Glossata

Glossata
Fabricius, 1775
Ilustracja
Głowa wyposażona w ssawkę
Systematyka
Domenaeukarionty
Królestwozwierzęta
Typstawonogi
Gromadaowady
(bez rangi)Dicondylia
(bez rangi)owady uskrzydlone
Infragromadanowoskrzydłe
NadrządEndopterygota
(bez rangi)Panorpida
(bez rangi)Amphiesmenoptera
Rządmotyle
(bez rangi)Angiospermivora
(bez rangi)Glossata

Glossata – klad i podrząd owadów z rzędu motyli.

Termin Glossata wprowadził już Johan Christian Fabricius w 1775 roku[1]. Współcześnie ich monofiletyzm nie jest kwestionowany[2].

Przekrój przez aparat gębowy Glossata: a: pilifer, b: nadgębie, c: żuwka zewnętrzna, d: tchawka, e: nerw, f: mięśnie wewnętrzne ssawki, g: przewód pokarmowy, h: warga dolna, i: głaszczek wargowy

Najbardziej charakterystyczną cechą tych motyli jest budowa ssącego aparatu gębowego imagines. Żuwaczki są niefunkcjonalne, nie mają wyraźnego połączenia stawowego z puszką głowową i zwykle są silnie zredukowane. Żuwki zewnętrzne pierwszej pary szczęk są wydłużone i tworzą zwiniętą w pozycji spoczynkowej ssawkę. Żuwki wewnętrzne w postaci zesklerotyzowanej nie występują. Przewód pokarmowy w ssawce pierwotnie wyłożony jest wyraźnie odrębnymi płytkami kutykularnymi. Między drugim a trzecim członem głaszczków szczękowych brak jest mięśni zginaczy[2][3]. Podgębie pozbawione jest kieszonek wewnątrzpoliczkowych[3]. Wykształcenie w tej grupie ssawki jest również związane z modyfikacją mięśni szczęk. Musculi stipitogalealis mają często po dwie wiązki, a u Myoglossata wykształca się z nich wewnętrzne umięśnienie ssawki[4].

Inne cechy zlokalizowane na głowie dorosłych Glossata obejmują: redukcję szwu epistomalnego, pierwotnie większe niż u innych motyli ramiona grzbietowe tentorium oraz włączenie komisury tritocerebralnej w masę podprzełykową i dalszą tendencję do całkowitego zlania mózgu ze zwojem podprzełykowym[2][3]. Sugerowaną autapomorfią Glossata była także budowa gruczołów dodatkowych w narządach rozrodczych samicy głównie z komórek "typu 3", jednak u odkrytych w 2015 roku Aenigmatineidae gruczoły te budują komórki "typu 1"[2].

Poczwarki z tego podrzędu odznaczają się słabo odgraniczonym, nieoszczeconym nadustkiem[3]. Cechą charakterystyczną gąsienic jest natomiast obecność wyrostka przędnego (ang. spinneret process) na wierzchołku płata przedwargowo-podgębiowego[2][3].

Do Glossata należy ponad 99% wszystkich znanych gatunków motyli[5]. Jeden z systemów dzielił je na dwie kohorty: Dacnonypha i Myoglossata[6], jednak te pierwsze nie były monofiletyczne w takim ujęciu[3]. Współcześnie dzieli się je na 6 infrarzędów, z których pierwsze 4 zawierają tylko po 1 rodzinie[1]:

  • Dacnonypha
  • Acanthoctesia
  • Lophocoronina
  • Neopseustina
  • Exoporia
  • Heteroneura

Wyniki analiz molekularnych przeprowadzonych przez Riegera i współpracowników w 2015 roku bardzo silnie wspierają koncepcję, zgodnie z którą Glossata są grupą siostrzaną podrzędu Heterobathmiina, z którym tworzą klad Angiospermivora[2].

Zobacz też

  • Systematyka Glossata

Przypisy

  1. ↑ a b Erik J. van Nieukerken i inni, Order Lepidoptera Linnaeus, 1758, [w:] Zhi-Qiang Zhang (red.), Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, ''[w:] „Zootaxa”'', wyd. 3148, 2011, s. 212–221 [dostęp 2015-11-20].
  2. ↑ a b c d e f Jerome C. Regier, Charles Mitter, Niels P. Kristensen, Donald R. Davis, Erik J. Van Nieukerken, Jadranka Rota, Thomas J. Simsonen, Kim T. Mitter, Akito Y. Kawahara, Shen-Horn Yen, Michael P. Cummings, Andreas Zwick. A molecular phylogeny for the oldest (nonditrysian) lineages of extant Lepidoptera, with implications for classification, comparative morphology and life-history evolution. „Systematic Entomology”. 40 (4), s. 671–704, 2015. DOI: 10.1111/syen.12129. 
  3. ↑ a b c d e f Lepidoptera, Moths and Butterfiles. Vol 1: Evolution, Systematics and Biogeography. Niels P. Kristensen (red.). Berlin, Nowy Jork: Walter de Gruyter & Co., 1998, s. 51, seria: Handbook of Zoology.
  4. ↑ Lepidoptera, Moths and Butterfiles. Vol 2: Morphology, Physiology, and Development. Niels P. Kristensen (red.). Berlin, Nowy Jork: Walter de Gruyter & Co., 2003, s. 56, seria: Handbook of Zoology.
  5. ↑ Classification of Lepidoptera. W: Ross A. Layberry, Peter W. Hall, J. Donald Lafontaine: The Butterflies of Canada. University of Toronto Press, 1998.
  6. ↑ Encyclopedia of Entomology vol. 4. John L. Capinera (red.). Wyd. 2. Springer, 2008, s. 628.

Media użyte na tej stronie

Butterfly tongue.jpg
Scanning electron microscope image of a pyralidae moth. Side view of head.