Glikogen

Glikogen

Ogólne informacje
Monomery	D-glukoza (C6H12O6)
Identyfikacja
Numer CAS	9005-79-2
PubChem	439177
InChI InChI=1S/C24H42O21/c25-1-5-9(28)11(30)16(35)22(41-5)39-4-8-20(45-23-17(36)12(31)10(29)6(2-26)42-23)14(33)18(37)24(43-8)44-19-7(3-27)40-21(38)15(34)13(19)32/h5-38H,1-4H2/t5-,6-,7-,8-,9-,10-,11+,12+,13-,14-,15-,16-,17-,18-,19-,20-,21+,22+,23-,24-/m1/s1 InChIKey BYSGBSNPRWKUQH-UJDJLXLFSA-N
Właściwości Biodegradowalność tak Biokompatybilność tak (biopolimer)
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według kryteriów GHS (na podstawie podanej karty charakterystyki). Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według europejskich kryteriów (na podstawie podanej karty charakterystyki). NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[1] 1 1 0   Numer RTECS MC2700000

Glikogen – polisacharyd (wielocukier), którego cząsteczki zbudowane są z połączonych ok. 100 000 reszt D-glukozy. W organizmach zwierzęcych jest gromadzony w wątrobie, w około 7 razy mniejszym stężeniu występuje też w tkance mięśni poprzecznie prążkowanych (szkieletowych). Jednakże ze względu na dużą masę mięśni w całym organizmie, całkowita zawartość glikogenu w mięśniach stanowi około trzech czwartych jego zawartości w organizmie człowieka.

Jest głównym wielocukrem, który stanowi materiał zapasowy w komórkach zwierzęcych. U roślin spotykany jest bardzo rzadko, np. w ciałkach odżywczych wytwarzanych na ogonkach liściowych cekropek Cecropia^[2].

Ma strukturę podobną do amylopektyny, tylko że jego cząsteczki są bardziej rozgałęzione, a łańcuchy boczne krótsze. Cząsteczki glukozy w prostym łańcuchu połączone są wiązaniami α-1,4-glikozydowymi. Rozgałęzienie tworzone jest co 8–12 monomerów przez wiązanie α-1,6-glikozydowe. Glikogen w miarę potrzeby może być szybko rozkładany do glukozy (jednakże nie w mięśniach, ze względu na brak glukozo-6-fosfatazy) i w przeciwieństwie do tłuszczów uwalniana glukoza może być źródłem energii w przemianach beztlenowych. Do najbogatszych w ten materiał zapasowy narządów należą wątroba (5% jej masy) i mięśnie (ok. 0.7% ich masy). Glikogen występuje w postaci ziaren o średnicy 10–40 nm zawieszonych w cytoplazmie.

Glikogen mięśni w procesie glikolizy ulega transaminacji do alaniny, która jest eksportowana z mięśni i zużywana do glukoneogenezy w wątrobie. Pomimo nietworzenia wolnej glukozy, uwalniany jest glukozo-1-fosforan niezbędny do aktywności mięśnia (przekształcany w glukozo-6-fosforan włączany do procesu glikolizy, w którym uzyskiwane jest ATP).

Rozkład glikogenu (glikogenoliza) przebiega dwoma torami: fosforolitycznym i hydrolitycznym. Rozkład ten jest indukowany działaniem glukagonu (hormon produkowany przez komórki α trzustki), a skutkiem tego procesu jest podniesienie poziomu cukru we krwi. Rozkład glikogenu w wątrobie spowodowany jest zapotrzebowaniem organizmu na cukier. Odwrotny proces zachodzi w momencie oddziaływania insuliny (antagonistycznego hormonu glukagonu), kiedy to zachodzi wiązanie glukozy z krwi w glikogen w wątrobie (→glikogenogeneza).

Przypisy

Bibliografia

• J. M. Berg, J. L. Tymoczko, L. Stryer: Biochemia. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 2005. (pol.)
• R. K. Murray, D. K. Granner, V. W. Rodwell, Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, wyd. VI, s195-203.