Gnetum leyboldii

Gnetum leyboldii
Systematyka[1]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Gromada

nagonasienne

Rząd

gniotowce

Rodzina

gniotowate

Rodzaj

gniot

Gatunek

Gnetum leyboldii

Nazwa systematyczna
Gnetum leyboldii Tul.
Ann. Sci. Nat., Bot. IV, 10: 115 1858[2]
Synonimy
  • Gnemon leyboldii (Tul.) Kuntze
  • Gnetum dioicum Leyb. ex Tul.
  • Gnetum leyboldii var. leyboldii
  • Gnetum paraense Huber
  • Thoa leyboldii (Tul.) Doweld[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Gnetum leyboldii Tul. – gatunek rośliny z rodziny gniotowatych (Gnetaceae Blume). Występuje naturalnie w Kostaryce, Panamie, Kolumbii, Wenezueli, Gujanie, Surinamie, Gujanie Francuskiej, Ekwadorze, Peru oraz Brazylii[4][5][6].

Morfologia

Pokrój
Wiecznie zielone, zdrewniałe liany[5]. Pędy są nagie, silnie rozgałęzione, poskręcane, zazwyczaj szeroko rozprzestrzenione na jednym dużym drzewie. Może osiągać baldachim lasu – ponad 30 m wysokości. Pień przy gruncie osiąga 15–20 cm średnicy, jest gruby, niespękany, z pogrubionymi węzłami[7].
Liście
Ulistnienie jest naprzeciwległe lub nakrzyżległe. Mają kształt od równowąskiego do szeroko jajowatego. Mierzą 9–15 cm długości i 4–10 cm szerokości[7]. Są skórzaste[5]. Blaszka liściowa jest nieco zawinięta na brzegu, o zaokrąglonej nasadzie i ostrym lub krótko spiczastym wierzchołku[7]. Ogonek liściowy jest nagi i dorasta do 5–10 mm długości[5].
Kwiaty
Kwiatostany męskie rozwijają się w kątach pędów lub na ich szczytach, są pojedyncze lub podwójnie rozgałęzione. Oś szyszki ma od jednej do czterech warstw, każda o długości 1–4 cm, i jest zakończona 2 małymi, naprzeciwległymi, zrośniętymi łuskami o ostrych wierzchołkach, gęsto pokryte małymi włoskami. Mają od 2 do 9 okółków pojedynczych strobili o zielonkawo-brązowej barwie i 10–18 mm długości oraz 3 mm szerokości, ich łodygi smukłe o długości 5–10 mm. Kwiaty męskie są liczne, ułożone w 6 lub 7 spiralach, są oddalone od siebie o 1–2,5 mm. Okwiat ma odwrotnie stożkowaty kształt i brązowawą barwę, jest kanciasty, mierzy 0,8 mm długości i 0,3 mm szerokości. Pręciki są wolne, dorastają do 1,2 mm długości, z dwoma mikrosporangiami. Kwiatostany żeńskie są mniejsze i bardziej zredukowane niż męskie. Strobile są pojedyncze lub z jednym rozgałęzieniem, główną oś składa się z 3–5 warstw, każda zakończona dwoma naprzeciwległymi łuskami o spiczastym wierzchołku. 5 kwiatów żeńskich jest ułożonych spiralnie, są gęsto pokryte włoskami. słupki mają niemal kulisty kształt i brązowożółtą barwę, dorastają do 0,5 mm wysokości i szerokości, mają 1 zalążek (większość szybko przestaje być płodna)[7].
Nasiona
Jako roślina nagonasienna nie wykształca owoców[8]. Międzywęźla mają 5–30 mm długości i około 2 mm szerokości. Są pogrubione przy węzłach. Dojrzałe nasiona mają podłużny kształt, mierzą 4,5–5 cm długości i około 2 cm szerokości, są zaokrąglone przy wierzchołku, lecz gdy wyschną staje się on spiczasty[7]. Mają czerwoną barwę[5].

Biologia i ekologia

Roślina dwupienna[7]. Rośnie w wiecznie zielonych lasach. Występuje do 500 m n.p.m.[5]

Okazy kwitnące podczas pory suchej rozwijają dojrzałe nasiona w lipcu lub sierpniu, natomiast te kwitnące podczas pory deszczowej produkują nasiona na początku pory suchej. Istnieją przesłanki, że pojedyncze osobniki mogą kwitnąć dwa razy w roku. Nasiona są prawdopodobnie rozprowadzane przez ssaki. Prawdopodobnie żywi się nimi kapucynka czarnobiała[7].

Przypisy

  1. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
  2. a b Gnetum leyboldii Tul.. The Plant List. [dostęp 2016-10-26]. (ang.).
  3. Gnetum leyboldii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  4. Discover Life: Point Map of Gnetum leyboldii. Encyclopedia of Life. [dostęp 2016-10-26]. (ang.).
  5. a b c d e f Gnetum leyboldii. Plantes & botanique. [dostęp 2016-10-26]. (fr.).
  6. Collections Search Results for Gnetum leyboldii (Gnetum leyboldii var. woodsonianum). Neotropical Flora. [dostęp 2016-10-26]. (ang.).
  7. a b c d e f g Gnetum leyboldii. Neotropical Flora. [dostęp 2016-10-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 października 2016)]. (ang.).
  8. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.