Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa

Linia kolejowa
Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa
Dane podstawowe
Zarządca

Starostwo Powiatowe w Gnieźnie

Długość

38[1] km

Rozstaw szyn

750[1] mm

Zdjęcie LK
Stacja kolei wąskotorowej w Gnieźnie
Historia
Rok otwarcia

1883

Portal Transport szynowy
Fragment linii GKW nad Jeziorem Powidzkim
Gnieźnieński Px48-1919 podczas imprezy „Jesień Pełną Parą” w 2011
Lxd2-369 Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej ze specjalnym pociągiem relacji Powidz – Gniezno Wąsk. na zakrętach w miejscowości Ługi

Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa (GKW), początkowo Witkowska Kolej Powiatowakolej wąskotorowa funkcjonująca do 1 września 2015 na trasie z Gniezna do Anastazewa. Od 8 września kolej sporadycznie kursuje z Gniezna do lasu Jelonek.

Historia

Rok założenia: 1883

Rozstaw torów: do 1957 – 600 mm, po 1957 – 750 mm

Kolej Gnieźnieńska znajdowała się w strukturach Kolei Dojazdowych PKP. W 1998 roku przewiozła 28 305 t towarów[2]. W 1999 roku posiadała cztery parowozy Px48 (w tym dwa nieczynne), lokomotywę spalinową Lyd1 i pięć wagonów osobowych[2].

Trasa linii: Gniezno – NiechanowoWitkowoPowidzOstrowoAnastazewo. Całość linii ze względu na zły stan techniczny 1 września 2015 została wyłączona z eksploatacji, do czasu wymiany około 9000 podkładów kolejowych, co wg szacunków kosztować będzie około 600 tys. zł[3]. Odcinek Ostrowo – Anastazewo z powodu złego stanu torowiska nie był eksploatowany już od sierpnia 2011[4].

Na przełomie 2018 i 2019, w ramach projektu Przebudowa i remont wąskotorowej linii kolejowej na odcinku Gniezno – Jelonek, kosztem 278 tys. zł[5] oczyszczono i podsypano tory oraz wymieniono podkłady na 3,5 km odcinku biegnącym w granicach Gniezna[6]. Ponadto dwa nieużywane rozjazdy (umożliwiające dawniej wjazd na rozebrane bocznice do cukrowni i składu opału) zostały przeniesione na nową stację w Lesie Jelonek, gdzie zbudowano także peron o długości 100 metrów. Miało to umożliwić organizowanie krótkich przejazdów z Gniezna do Lasu Jelonek, jednak do uruchomienia pociągów nie doszło[7] (poza pociągami roboczymi, 22 marca 2019)[8]. Koszt reaktywacji całej trasy szacowany jest na 2 mln zł[9].

W 2001 z usług Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej skorzystało ok. 15 tysięcy osób. W 2003 kolej została przekazana Powiatowi Gnieźnieńskiemu i odzyskała nazwę „Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa”. W tym czasie pociągi rozkładowe z lokomotywą spalinową Lxd2 kursowały w wakacyjne soboty i niedziele, rozpatrywano wówczas nawet budowę linii kolejki z Witkowa do Ośrodka Wypoczynkowego w Skorzęcinie[10].

Posiadane lokomotywy: Lxd2- 313, 343, 344 – sprawne; 369 – spalona[11]; Px48-1919 (oczekuje naprawy)[12].

Posiadane wagony: m.in. Btxh, Bxhpi, 3Aw, Fxh, Kddxz, Wmd 023, transportery (Tw6, Tw6a, Tw6b, Tw6c)[13].

Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa jako pierwsza kolej w Polsce wprowadziła w 1928 r. wagon motorowy[14]. Na szczególną uwagę zasługuje stacja Przybrodzin, która jest jedyną stacją kolejową w Polsce położoną na plaży[10].

Na początku września 2019 pojawiła się informacja o wznowieniu 8 września 2019 ruchu pociągów na odcinku Gniezno Wąskotorowa – Las Jelonek. W kolejne wrześniowe weekendy planowane są po 2 kursy kolejki[15]

Linie Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej

Linia Września Wąskotorowa – Arcugowo

Linia Arcugowo – Mielżyn

Dawny dworzec kolejowy w Gorzykowie

Dawny budynek stacji w Gorzykowie (linia Arcugowo – Mielżyn). Obecnie znajduje się w nim dyskoteka

Dawny budynek stacji w Gorzykowie na linii Arcugowo – Mielżyn służy obecnie jako dyskoteka. Przewozy na tej linii zawieszono 27 kwietnia 1984. Dworzec znajduje się tuż obok drogi Września – Witkowo.

Linia Mierzewo – Stanisławowo

Resztki przyczółków dawnego mostu na Strudze Mierzewskiej

Resztki dawnych przyczółków mostu na Strudze Mierzewskiej w Mierzewie na linii Mierzewo – Stanisławowo

Przyczółki niewielkiego mostu na Strudze Mierzewskiej (tu dodać współrzędne geograficzne). Dostępność miejsca jest ograniczona ze względu na krzewy i drzewa rosnące w pobliżu rzeki. Mostem przebiegała linia StanisławowoMierzewo. Ruch pociągów na tym odcinku zawieszono około 1973 roku.

Linia Gniezno Wąskotorowe – Anastazewo

Resztki bocznicy do GS Witkowo

Pozostałości po rozebranej bocznicy wąskotorowej ze stacji Witkowo do magazynów GS Witkowo

Rozebrany odcinek torów do GS Witkowo, w okolicach betonowej rampy przeładunkowej. Bocznica miała własną lokomotywę spalinową, a przy torach zamontowana była waga wagonowa. Torem tym dowożono głównie węgiel. Wszystkie tory na terenie GS Witkowo wraz z torem prowadzącym do stacji kolejowej rozebrano w 2012 roku.

Resztki dawnej mijanki w Wiekowie

Pozostałości po dawnej mijance w Wiekowie (linia Gniezno Wąskotorowe – Anastazewo)

Dawny przystanek osobowy i ładownia. Długość użyteczna ładowni wynosiła 77,3 metra. Mijankę rozbierano etapami. W 1989 roku zlikwidowano rozjazd numer 1, natomiast rozjazd numer 2 zlikwidowano we wrześniu 2000 roku. Dawniej na przystanku znajdowała się poczekalnia dla podróżnych.

Przypisy

  1. a b Kolej wąskotorowa w Polsce, Urząd Transportu Kolejowego, s. 10.
  2. a b Marek Malczewski. Wąskotorowa Polska cz. 1. „Świat Kolei”. Nr 1/1999. s. 29. 
  3. Rafał Wichniewicz, Czarne chmury nad wąskotorówką, „Gniezno24.com” [dostęp 2017-06-16] (pol.).
  4. Linia Gniezno – Anastazewo w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  5. Przystanek na Jelonku ukończony.
  6. Kolejka zatrzyma się na przystanku w Lesie Jelonek.
  7. Gnieźnieńska wąskotorówka przed modernizacją i budową stacji.
  8. Stacja Gniezno Jelonek ukończona! Na peron wjechał pierwszy pociąg.
  9. Czy w to lato pojedziemy kolejką?
  10. a b Marek Torzewski: Gnieźnieńska i wrzesińska koleje wąskotorowe. Warszawa: Poligrfia Bracia Szymańscy, 2006. ISBN 83-923711-0-0.
  11. Rafał Wichniewicz, Pożar w lokomotywie, „Gniezno24.com” [dostęp 2017-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-27] (pol.).
  12. Rafał Wichniewicz, Parowóz wciąż czeka na remont, „Gniezno24.com” [dostęp 2017-06-16] (pol.).
  13. Dane techniczne i tabor. gkw-gniezno.pl. [dostęp 2013-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-10)].
  14. Paweł Korcz: Atlas Wąskotorówek. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2006, s. 24–25. ISBN 978-83-920757-3-0.
  15. http://www.gniezno24.com/aktualnosci/item/18388-kolejka-rusza-w-trase.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

BSicon ulBHF.svg
underground train station (legend icon)
BSicon uexlBHF.svg
ex underground train station (legend icon)
BSicon ulHST.svg
underground train stop (legend icon)
BSicon uexlHST.svg
ex underground train stop (legend icon)
BSicon ulDST.svg
underground service station (legend icon)
BSicon uexlDST.svg
ex underground service station (legend icon)
BSicon lBST.svg
non-passenger stop (legend icon)
BSicon exlBST.svg
ex non-passenger stop (legend icon)
BSicon ulBST.svg
underground service stop (legend icon)
BSicon uexlBST.svg
ex underground service stop (legend icon)
BSicon expHST.svg
local-only minor station
BSicon upHST.svg
Icons for railway description
BSicon uexpHST.svg
out-of-use local-only minor metro station
BSicon uexENDEe.svg
Railroad BSicon
BSicon uSTR.svg
Underground straight track
BSicon uexSTR.svg
ex underground straight track
BSicon extSTR.svg
straight line, modified version (+ex, +t, +ext)
BSicon utSTR.svg
underground tunnel straight track
BSicon uextSTR.svg
ex underground tunnel straight track
BSicon hSTR.svg
high level track
BSicon exhSTR.svg
ex high level track
BSicon uhSTR.svg
underground high level track
BSicon uexhSTR.svg
ex underground high level track
BSicon hSTRae.svg
Bridge (big)
BSicon uhSTRae.svg
Image for BSicon diagrams
BSicon uexhSTRae.svg
BS template transport icon
BSicon hKRZWae.svg
bridge over water straight (big)
BSicon exhKRZWae.svg
bridge over water straight (big)
BSicon KRZWu.svg
(c) I, Lantus, CC-BY-SA-3.0
Line crossing under water across
BSicon uexKRZWu.svg
for BS models. water tunnel, urban(blue), not in use.
BSicon KMW.svg
mileage change
BSicon exKMW.svg
ex mileage change
BSicon uKMW.svg
A mile-marker for metros/canals
BSicon uexKMW.svg
mileage change
BSicon GRENZE.svg
Autor: Bernina, axpde, Licencja: CC BY-SA 3.0 de
track with border
BSicon ÜST.svg
Track change (new design)
BSicon exÜST.svg
track change (new design)
BSicon uÜST.svg
Track switch, metro/light rail
BSicon uexÜST.svg
track change, metro/light rail (new design)
BSicon BUE.svg
level crossing straight
BSicon exSKRZ-YBUE.svg
Disused railway line level crossing on minor road.
BSicon uBUE.svg
underground level crossing straight
BSicon uexBUE.svg
Ex underground level crossing straight
BSicon ELCa.svg
Autor: Lekko gazowany, Licencja: CC BY-SA 3.0
electrified line start sign for railways
BSicon ELCe.svg
Autor: Lekko gazowany, Licencja: CC BY-SA 3.0
electrified line end sign for railways
BSicon BHF.svg
station straight track
BSicon HST.svg
flag stop track straight in use
Wiekowo- dawna mijanka.JPG
Autor: Lichen99, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pozostałości po dawnej mijance w Wiekowie (linia Gniezno Wąsk.- Anastazewo)
Px48-1919 Gniezno Narow Gauge Railway (Poland, October 2011).jpg
Autor: (GRAD), Licencja: CC BY-SA 3.0
Parowóz Px48-1919 podczas imprezy "Jesień Pełną Parą"
BSicon exSTR+r.svg
ex-track to left against driving direction (with exact circles)
Stacja kolei waskotorowej w Gnieźnie..jpg
Autor: Wojtekskalski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Stacja kolei waskotorowej w Gnieźnie.
Gniezno Narrow Gauge Railway (Poland, October 2011).jpg
Autor: (GRAD), Licencja: CC BY-SA 3.0
Fragment linii Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej nad Jeziorem Powidzkim
Lxd2-369.JPG
Autor: Lichen99, Licencja: CC BY-SA 3.0
LXD2-369 Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej ze specjalnym pociągiem relacji Powidz- Gniezno Wąsk. na zakrętach w miejscowości Ługi
Przyczółki mostu na Strudze Mierzewskiej.JPG
Autor: Lichen99, Licencja: CC BY-SA 3.0
Resztki dawnych przyczółków mostu na Strudze Mierzewskiej w Mierzewie. Tędy przebiegała linia Mierzewo- Stanisławowo
BSicon exKDSTeq.svg
ex non-passenger terminal station, track to the right
BSicon eABZgl+l.svg
Junction straight to the left from the left (with exact circles)
BSicon KBHFa.svg
head station, track starting
Dawna bocznica do GS Witkowo.JPG
Autor: Lichen99, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pozostałości po rozebranej bocznicy wąskotorowej ze stacji Witkowo do magazynów GS Witkowo
BSicon eHST.svg
Ex flag stop, track straight in use
BSicon eKBHFe.svg
ex terminal station, track ending
Gorzykowo- stacja kolejowa.JPG
Autor: Lichen99, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dawny budynek stacji w Gorzykowie (linia Arcugowo- Mielżyn). Obecnie znajduje się w nim dyskoteka.