Gmach Sądu Apelacyjnego przy alei Korfantego w Katowicach

Gmach Sądu Apelacyjnego w Katowicach
Symbol zabytku nr rej. :
- A/562/2019 z 23 października 2019 roku (woj. śląskie)
- A/1664/97 z 15 grudnia 1997 roku (woj. katowickie)[1]
Ilustracja
Gmach Sądu Apelacyjnego w Katowicach od strony al. W. Korfantego
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Adres

al. Wojciecha Korfantego 117/119

Typ budynku

budynek administracyjny

Styl architektoniczny

neoklasycyzm z elementami modernizmu[2]

Architekt

Hermann Dernburg

Inwestor

Hohenlohe Werke

Kondygnacje

5

Powierzchnia użytkowa

4 940 m²

Ukończenie budowy

około 1905 roku[2]

Pierwszy właściciel

Hohenlohe Werke

Kolejni właściciele

Ministerstwo Górnictwa

Obecny właściciel

Ministerstwo Sprawiedliwości

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „gmach Sądu Apelacyjnego”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „gmach Sądu Apelacyjnego”
Ziemia50°16′39,34″N 19°01′21,81″E/50,277594 19,022725
Strona internetowa

Gmach Sądu Apelacyjnego przy alei Wojciecha Korfantego w Katowicach – zabytkowy budynek administracyjny, zlokalizowany w katowickiej dzielnicy Wełnowiec-Józefowiec, przy alei Wojciecha Korfantego 117/119. Jest to gmach powstały około 1905 roku w stylu neoklasycystycznym na potrzeby administracyjne spółki Hohenlohe Werke, natomiast od 1990 roku stanowi siedzibę Sądu Apelacyjnego w Katowicach.

Opis

Attyka z imitacją pucharów nad jednym z ryzalitów gmachu

Budynek posiada cechy stylu neoklasycystycznego[3] z elementami wczesnego modernizmu[4]. Autorem projektu budynku jest Hermann Dernburg z Berlina[4]. Jest to gmach pięciokondygnacyjny (trzy kondygnacje użytkowe, podpiwniczenie i poddasze użytkowe[4]), trójskrzydłowy, z dwoma ryzalitami frontowymi i jednym tylnym. Powstał on na planie zbliżonym do litery „E”. Zbudowany jest z cegły pełnej i jest otynkowany, natomiast obramienia drzwi wejściowych, balustrady balkonów, bazy i głowice kolumn wyrzeźbiono z piaskowca[5]. Na elewacji frontowej znajdują się dwa ryzality z wejściami głównymi, a na nim po cztery lizeny z imitacją kolumn oraz attyka z imitacją pucharów. Nad wejściem, na pierwszym piętrze zamontowano balkony z kamiennymi balustradami. Do wejść głównych prowadzą schody[4]. Dach budynku o konstrukcji drewnianej[4], pokryty dachówką ceramiczną, na froncie jest dwuspadowy, zaś w skrzydłach bocznych namiotowy[5]

Wnętrze budynku zawiera dekoracje sztukatorskie klatek schodowych, kute balustrady i mozaiki na posadzkach. Część pomieszczeń gmachu Sądu Apelacyjnego wyposażonych jest w zabytkowe meble[5]. We wnętrzach znajdują się dwie trójbiegowe klatki schodowe z kamienną balustradą. Układ wnętrz zachował się bez zmian[4].

Historia

Budynek został ukończony prawdopodobnie w 1905 roku[2] (pojawia się także inna data powstania – 1909 rok[6]), wybudowany jako siedziba Zarządu Spółki Akcyjnej Hohenlohe Werke (niem. Zakłady Hohenlohego)[7], w miejscu dwóch wcześniejszych, dwukondygnacyjnych budynków administracyjnych z połowy XIX wieku, uwiecznionych na litografii Ernesta Knippla z około 1840 roku. Z zachowanych informacji wynika, że obiekt zaczęto wznosić w 1906 roku – z dnia 23 stycznia 1906 roku pochodzi informacja, iż koncern Hohenlohe Werke planuje wybudować dla siebie budynek administracyjno-biurowy. Budowę obiektu ukończono prawdopodobnie w 1907 lub 1908 roku[4].

Kilka lat później, 22 marca 1910 roku do urzędu gminy w Wełnowcu wpłynęło pismo z prośbą o wydanie pozwolenia na niewielką rozbudowę gmachu, tj. dobudowę pomieszczeń od strony obecnej ulicy Cisowej. W latach międzywojennych budynek znajdował się przy ówczesnej ulicy Tadeusza Kościuszki, a w samym gmachu dalej swoją siedzibę miała, pod zmienioną nazwą, spółka Zakłady Hohenlohego Hohenlohe-Werke. W 1930 roku w środkowej części gmachu od tyłu zamurowano pięć okien, a powstały trzy duże, a w 1932 roku do południowej części gmachu dobudowano ubikacje[4].

Gmach Sądu Apelacyjnego w 2011 roku – przed wymianą zadaszenia

Po II wojnie światowej gmach został znacjonalizowany[4], a swoją siedzibę miały tu instytucje górnicze: Węglokoks, Katowickiej Zjednoczenie Przedsiębiorstwa Węglowego, Gwarectwo Węglowe[5]. W latach 60. XX wieku gmach uległ uszkodzeniom wskutek szkód górniczych powstałych z działalności kopalni Siemianowice. Remont budynku trwał w latach 1971–1972. Jako że zakres remontu był na tyle duży, przy obecnej alei W. Korfantego 117a wybudowano budynek pomocniczy, a pomiędzy nim a zabytkowym gmachem przewiązkę[4].

Dnia 15 lipca 1990 roku na mocy decyzji Miejskiej Rady Narodowej w Katowicach z 8 maja 1990 roku obiekt przekazano Sądowi Apelacyjnemu. Sąd funkcjonuje tu od 1 października 1990 roku[5]. Dnia 15 grudnia 1997 roku gmach został wpisany do rejestru zabytków województwa katowickiego (nr rej.: A/1664/97)[1], przeniesiony 23 października 2019 roku do rejestru zabytków województwa śląskiego (nr rej.: A/562/2019)[8]. Ochroną objęty jest cały budynek wraz ze schodami[9]. W 2013 roku w budynku wymieniono zadaszenie budynku z blaszanego na ceramiczne, a także przeprowadzono renowację elementów z piaskowca w rejonie wejść głównych[4].

Przypisy

  1. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2021-03-31].
  2. ↑ a b c Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2021-03-31]. (pol.).
  3. ↑ Lech Szaraniec, Osady i osiedla Katowic, Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk, 2010, s. 355, ISBN 978-83-7164-636-2.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk, Domy i gmachy Katowic, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2013, s. 98-101, ISBN 978-83-63780-00-5.
  5. ↑ a b c d e Sąd Apelacyjny w Katowicach: Budynek sądu. katowice.sa.gov.pl. [dostęp 2021-03-31]. (pol.).
  6. ↑ Lech Szaraniec w publikacji Osady i osiedla Katowic podaje datę 1909 rok, jako rok ukończenia gmachu dla dyrekcji spółki Hohenlohe Werke.
  7. ↑ Lech Szaraniec, Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna Artur, 1996, s. 244, ISBN 83-905115-0-9.
  8. ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 1 listopada 2019 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-08)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-03-31]
  9. ↑ Urząd Miasta Katowice: Wykaz obiektów chronionych poprzez wpis do rejestru zabytków. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2021-03-31]. (pol.).

Media użyte na tej stronie

Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Wełnowiec-Józefowiec 078.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Aleja Korfantego. Budynek Sądu Apelacyjnego
Wełnowiec-Józefowiec 128.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Aleja Korfantego. Budynek Sądu Apelacyjnego
Katowice - Court house on Korfantego Street (5).jpg
Autor: Michał Bulsa, Licencja: CC0
Budynek Sądu Apelacyjnego w Katowicach Wełnowcu przy al. W. Korfantego 117/119 (zabytek nr rejestr. A/1664/97)