Gołąb wędrowny
| Ectopistes migratorius[1] | |||
| (Linaeus, 1766) | |||
_(14562557107).jpg) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | gołąb wędrowny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 tereny lęgowe zimowiska | |||
Gołąb wędrowny[4] (Ectopistes migratorius) – wymarły gatunek ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae), zamieszkujący niegdyś Amerykę Północną. Był to prawdopodobnie najliczniej występujący gatunek ptaka zamieszkujący kulę ziemską.
Taksonomia
Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał Karol Linneusz w 1766 w 12. edycji Systema Naturae. Autor nadał mu nazwę Columba migratoria[5]. Gołąb wędrowny był przedstawicielem monotypowego rodzaju Ectopistes utworzonego przez Williama Swainsona w 1827 roku[6]. Ze względu na podobieństwo upierzenia do gołębiaka długosternego (Zenaida macroura) możliwe, że E. migratorius był blisko z nim spokrewniony[7]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny nie wyróżnia żadnych podgatunków gołębia wędrownego[8].
Etymologia
Nazwa rodzajowa: greckie εκτοπιστης ektopistēs – wędrowiec, migrant < εκτοπιζω ektopizō – migrować, wyjechać za granicę[9].
Epitet gatunkowy: łacińskie migratorius – migrant, migrujący < migrator, migratoris – wędrowiec < migrare – migrować[10].
Zasięg występowania i liczebność
Gołębie wędrowne występowały we wschodniej i centralnej Kanadzie i Stanach Zjednoczonych[11]. Główne obszary lęgowe roztaczały się od Wielkich Jezior na wschód po stan Nowy Jork; zimowiska leżały w większości od Arkansas i Karoliny Północnej po stany leżące u wybrzeża Zatoki Meksykańskiej. W momencie odkrycia Ameryki Północnej przez Europejczyków żyło prawdopodobnie 3 do 5 miliardów gołębi wędrownych; możliwe, że stanowiły od 25 do 40% populacji wszystkich ptaków w Stanach Zjednoczonych[12].
Morfologia
Długość ciała ok. 39–42 cm; samica mniejsza[12]. Długość skrzydła 175–215 mm, ogona 175–210 mm, dzioba 15–18 mm, skoku 25–28 mm[7]. Głowa i wierzch ciała samca były jednolicie szaroniebieskie z czarnymi pasami na zgięciu skrzydła oraz pokrywach skrzydłowych. Na gardle można było dostrzec nieco różowej opalizacji; z tyłu szyi pióra połyskiwały brązowo, zielono i fioletowo. Dolna część gardła i piersi były barwy jasnoróżanej; kolor ten stopniowo przechodził w biały aż do dolnej części brzucha. Tęczówki jasnoczerwone, drobny dziób czarny; nogi i stopy czerwone. Samicę odróżniało bardziej matowe upierzenie, szarobrązowa głowa i wierzch ciała oraz cynamonowy nalot na piersi[12].
Ekologia
Środowiskiem życia gołębia wędrownego były lasy oraz różne nizinne obszary otwarte. Lęgi ptaki odbywały głównie w lasach z drzewami zrzucającymi liście lub mieszanych, ale gnieździły się także w lasach galeriowych[7]. Większość pożywienia stanowiły bukwie, żołędzie, kasztany, nasiona i jagody; w lecie ptaki uzupełniały dietę o bezkręgowce[12]. Żerowały głównie na ziemi w lasach, ale odwiedzały także przyległe obszary trawiaste i rolnicze[7]. Były ptakami koczującymi, żyły i przemieszczały się w grupach liczących niekiedy miliony osobników[11]. Ptaki podejmowały regularne wędrówki. Zimą osobniki z Kanady i północnych stanów USA przenosiły się do południowej części Stanów Zjednoczonych; zimowiska sięgały centralnego Meksyku. Według obserwatorów stada były tak liczne, że podczas ich przelotu robiło się ciemniej[7]; wedle szacunków mogły lecieć z prędkością sięgającą 26 m/s[12].
Lęgi
Gołąb wędrowny gniazdował kolonijnie; obszary kolonii miały kształt pasa. Niektóre mierzyły 65 km długości i jedynie kilka kilometrów szerokości. W latach 70. XIX wieku większość kolonii miała mieć wymiary około 15 na 5 km. Okres lęgowy trwał od marca do września, osiągając najintensywniejszy przebieg w kwietniu i maju. Gniazdo stanowiła niespójna platforma z luźno ułożonych gałęzi; niekiedy jaja mogły być widoczne od spodu. W zniesieniu było jedno lub dwa jaja o białej skorupce[7]; ich wymiary to około 25–38 na 28–39 mm[13]. Inkubacja trwała 12–13 dni, zaś młode po około 13–14 dniach stawały się w pełni opierzone[7].
Status zagrożenia
Gołąb wędrowny to gatunek wymarły. Przyczyn wymarcia jest kilka; jako główne BirdLife International uznaje wycinkę lasów, przez co gołębie wędrowne traciły główne źródło pożywienia, polowania na dużą skalę oraz pomór rzekomy drobiu[11]. Mimo że już wcześniej rdzenni mieszkańcy polowali na te gołębie, intensywne zabijanie ptaków rozpoczęło się dopiero w XIX wieku. Ze względu na kolonijny tryb życia ofiarą padało wiele ptaków naraz. Do metod polowań na gołębie wędrowne prócz odstrzału zalicza się łapanie ich w sieci, wypychanie młodych z gniazda kijami, zatrucia oparami palącej się siarki (ptaki z drzew spadały na ziemię). Ptaki odławiano na użytek własny lub celem sprzedaży; zdarzały się tak niskie ceny jak 50 centów za tuzin. Spadek liczebności zaobserwowano w latach 60. XIX wieku, mimo tego nie zaprzestano polowań[12]. Przypuszcza się, że ostatni dziki osobnik został zastrzelony w roku 1900 w Ohio[7]. W latach 1909–1912 American Ornithologists’ Union zaoferowało nagrodę w wysokości 1500 dolarów dla każdego, kto odnajdzie gniazdo lub kolonię gołębia wędrownego, jednak poszukiwania były bezskuteczne[12]. 1 września 1914 o godzinie 15 w Cincinnati Zoo padł ostatni przedstawiciel gatunku, 29-letnia samica Martha (nazwana na cześć Marthy Dandridge Custis Washington)[12]; wcześniej, w 1910 padły dwa samce, które zamieszkiwały z nią w tym samym zoo[14]. Jej ciało przekazano do Smithsonian Institution, gdzie wystawiana była w postaci wypchanego okazu z inskrypcją informującą o dacie śmierci, wieku ptaka i wymarciu gatunku. Obecnie wypchana Martha dalej znajduje się w zbiorach tejże instytucji, ale nie jest wystawiona[12]; jedynie w ramach setnej rocznicy wymarcia gatunku pokazano wypchaną Marthę na wystawie Once There Were Billions (czerwiec 2014–wrzesień 2015)[14]. Wypchany okaz gołębia wędrownego znajduje się też w zbiorach Muzeum Przyrodniczego Uniwersytetu Wrocławskiego[15].
Przypisy
- ↑ Ectopistes migratorius, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ Ectopistes, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2011-02-03] (ang.).
- ↑ BirdLife International, Ectopistes migratorius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-11-26] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Columbinae Leach, 1820- gołębie (wersja: 2016-02-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2016-05-05].
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1 cz. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1766, s. 285. (łac.).
- ↑ W. Swainson. On several Groups and Forms in Ornithology, not hitherto defined. „The Zoological Journal”. 3, s. 362, 1827. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h David Gibbs, Eustace Barnes i John Cox: Pigeons and Doves. A guide to the Pigeons and Doves of the world. Londyn: Christopher Helm, s. 318–319. ISBN 978-1-8734-0360-0.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ Ectopistes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
- ↑ migratorius, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
- ↑ a b c Species factsheet: Ectopistes migratorius. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-11-26]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i The Passenger Pigeon. Smithsonian Institution, 5 listopada 2014. [dostęp 2015-02-02].
- ↑ Chas. J. Maynard: Eggs of North American birds. Boston: 1890, s. 53.
- ↑ a b 360 Degree View of Martha, the Last Passenger Pigeon. Smithsonian Institution. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-25)].
- ↑ Lennart Nilsson: Krukowaty czy sikora?. Uppsala: Oriolus Förlag, 2014, s. 176–177, fot. 10. ISBN 978-91-978652-0-3.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Identifier: birdlore151913nati (find matches)
Title: Bird lore
Year: 1899 (1890s)
Authors: National Committee of the Audubon Societies of America National Association of Audubon Societies for the Protection of Wild Birds and Animals National Audubon Society
Subjects: Birds Birds Ornithology
Publisher: New York City : Macmillan Co.
Contributing Library: Smithsonian Institution Libraries
Digitizing Sponsor: Biodiversity Heritage Library
View Book Page: Book Viewer
About This Book: Catalog Entry
View All Images: All Images From Book
Click here to view book online to see this illustration in context in a browseable online version of this book.
Text Appearing Before Image:
nce an actual study of the Passenger Pigeon in the field is no longerpossible, information concerning its distribution and habits must be soughtfor in the records of former generations, and obtained from those yet livingwho knew the bird in its prime. Imperfect as this material is and difficult toprocure, the recent revival of interest in its tragic fate has brought to lightsufficient data to trace the life history of the race, and to fathom the causeswhich brought about its sudden and mysterious disappearance from the worldof the living. The habitat of the Pigeon, embracing as it did the vast native forest ofeastern North America, offered the bird a choice of food and residence, definiteregions thereof being occupied in proper season and in regular rotation. Eventhe fruits of the lowly herbs contributed to its bill of fare, and the handsomepoke-weed is locally known as Pigeon berry at the present day. But thebulk of its food consisted of the acorns of the numerous species of oak, the
Text Appearing After Image:
PASSENGER PIGEON, ADULT FEMALENote the characteristically erect pose (79) 80 Bird - Lore seeds of beech, chestnut, maple, elm, and other hardwoods, of pine and hem-lock, and of the fruits and berries of bushes and shrubs. Angleworms, snails,caterpillars, and soft-bodied insects, such as grasshoppers, helped to vary thevegetarian diet. From the frequent mineral springs and licks the bird grati-fied its craving for salt, a condiment eagerly sought by all grain feeders. The winter range of the bird comprised the territory south of Mason andDixons line, a land well stocked with its chief food supply during the inclementseasons. In one of these natural granaries the flocks would settle down andforage until the mast within a radius of two hundred miles and over had beenconsumed. While feeding in concert, the rear ranks successively rose and,passing over the whole flock, alighted in front, giving every bird an equalchance. Like an enormous wheel in slow motion, the birds moved through thewoo
Note About Images
Photograph of a female Passenger Pigeon (Ectopistes migratorius) in captivity from the year 1898.
Autor: Valérie Chansigaud, Licencja: CC BY-SA 1.0
Distribution map of the Passenger Pigeon (Ectopistes migratorius). In orange: normal zone. In red: breeding zone.
.jpg)
Autor: James St. John, Licencja: CC BY 2.0
Ectopistes migratorius (Linnaeus, 1766) - passenger pigeon (extinct) (mount, public display, Field Museum of Natural History, Chicago, Ilinois, USA).
The story of the passenger pigeon is famous as an example of the idiotic destructive power of modern man ("Homo stupidus") & human overpopulation. The passenger pigeon, Ectopistes migratorius, was at one time the # 1 most abundant bird in North America, and likely the # 1 most abundant bird on Earth. The species became extinct about 100 years ago. The last known individual was a captive bird held at the Cincinnati Zoo. It died at 1 PM on 1 September 1914. It is the only species whose extinction timing is very well known. Ectopistes migratorius occupied the central & eastern portions of temperate North America. It was driven to extinction by professional hunters (the birds were destined for food markets - American Indians also killed these birds as a source of food) and clear-cutting of forests. Passenger pigeon flocks were famously huge - they darkened skies and took hours to fly by. Their droppings fell like snow. Individual flocks were estimated to have contained more than three billion birds. Flock density was so high that when two flocks flying in opposite directions collided, numerous stunned birds fell to the ground.
Passenger pigeons nested in huge colonies, occupying hundreds of square miles of forests. Single trees could have hundreds of nests. Tree branches were seen to break from the weight of all the perching birds. Late 1800s hunters targeted the nesting colony areas. Oddly, passenger pigeons couldn’t nest alone or in small colonies. With the destruction of the nesting colonies, the species couldn’t make a comeback. The passenger pigeon is the only species in the pigeon/dove family driven to extinction by gun nerds. However, several other birds in this family, usually island species, have gone also extinct due to other human factors.
The Lesson? Natural resources can run out. (think oil as well)
Classification: Animalia, Chordata, Vertebrata, Aves, Columbiformes, Columbidae
Birds are small to large, warm-blooded, egg-laying, feathered, bipedal vertebrates capable of powered flight (although some are secondarily flightless). Many scientists characterize birds as dinosaurs, but this is consequence of the physical structure of evolutionary diagrams. Birds aren’t dinosaurs. They’re birds. The logic & rationale that some use to justify statements such as “birds are dinosaurs” is the same logic & rationale that results in saying “vertebrates are echinoderms”. Well, no one says the latter. No one should say the former, either.
However, birds are evolutionarily derived from theropod dinosaurs. Birds first appeared in the Triassic or Jurassic, depending on which avian paleontologist you ask. They inhabit a wide variety of terrestrial and surface marine environments, and exhibit considerable variation in behaviors and diets.