Gołąbek białozielonawy

Gołąbek białozielonawy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	gołąbek
Gatunek	gołąbek białozielonawy
	Nazwa systematyczna
	Russula aeruginea Lindblad ex Fr.; Monogr. Hymenomyc. Suec. (Upsaliae) 2(2): 198 (1863)
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	; Mapa zasięgu w Europie

Gołąbek białozielonawy, gołąbek grynszpanowy (Russula aeruginea Lindblad ex Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[2].

Niektóre synonimy nazwy naukowej^[3]:

Russula aeruginea Lindblad ex Fr. 1863 var. aeruginea
Russula aeruginea var. rufa P. Karst. 1889

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., dawniej grzyb ten znany był pod nazwą gołąbek grynszpanowy podaną przez Alinę Skirgiełło w 1991 r^[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–10 cm. Młode owocniki mają kapelusz kulisty, u starszych staje się szeroko rozpostarty i wklęsły na środku. Powierzchnia gładka, sucha i matowa, przy brzegu karbowana. W czasie deszczu staje się śliska. Kolor od zielonego przez oliwkowozielony do żółtozielonego. Na środku przeważnie ciemniejszy. Skórkę można ściągnąć niemal z całego kapelusza^[5].

Blaszki

Szerokie, gęsto ustawione i o różnej długości. przy trzonie nieprzyrośnięte, lub tylko nieznacznie. U młodych osobników białe, u starszych kremowe^[5].

Trzon

Gładki i walcowaty, biały u podstawy rdzawoplamisty, zaostrzony bez pierścienia. Wysokość 4–8 cm, grubość 1–2 cm. U młodych okazów pełny, u starszych gąbczasty w środku^[5].

Miąższ

U młodych okazów twardy, biały i kruchy. Ma lekko piekący smak, szczególnie blaszki^[5].

Wysyp zarodników

Jasnokremowy. Zarodniki elipsoidalne, lub odwrotnie jajowate, pokryte drobnymi brodawkami. Brodawki mają wysokość do 0,6 μm, tępe wierzchołki, niektóre z nich połączone są pojedynczymi, delikatnymi łącznikami. Rozmiary: 7–10 × 6 –7 μm. Cystydy tępe lub posiadające na szczycie szeroki kończyk, dermatocystydy cylindryczne, tępe^[6].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej i Europie. W Polsce jest jednym z najczęściej występujących gołąbków^[6].

Rośnie na ziemi w lasach liściastych, iglastych i mieszanych, także w parkach, na ściółce, głównie pod brzozą brodawkowatą i brzozą omszoną, rzadziej pod klonem jaworem, bukiem, świerkiem, sosną i robinią. Owocniki wyrastają od czerwca do listopada^[4].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy. Jest grzybem jadalnym gorszej jakości. Bywa jednak zbierany przez grzybiarzy, po ugotowaniu traci bowiem gorzki smak. Jednak spożyty w większych ilościach może wywołać u wrażliwych osób lekką niedyspozycję żołądkowo-jelitową. Ponadto przez niedoświadczonych grzybiarzy może być pomylony ze śmiertelnie trującym muchomorem zielonawym (Amanita phalloides) lub muchomorem cytrynowym (Amanita citrina)^[6].

Gatunki podobne

Bywa mylony ze śmiertelnie trującym muchomorem zielonawym (Amanita phalloides). Podobny jest też gołąbek oliwkowozielony (Russula heterophylla), ale nie ma on szczypiącego smaku i jego skórkę można ściągnąć tylko do jednej trzeciej promienia kapelusza^[5].

Przypisy

↑ Russula aeruginea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b Index Fungorum. [dostęp 2020-07-02]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2015-12-12]. (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ ^a ^b ^c Alina Skirgiełło: Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae). Warszawa=Kraków: PWN, 1991. ISBN 83-01-09137-1.

[iucn-1] Russula aeruginea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[if-2] Index Fungorum. [dostęp 2020-07-02]. (ang.).

[sf-3] Species Fungorum. [dostęp 2015-12-12]. (ang.).

[checklist-4] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[wag-5] Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[russula-6] Alina Skirgiełło: Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae). Warszawa=Kraków: PWN, 1991. ISBN 83-01-09137-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne