Goździk ogrodowy
Systematyka[1][2] | |
Domena | eukarionty |
---|---|
Królestwo | rośliny |
Podkrólestwo | rośliny zielone |
Nadgromada | rośliny telomowe |
Gromada | rośliny naczyniowe |
Podgromada | rośliny nasienne |
Nadklasa | okrytonasienne |
Klasa | Magnoliopsida |
Nadrząd | goździkopodobne |
Rząd | goździkowce |
Rodzina | goździkowate |
Rodzaj | goździk |
Gatunek | goździk ogrodowy |
Nazwa systematyczna | |
Dianthus caryophyllus L. Sp. pl. 1:410. 1753 |
Goździk ogrodowy (Dianthus caryophyllus L.) – gatunek rośliny jednorocznej lub dwuletniej, należący do rodziny goździkowatych. Pochodzi z południowej Europy (Dalmacja[3]). W Polsce nie występuje w stanie dzikim, jest natomiast często uprawiany jako roślina ozdobna[4]. Uprawiany był już od czasów starożytnych[5]. Oprócz typowej formy gatunku uprawiane są liczne mieszańce z innymi gatunkami[4].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina darniowa tworząca luźne kępki o wysokości 40-80 cm. Cały pęd pokryty jest woskiem i ma sinozielony kolor.
- Łodyga
- Wzniesiona, rozgałęziająca się, sztywna, naga. Tworzy kolanka, w których wyrastają liście. W kolankach tych łatwo dochodzi do złamania łodygi.
- Liście
- Ulistnienie naprzeciwległe. Liście lancetowate, całobrzegie, ostro zakończone, bez przylistków, o szerokości do 2-10 mm. Są zrośnięte nasadami i podobnie jak łodyga pokryte woskiem.
- Kwiaty
- Na łodydze wyrasta jeden lub kilka tylko silnie i przyjemnie pachnących dużych kwiatów w kolorze białym, różowym, czerwonym i ich odcieniach[5]. Zielony lub fioletowo nabiegły, cylindryczny kielich składa się z 5 zrośniętych działek i jest 2-4 razy dłuższy od łusek podkielichowych. Korona u typowego gatunku składa się z 5 czerwonych, ząbkowanych płatków, wewnątrz niej 1 słupek i 10 pręcików[3]. Kwiaty kwitną od czerwca do września.
- Owoc
- Torebka otwierająca się 4-ząbkami. Nasiona drobne, liczne.
Zastosowanie
Uprawiany jako roślina ozdobna, zwykle na kwiat cięty, lub na rabatach[6].. W szklarniach uprawiany jest przez cały rok. W uprawie znajdują się liczne kultywary o różnych barwach. Uprawne odmiany zazwyczaj posiadają pełne kwiaty w różnych kolorach, również wielobarwne. Dzieli się je na 2 grupy[6]:
- goździki powtarzające kwitnienie, np. odmiana `Tige de Fer` (zimotrwała), `Chabaud`,
- goździki nie powtarzające kwitnienia, m.in. odmiany : `Grenadin`, `Malmaison`.
Uprawa
Wymaga słonecznych stanowisk i gliniasto-piaszczystych gleb o stałej wilgotności[6]. Uprawiany jest przeważnie z nasion, czasami przez podział bryły korzeniowej. W gruncie może być uprawiany jako roślina jednoroczna, lub dwuletnia[6]. Przy uprawie jednorocznej nasiona wysiewa się do półciepłego inspektu w marcu i wysadza na stałe miejsce na początku maja w rozstawie 20-25 x 25-30 cm[6]. Przy uprawie dwuletniej nasiona wysiewa się do gruntu od maja do czerwca, siewki wymagają pikowania gdy mają 3-4 liście[6]. Do gruntu wysadza się pod koniec lipca lub z początkiem sierpnia. Zakwitają następnego roku[6].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ a b Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ a b c d e f g Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X.
Media użyte na tej stronie
Autor: Zeynel Cebeci, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Clove pink (Dianthus caryophyllus L.), Taurus Mountains, Mersin, Turkey.
Autor: Darkone (dyskusja · edycje), Licencja: CC BY-SA 1.0
- Beschreibung: Gartennelke (Dianthus caryophyllus)
- Fotograf/Bearbeitung: Darkone, 17./31. August / 18. September 2004
Autor: Kurt Stüber [1], Licencja: CC-BY-SA-3.0
Species: Dianthus caryophyllus
Family: Caryophyllaceae