Gnetum leyboldii

Gnetum leyboldii

Systematyka[1]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Gromada	nagonasienne
Rząd	gniotowce
Rodzina	gniotowate
Rodzaj	gniot
Gatunek	Gnetum leyboldii
Nazwa systematyczna
Gnetum leyboldii Tul. Ann. Sci. Nat., Bot. IV, 10: 115 1858[2]
Synonimy
Gnemon leyboldii (Tul.) Kuntze Gnetum dioicum Leyb. ex Tul. Gnetum leyboldii var. leyboldii Gnetum paraense Huber Thoa leyboldii (Tul.) Doweld[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski

Gnetum leyboldii Tul. – gatunek rośliny z rodziny gniotowatych (Gnetaceae Blume). Występuje naturalnie w Kostaryce, Panamie, Kolumbii, Wenezueli, Gujanie, Surinamie, Gujanie Francuskiej, Ekwadorze, Peru oraz Brazylii^[4][5][6].

Morfologia

Pokrój

Wiecznie zielone, zdrewniałe liany^[5]. Pędy są nagie, silnie rozgałęzione, poskręcane, zazwyczaj szeroko rozprzestrzenione na jednym dużym drzewie. Może osiągać baldachim lasu – ponad 30 m wysokości. Pień przy gruncie osiąga 15–20 cm średnicy, jest gruby, niespękany, z pogrubionymi węzłami^[7].

Liście

Ulistnienie jest naprzeciwległe lub nakrzyżległe. Mają kształt od równowąskiego do szeroko jajowatego. Mierzą 9–15 cm długości i 4–10 cm szerokości^[7]. Są skórzaste^[5]. Blaszka liściowa jest nieco zawinięta na brzegu, o zaokrąglonej nasadzie i ostrym lub krótko spiczastym wierzchołku^[7]. Ogonek liściowy jest nagi i dorasta do 5–10 mm długości^[5].

Kwiaty

Kwiatostany męskie rozwijają się w kątach pędów lub na ich szczytach, są pojedyncze lub podwójnie rozgałęzione. Oś szyszki ma od jednej do czterech warstw, każda o długości 1–4 cm, i jest zakończona 2 małymi, naprzeciwległymi, zrośniętymi łuskami o ostrych wierzchołkach, gęsto pokryte małymi włoskami. Mają od 2 do 9 okółków pojedynczych strobili o zielonkawo-brązowej barwie i 10–18 mm długości oraz 3 mm szerokości, ich łodygi smukłe o długości 5–10 mm. Kwiaty męskie są liczne, ułożone w 6 lub 7 spiralach, są oddalone od siebie o 1–2,5 mm. Okwiat ma odwrotnie stożkowaty kształt i brązowawą barwę, jest kanciasty, mierzy 0,8 mm długości i 0,3 mm szerokości. Pręciki są wolne, dorastają do 1,2 mm długości, z dwoma mikrosporangiami. Kwiatostany żeńskie są mniejsze i bardziej zredukowane niż męskie. Strobile są pojedyncze lub z jednym rozgałęzieniem, główną oś składa się z 3–5 warstw, każda zakończona dwoma naprzeciwległymi łuskami o spiczastym wierzchołku. 5 kwiatów żeńskich jest ułożonych spiralnie, są gęsto pokryte włoskami. słupki mają niemal kulisty kształt i brązowożółtą barwę, dorastają do 0,5 mm wysokości i szerokości, mają 1 zalążek (większość szybko przestaje być płodna)^[7].

Nasiona

Jako roślina nagonasienna nie wykształca owoców^[8]. Międzywęźla mają 5–30 mm długości i około 2 mm szerokości. Są pogrubione przy węzłach. Dojrzałe nasiona mają podłużny kształt, mierzą 4,5–5 cm długości i około 2 cm szerokości, są zaokrąglone przy wierzchołku, lecz gdy wyschną staje się on spiczasty^[7]. Mają czerwoną barwę^[5].

Biologia i ekologia

Roślina dwupienna^[7]. Rośnie w wiecznie zielonych lasach. Występuje do 500 m n.p.m.^[5]

Okazy kwitnące podczas pory suchej rozwijają dojrzałe nasiona w lipcu lub sierpniu, natomiast te kwitnące podczas pory deszczowej produkują nasiona na początku pory suchej. Istnieją przesłanki, że pojedyncze osobniki mogą kwitnąć dwa razy w roku. Nasiona są prawdopodobnie rozprowadzane przez ssaki. Prawdopodobnie żywi się nimi kapucynka czarnobiała^[7].

Przypisy