Gmachówka drzewotoczna

Ten artykuł od 2014-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Gmachówka drzewotoczna

Camponotus ligniperda[1]
(Latreille, 1802)
Gmachówka drzewotoczna
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	sześcionogi
Gromada	owady
Rząd	błonkoskrzydłe
Podrząd	trzonkówki
Infrarząd	żądłówki
Nadrodzina	osy
Rodzina	mrówkowate
Podrodzina	Formicinae
Plemię	Camponotini
Rodzaj	Camponotus
Gatunek	gmachówka drzewotoczna
Synonimy
Formica ligniperda Latreille, 1802 Formica obsoleta Christ, 1791 Camponotus herculeanus var. herculeanoligniperdus Forel, 1874

Gmachówka drzewotoczna (Camponotus ligniperda) – gatunek mrówki z podrodziny Formicinae. Największa polska i europejska mrówka zamieszkującą lasy, jak również tereny otwarte porośnięte krzewami. Buduje gniazda w próchniejących pniach drzew i dużych drzewach w części częściowo podziemnej. Wśród tych mrówek istnieje kilka tak zwanych kast.

Opis

Gmachówka drzewotoczna jest jedną z największych, o ile nie największą mrówką znalezioną w Europie, z królową osiągającą długość 16–18 mm (możliwe 20 mm przy fizogastrii), 14–15 mm robotnicami major oraz zbieraczkami i piastunkami o długości 7–10 mm. Zwykle dwubarwne z czarną głową i czerwono-brązowym tułowiem, którego kolor przenika do nóg i przedniego segmentu ciemnego odwłoku. Porównując z gatunkiem siostrzanym Camponotus herculeanus, mogą być one odróżnione jaśniejszymi kolorami i bardziej błyszczącym odwłokiem oraz większym rozmiarem.

Gatunek znany z Europy i Bliskiego Wschodu^[2].

• 

  Wyjęte żerowisko mrówki ze środka pnia

• 

  Robotnica opiekująca się mszycami

Biologia

Zachowanie

C. ligniperda z zachowania jest podobny C. herculeanus , ale różni się przede wszystkim nawykami lęgowymi, ponieważ z tych dwóch jest uważany za gatunek bardziej kserotermiczny (preferujący ciepło i mniejszą wilgotność). Ponieważ oba są na ogół sympatryczne i mają podobne siedliska, w tym lasy iglaste w najbardziej wysuniętych na północ miejscach ich występowania, do mieszanych lasów liściastych wspólnych dla Europy Środkowej, C. ligniperda preferuje bardziej nasłonecznione i suchsze obszary, w których jest znajdowany.

Mrówki te agresywnie bronią swojego gniazda. Kiedy zostaną zaalarmowane – robotnice sporadycznie i szybko pukają w ściany swojego gniazda żuwaczkami. Kiedy pobliskie inne robotnice wyczują te uderzenia, zbliżają się do ich źródła i stają się bardziej agresywne w stosunku do każdego zakłócenia w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Choć mogą być agresywne, ukąszenia robotnic tego gatunku, nawet większych majorów, nie są szczególnie znaczące dla ludzi. Mrówki te są zaciekle terytorialne w stosunku do innych gatunków mrówek, z którymi są sympatryczne, a majory mogą być w tym dość skuteczne, będąc w stanie dekapitować robotnice Formica lub innych gatunków Camponotus. Robotnice są aktywne zarówno w dzień, jak i w nocy, poszukując owadów lub słodkich wydzielin wytwarzanych przez mszyce. Sezonowa aktywność osiąga szczyt w środku lata i spada wraz z nadejściem jesieni. Mrówki te, podobnie jak ich krewni C. herculeanus, są wyjątkowo tolerancyjne na zimno i zimą mogą wejść w długi okres diapauzy trwający nawet 4–5 miesięcy. Kolonie rosną powoli, ale kiedy osiągną dojrzałość, populacja może przekroczyć 7 tys. robotnic. Dojrzałe kolonie mogą również zajmować liczne gniazda satelitarne na dużym obszarze.

Podobnie jak C. herculeanus, C. ligniperda jest sporadycznym szkodnikiem konstrukcji, ponieważ może drążyć i zasiedlać drewniane ramy domów i budynków. Usuwanie zwykle polega na opryskiwaniu gniazd środkami owadobójczymi, stosowanie trujących przynęt lub naprawianie wycieków wody, aby zapobiec zmiękczeniu drewna, co czyniłoby go podatnym na inwazję tych mrówek.

Rozmnażanie

Loty godowe C. ligniperda przypadają na okres od końca maja do lipca. Te duże mrówki rozwijają się powoli, z pierwszymi robotnicami pojawiającymi się po co najmniej kilku miesiącach od złożenia pierwszych jaj. Często też królowa popada w stagnację (zastój w produkcji jaj) co jest normalne dla tego gatunku.

Przypisy

Zobacz też

• Błonkoskrzydłe Polski