Gniewczyna Tryniecka

Artykuł

50°07′00″N 22°30′26″E

- błąd

39 m

WD

50°6'N, 22°30'E

- błąd

2326 m

Odległość

2032 m

Gniewczyna Tryniecka
wieś
Ilustracja
Wiejski Dom Kultury
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

przeworski

Gmina

Tryńcza

Liczba ludności (2021)

900[1][2]

Strefa numeracyjna

16

Kod pocztowy

37-203[3]

Tablice rejestracyjne

RPZ

SIMC

0611956[4]

Położenie na mapie gminy Tryńcza
Mapa konturowa gminy Tryńcza, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Gniewczyna Tryniecka”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gniewczyna Tryniecka”
Położenie na mapie powiatu przeworskiego
Mapa konturowa powiatu przeworskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gniewczyna Tryniecka”
Ziemia50°07′00″N 22°30′26″E/50,116667 22,507222
Kapliczka na Białobrzeżkach

Gniewczyna Tryniecka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim, w gminie Tryńcza[4][5]. Leży nad Wisłokiem przy ujściu Mleczki[4].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Części wsi

Integralne części wsi Gniewczyna Tryniecka[4][5]
SIMCNazwaRodzaj
0611962Białobrzeżki-Gajówkaczęść wsi
0611979Zawisłoczeosada

Historia

Wieś Gniewczyna od początku istnienia aż do końca XIX wieku stanowiła jedną całość; w XIX wieku właścicielami Gniewczyny byli: Alfred Potocki i Roman Potocki. W 1890 roku była już w użyciu nazwa Gniewczyna Łańcucka od siedziby Potockich- Łańcuta; następnie wydzielono część wsi od strony Tryńczy i nazwano: „Gniewczyna Tryniecka”, a właścicielem został Konwent PP Franciszkanek we Lwowie (Klasztor SS Franciszkanek Adoracji Najświętszej Maryi Panny we Lwowie), który był też właścicielem Jagiełły i części Gorzyc[6][7]. Po ok. 1905 roku nowym właścicielem Gniewczyny Trynieckiej, Jagiełły i części Gorzyc stała się Irena Lityńska[8][9].

Zbrodnia w domu Trynczerów[10]

W 1942 roku, prawdopodobnie w listopadzie, Polacy – szef OSP, aktywiści straży, sołtysi i ich pomocnicy, z obu części wsi: Łańcuckiej i Trynieckiej oraz bezideowe skrzydło ruchu oporu urządzili obławę na miejscowe rodziny żydowskie. 11 osób (dwie kobiety, dwóch mężczyzn, resztę stanowiły dzieci – najmłodsze miało 9 miesięcy) wsadzono na wozy i przewieziono do domu Lejby i Szangli Trynczerów, mieszczącego się przy drodze, w centrum wsi. Tam, trzy dni i trzy noce, przetrzymywali Żydów, torturowali, by zdradzili, gdzie ukryli dobytek, kobiety prawdopodobnie gwałcili, po czym wezwali niemieckich żandarmów, którzy rozstrzelali uwięzionych.

O zbrodni opowiedział, 13-letni wówczas, Tadeusz Markiel.

Z wyjątkiem liczby ofiar, wydarzenia te niewiele różnią się od tych, które miały miejsce w Jedwabnem[11][12][13]. W miejscowości dochodziło ponadto do pojedynczych mordów na ukrywających się Żydach. Razem z zabitymi w domu Trynczerów, liczba ofiar sięga 30 osób.

Sport i rekreacja

W Gniewczynie Trynieckiej działa klub sportowy LKS „Huragan” Gniewczyna, który został założony w 1947 roku; obecnie gra w klasie Okręgowej.

Również na Białobrzeżkach obok stadionu, przy lesie znajduje się Zajazd „Borowik” i Leśnictwo „Białobrzeżki”.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
  2. ↑ Wieś Gniewczyna Tryniecka w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-12-27] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 319 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ a b c d GUS. Rejestr TERYT.
  5. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ „Skorowidz Dóbr Tabularnych w Galicji z Wielkim Ks. Krakowskim. 1890.
  7. ↑ PDL – Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem, www.pbc.rzeszow.pl [dostęp 2017-11-23] (ang.).
  8. ↑ „Skorowidz Dóbr Tabularnych w Galicji z W. Ks. Krakowskim. 1905.
  9. ↑ UMCS Digital Library – Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z W. Ks. Krakowskiem, dlibra.umcs.lublin.pl [dostęp 2017-11-23] (ang.).
  10. ↑ Tadeusz Markiel, Alina Skibińska: „Jakie to ma znaczenie, czy zrobili to z chciwości?” Zagłada domu Trynczerów, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2011, ISBN 978-83-932202-6-7.
  11. ↑ Cezary Łazarewicz, Wanda Lacampe [wsp.], Letnisko w domu śmierci, Polityka, 2010-12-04, nr 49 (2785) s. 32–35.
  12. ↑ Jagor, W Gniewczynie 68 lat temu Polacy torturowali, gwałcili, a w końcu wydali Żydów Niemcom, Gazeta Wyborcza, 01.12.2010.
  13. ↑ Zagłada domu Trinczerów. [dostęp 2014-10-30].

Linki zewnętrzne

Gmina Tryńcza
Wsie
Integralne
części wsi

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Gniewczyna Tryniecka 003.jpg
Autor: In eegent, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kapliczka Matki Bożej w Gniewczynie Trynieckiej (Białobrzeżki)
Gniewczyna Tryniecka 001.jpg
Autor: In eegent, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wiejski Dom Kultury w Gniewczynie Trynieckiej