Gołąbek agrestowy

Gołąbek agrestowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	gołąbek
Gatunek	gołąbek agrestowy
Nazwa systematyczna
Russula queletii Fr. Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 25: 185 (1872)
Zasięg
Zasięg w Europie

Gołąbek agrestowy (Russula queletii Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Niektóre synonimy^[2]:

• Russula drimeia var. queletii Rea 1922
• Russula sardonia f. queletii Singer 1923

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r, Alina Skirgiełło w 1991 r. opisała ten gatunek pod nazwą gołąbek Queleta (nazwa Queleta została nadana ku czci francuskiego mikologa Luciena Quélet'a)^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 8-10 cm, początkowo wypukły, później półkulisty, w końcu rozpostarty i wklęsły na środku. Jest czasami falisty, a nawet karbowany. Brzeg niezbyt ostry, u starszych okazów tępy. Powierzchnia podczas wilgotnej pogody gładka, błyszcząca i lepka, podczas suchej matowa. Ma barwę ciemnoczerwoną, purpurowofioletową, brązowopurpurową lub winnoczerwoną. U starszych okazów, lub podczas wilgotnej pogody barwy te blakną, pozostają jednak barwne plamy. Podczas deszczów kapelusz, zwłaszcza przy brzegu odbarwia się i przyjmuje barwę białoszarą, nawet z zielonkawym odcieniem. Skórkę można oddzielić co najwyżej do połowy kapelusza^[4].

Blaszki

U młodych owocników gęste, u starszych mniej. Są cienkie i dość wąskie, przy brzegu kapelusza rozszerzone. Najpierw białawe, później kremowe, ale bez cytrynowego odcienia. Międzyblaszki nieliczne^[4].

Trzon

Wysokość 2-5 (8) cm, grubość 0,5-2 (2,5) cm, kształt walcowaty, często jednak zwężony u podstawy i na szczycie. Jest pełny, u starszych okazów watowaty, kruchy i łamliwy. Powierzchnia gładka, nieco mączysta, różowoliliowa lub jasnokarminowa, czasami z brudnowinnymi wybarwieniami. U starszych owocników barwy blakną i trzon staje się kremowy^[4].

Miąższ

Dość jędrny i ścisły, z czasem staje się miękki i łamliwy. Jest biały, tylko pod skórką kapelusza i trzonu czerwonawy. Nie zmienia barwy po uszkodzeniu. Zapach słaby, smak gorzki i piekący, trwały^[4]

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników kremowy. Zarodniki szeroko elipsoidalne o rozmiarach 8-10 × 7-9 μm. Powierzchnia pokryta dość licznymi i ostrymi kolcami, między którymi występują gdzieniegdzie łączniki. Podstawki o rozmiarach 50-60 × 10-15 μm. Cystydy wrzecionowate o rozmiarach 40-80× 6-15 μm. Posiadają dość długi kończyk. W skórce owocnika liczne przewody mleczne^[4].

Występowanie i siedlisko

Gołąbek agrestowy występuje w Europie i Ameryce Północnej^[5]. W Polsce jego rozprzestrzenienie nie jest dokładnie zbadane, notowany jest jednak na wielu siedliskach^[3].

Rośnie na ziemi w lasach iglastych, zwłaszcza na glebach bogatych w wapień. Najczęściej spotykany jest w górskich lasach świerkowych, rzadziej na nizinach i na kwaśnej glebie. Pojawia się od lata do jesieni^[4].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3]. Jest niejadalny ze względu na zbyt ostry smak^[6]. Prawdopodobnie jest nawet trujący^[7]. W Meksyku jednak uważany jest za grzyb jadalny^[8].

Gatunki podobne

• jadalny gołąbek przydrożny (Russula sardonia), ten jednak ma cytrynowe blaszki, a zarodniki siateczkowate^[4].
• gołąbek poduchowaty (Russula torulosa), który również ma ostry smak i występuje pod sosnami, ale jest ciepło- i wapniolubny^[6].
• gołąbek krwisty (Russula sanguinea), również ma czerwony kapelusz i trzon, ale jaśniejsze, bez odcienia purpurowego.

Przypisy