Dobrzelin (gmina)

Dobrzelin
gmina wiejska
1870–74, 1926–54 i 1973–91[1]
Państwo

 Polska

Województwo

1926–39: warszawskie
1939: łódzkie (II RP)
1945–54: łódzkie
1973–75: łódzkie
1975–91: płockie

Powiat

kutnowski (do 1975)

Siedziba

Żychlin
Dobrzelin

Populacja (1991)
• liczba ludności


4768[2]

Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad

21

brak współrzędnych
Portal Polska

Dobrzelin (do 1926 i od 1992 Żychlin) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1870–187?, 1926–1954 i 1973–1991 w woj. warszawskim, łódzkim i płockim (dzisiejsze woj. łódzkie). Siedzibą gminy był początkowo Żychlin (do 1870 i od 1924 roku stanowiący odrębną gminę miejską[3])[4], a następnie Dobrzelin[5].

Za Królestwa Polskiego istniała gmina Żychlin, która należała do powiatu kutnowskiego w guberni warszawskiej[6][7]. Jej siedziba znajdowała się w mieście Żychlinie, który stanowił odrębną gminę miejską. 19 maja?/ 31 maja 1870 Żychlin został pozbawiony praw miejskich i przekształcony w osadę miejską; po przyłączeniu do niego części obszaru gminy Żychlin utworzono w nim odrębną jednostkę administracyjną o nazwie "gmina Żychlin", natomiast – aby uniknąć dwóch gmin o tej samej nazwie – dotychczasową (częściowo okrojoną) gminę Żychlin przemianowano na "gminę Dobrzelin"[8][9].

W 1874 roku obie gminy zostały połączone w jedną wiejską gminę Żychlin[10][11].

Po odzyskaniu niepodległości gmina Żychlin weszła w skład powiatu kutnowskiego w woj. warszawskim[12]. 1 stycznia 1924 prawa miejskie odzyskał Żychlin, który wyłączono z gminy Żychlin i przekształcono w odrębną gminę miejską[3]. W 1921 roku gmina Żychlin składała się z 61 miejscowości i liczyła 6761 mieszkańców (Żychlin liczył 7098 mieszkańców)[13]. Niecałe trzy lata później – 7 grudnia 1926 roku – wiejską gminę Żychlin przemianowano na "gminę Dobrzelin"[14]. 1 kwietnia 1939 roku miasto Żychlin i gminę Dobrzelin – wraz z całym powiatem kutnowskim – przeniesiono do woj. łódzkiego[15].

Po II wojnie światowej jednostki zachowały przynależność administracyjną. 1 lipca 1952 roku gmina Dobrzelin składała się z 21 gromad[16]. Gmina Dobrzelin została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[17].

Gminę Dobrzelin, tym razem z siedzibą w Dobrzelinie, reaktywowano 1 stycznia 1973 roku w tymże powiecie i województwie, w związku z kolejną reformą gminną; Żychlin stanowił odrębną gminę miejską[18][19]. 1 czerwca 1975 roku zarówno Żychlin, jak i gmina Dobrzelin weszły w skład nowo utworzonego woj. płockiego[20]. 1 stycznia 1992 roku gmina Dobrzelin została zniesiona przez połączenie jej terenów z miastem Żychlin w nową (obecną) miejsko-wiejską gminę Żychlin[21]. 1 stycznia 1999 roku gmina Żychlin powróciła do powiatu kutnowskiego w nowo utworzonym woj. łódzkim[22].

Przypisy

  1. ↑ W czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
  2. ↑ Liczba ludności z publikacji "Rocznik Demograficzny Polski", GUS 1975–1995
  3. ↑ a b Dz.U. z 1923 r. nr 131, poz. 1065
  4. ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  5. ↑ Mapa administracyjna PRL, 1988, PPWK, Warszawa–Wrocław
  6. ↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, s. 279)
  7. ↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, s. 359)
  8. ↑ Postanowienie z 20 marca (1 kwietnia) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, s. 127)
  9. ↑ Krótka statystyka gubernij Królestwa Polskiego obejmująca rozległość i ludność tychże gubernij oraz wykaz miast, osad i gmin (Przedruk uzupełniony ze Skorowidza do Dziennika Praw, wydanego w połowie 1870 r.). Warszawa 1870 (Uzupełnienie we wstępie)
  10. ↑ Skorowidz Królestwa Polskiego czyli Spis alfabetyczny miast, wsi, folwarków, kolonii i wszystkich nomenklatur w guberniach Królestwa Polskiego, z wykazaniem: gubernii, powiatu, gminy, parafii, sądu pokoju lub gminnego, oraz najbliższej stacyi pocztowej, wraz z oddzielnym spisem gmin podług najświeższej ich liczby i nazwy ułożony, wykazujący: odległość każdej danej gminy od miasta powiatowego i sądu swojego gminnego; czy i jakie znajdują się w gminie zakłady fabryczne lub przemysłowe, szkoły itp. oraz ludność każdej gminy, obejmujący także podział sądownictwa krajowego świeżo urządzonego. T. 2
  11. ↑ Powiat kutnowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 963.
  12. ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie
  13. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom I – Województwo Warszawskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925
  14. ↑ M.P. z 1926 r. nr 281, poz. 793
  15. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
  16. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  17. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  18. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  19. ↑ Uchwała Nr XIX/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie łódzkim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr. 14, Poz. 185)
  20. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
  21. ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397
  22. ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652
Powiat kutnowski (1867–1975)
  • Siedziba powiatu – Kutno
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)

Media użyte na tej stronie