziło do ciężkich poparzeń^[1]. Inne więźniarki musiały pakować do worków tłustą, klejącą się do skóry, trudną do zmycia sadzę, która doprowadzana była przez rury z hali produkcyjnej^[2][6].

Pamięć po obozie

Na terenie dawnego obozu w 1979 został postawiony pomnik. Monument ma kształt prostopadłościanu z pozostawionym trójkątnym otworem, nawiązującym do obozowych oznaczeń więźniów. Na tablicy umieszczono napis: „Na tym terenie w latach drugiej wojny światowej istniał hitlerowski obóz – filia obozu koncentracyjnego KL Auschwitz-Birkenau. Pamięci ofiar nazizmu. Towarzystwo Opieki nad Majdankiem. Towarzystwo Przyjaciół Gliwic. Gliwice 1979”^[1]

Przypisy