Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych
 nr rej. A-916 z 24.05.2010[1] | |
 Budynek od strony ul. Jagiellońskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°15′09,15″N 21°02′04,99″E/52,252542 21,034719 | |
Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych im. Michała Bergsona – zabytkowy budynek znajdujący się przy ulicy Jagiellońskiej 28 w warszawskiej dzielnicy Praga-Północ. Siedziba Teatru Baj i Przedszkola nr 163.
Opis
Budynek został wzniesiony w latach 1911–1914 z inicjatywy ówczesnego przewodniczącego warszawskiej gminy żydowskiej Michała Bergsona. Projekt budynku wykonali żydowscy architekci Henryk Stifelman i Stanisław Weiss. Wewnątrz mieściły się ośrodki wychowawczo-oświatowe, takie jak ochronka dla dzieci, szkoła żydowska i in. W jednym z większych pomieszczeń znajdowała się synagoga dla personelu oraz wychowanków.
Budynek swoją oryginalną funkcję pełnił do 1940, kiedy wszyscy pracownicy oraz podopieczni zostali przesiedleni do getta warszawskiego. Po wojnie w jednym z pomieszczeń budynku znajdowała się siedziba Wojewódzkiego Komitetu Żydów w Polsce. W latach 1948–1950 synagoga została przebudowana i zaadaptowana na potrzeby Teatru Żydowskiego im. Estery Racheli Kamińskiej według projektu Eleonory Sekreckiej.
Od 1954[2] siedziba Teatru Baj, który zajmuje główną część budynku od strony ul. Jagiellońskiej, czwarte piętro i poddasze[3]. Główna sala widowiskowa na 180 miejsc znajduje się na pierwszym piętrze[4]. W skrzydle południowo-wschodnim mieści się Przedszkole nr 163[3].
Budynek jest własnością miasta[4]. W 2010 został wpisany do rejestru zabytków[1]. W latach 2018–2020 przeprowadzono gruntowny remont budynku[4].
Budynek zachował swój oryginalny wygląd i jest jednym z nielicznych idealnie zachowanych zabytków kultury żydowskiej w Warszawie. Na fasadzie głównej zachowała się oryginalna tablica z napisem: Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych im. Michała Bergsona.
Przypisy
- ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 30 września 2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 14. [dostęp 2020-11-24].
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 5. Idźkowskiego–Kawęczyńska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1999, s. 55. ISBN 83-909794-6-2.
- ↑ a b Kamienica Bergsona odzyskała blask. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 9 września 2020. [dostęp 2020-11-24].
- ↑ a b c Tomasz Urzykowski. Teatr Baj jak z bajki. „Gazeta Stołeczna”, 28 grudnia 2020.
Bibliografia
- Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta: warszawskie pożegnania. Tom 3. Praga. Warszawa: Veda, 1998, s. 73-76. ISBN 83-85584-52-8.
Linki zewnętrzne
- Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych na portalu Wirtualny Sztetl
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Tadeusz Rudzki, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Tablica na budynku dawnego Gmachu Wychowaczego Warszawskiej Gminy Starozakonnych im. Michała Bergsona
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych im. Michała Bergsona przy ul. Jagiellońskiej 28 w Warszawie, siedziba Teatru Baj
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny