Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych

Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych im. Michała Bergsona
Symbol zabytku nr rej. A-916 z 24.05.2010[1]
Ilustracja
Budynek od strony ul. Jagiellońskiej
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Jagiellońska 28

Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych im. Michała Bergsona”
Ziemia52°15′09,15″N 21°02′04,99″E/52,252542 21,034719
Tablica na budynku

Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych im. Michała Bergsona – zabytkowy budynek znajdujący się przy ulicy Jagiellońskiej 28 w warszawskiej dzielnicy Praga-Północ. Siedziba Teatru Baj i Przedszkola nr 163.

Opis

Budynek został wzniesiony w latach 1911–1914 z inicjatywy ówczesnego przewodniczącego warszawskiej gminy żydowskiej Michała Bergsona. Projekt budynku wykonali żydowscy architekci Henryk Stifelman i Stanisław Weiss. Wewnątrz mieściły się ośrodki wychowawczo-oświatowe, takie jak ochronka dla dzieci, szkoła żydowska i in. W jednym z większych pomieszczeń znajdowała się synagoga dla personelu oraz wychowanków.

Budynek swoją oryginalną funkcję pełnił do 1940, kiedy wszyscy pracownicy oraz podopieczni zostali przesiedleni do getta warszawskiego. Po wojnie w jednym z pomieszczeń budynku znajdowała się siedziba Wojewódzkiego Komitetu Żydów w Polsce. W latach 1948–1950 synagoga została przebudowana i zaadaptowana na potrzeby Teatru Żydowskiego im. Estery Racheli Kamińskiej według projektu Eleonory Sekreckiej.

Od 1954[2] siedziba Teatru Baj, który zajmuje główną część budynku od strony ul. Jagiellońskiej, czwarte piętro i poddasze[3]. Główna sala widowiskowa na 180 miejsc znajduje się na pierwszym piętrze[4]. W skrzydle południowo-wschodnim mieści się Przedszkole nr 163[3].

Budynek jest własnością miasta[4]. W 2010 został wpisany do rejestru zabytków[1]. W latach 2018–2020 przeprowadzono gruntowny remont budynku[4].

Budynek zachował swój oryginalny wygląd i jest jednym z nielicznych idealnie zachowanych zabytków kultury żydowskiej w Warszawie. Na fasadzie głównej zachowała się oryginalna tablica z napisem: Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych im. Michała Bergsona.

Przypisy

  1. a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 30 września 2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 14. [dostęp 2020-11-24].
  2. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 5. Idźkowskiego–Kawęczyńska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1999, s. 55. ISBN 83-909794-6-2.
  3. a b Kamienica Bergsona odzyskała blask. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 9 września 2020. [dostęp 2020-11-24].
  4. a b c Tomasz Urzykowski. Teatr Baj jak z bajki. „Gazeta Stołeczna”, 28 grudnia 2020. 

Bibliografia

  • Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta: warszawskie pożegnania. Tom 3. Praga. Warszawa: Veda, 1998, s. 73-76. ISBN 83-85584-52-8.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Gmach Wychowawczy tablica.jpg
Autor: Tadeusz Rudzki, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Tablica na budynku dawnego Gmachu Wychowaczego Warszawskiej Gminy Starozakonnych im. Michała Bergsona
Teatr Baj w Warszawie 2021.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych im. Michała Bergsona przy ul. Jagiellońskiej 28 w Warszawie, siedziba Teatru Baj
Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny