Goczałkowice-Zdrój

Artykuł

49°56′49″N 18°58′21″E

- błąd

39 m

WD

49°55'59.9"N, 18°58'0.1"E

- błąd

14 m

Odległość

1659 m

Goczałkowice-Zdrój
wieś
Ilustracja
Widok ogólny wsi
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

pszczyński

Gmina

Goczałkowice-Zdrój

Liczba ludności (2020)

6661

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

43-230[1]

Tablice rejestracyjne

SPS

SIMC

0214391

Położenie na mapie gminy Goczałkowice-Zdrój
Mapa konturowa gminy Goczałkowice-Zdrój, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Goczałkowice-Zdrój”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Goczałkowice-Zdrój”
Położenie na mapie powiatu pszczyńskiego
Mapa konturowa powiatu pszczyńskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Goczałkowice-Zdrój”
Ziemia49°56′49″N 18°58′21″E/49,946944 18,972500
Strona internetowa

Goczałkowice-Zdrój (niem. Bad Gottschalkowitz) – wieś uzdrowiskowa w południowej Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie pszczyńskim, w gminie Goczałkowice-Zdrój, historycznie na Górnym Śląsku. Miejscowość jest siedzibą gminy Goczałkowice-Zdrój.

Miejscowość jest jedną z dwóch w województwie śląskim, które ma status uzdrowiska (drugim jest miasto Ustroń).

Goczałkowice-Zdrój położone są w regionie Dolina Górnej Wisły (będącej częścią Kotliny Oświęcimskiej), kilometr od brzegu rzeki Wisła. Od południowego wschodu otaczają je pasma Beskidu, od północy rozlegle Lasy Pszczyńskie i faliste płaskowyże. Wieś leży nad Jeziorem Goczałkowickim, będącym głównym źródłem wody pitnej dla Górnego Śląska.

W miejscowości prowadzone jest gospodarstwo szkółkarskie, w którym znajdują się ogród angielski, wiejski (liczne wiejs­kie kwiaty, zioła i krzewy) i ogród w barwach narodowych, podzielony na dwie części – jedną obsadzoną roślinami kwit­ną­cymi na biało, drugą rośli­nami kwit­ną­cymi na czerwono[2][3].

Historia

W roku 1856 pruski zarząd górniczy w Goczałkowicach poszukiwał złóż soli. Na głębokości 616 m natrafiono na 4% solankę. Okazało się, że założenie saliny jest nieopłacalne. Dlatego w roku 1861 rząd wystawił odwiert na sprzedaż wraz z okolicznymi zabudowaniami. Teren zakupiła spółka Adolfa Babela pszczyńskiego lekarza, Heinricha Schillera kupca i Wilhelma Czecha mistrza budowlanego. Nabywcy zlecili chemiczną analizę wód dr. Szwarcowi z Wrocławia. Wyniki analizy postawiły wody goczałkowickie na równi z ówczesnymi sławnymi źródłami w Kreutznachu, w Krankenheil, w austriackim Hall i bawarskim Adelheids-Quelle. W VI 1862 rozpoczął się I sezon kuracyjny. W tymże roku Goczałkowice odwiedziło 262 kuracjuszy[4][5].

Po I wojnie światowej w Goczałkowicach działała Polska Rada Ludowa (XI 1918-I 1920) z Pawłem Karugą na czele. Działała również komórka Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Przygraniczne położenie miejscowości wykorzystywano do przemytu na Górny Śląsk broni, amunicji i innych materiałów z Polski oraz przerzutu zagrożonych aresztowaniem członków POW G.Śl. poza granicę obszaru plebiscytowego. W I powstaniu zajęte przez Peowiaków 17 VIII 1919, którzy następnie pod dowództwem Franciszka Kołoczka uczestniczyli w nieudanym ataku na Pszczynę. W I powstaniu zginęli mieszkańcy Goczałkowic F. Kołoczko i Paweł Młodzik. Na miejscowym cmentarzu znajduje się ich zbiorowa mogiła.

2 II 1920 r. mieszkańcy Goczałkowic uroczyście powitali przybyłą do gminy jednostkę wojsk koalicyjnych[6].

W II powstaniu wieś została zajęta przez siły POW G.Śl. 19 VIII 1920 sformowano tu Straż Obywatelską [7]. Podczas plebiscytu, 20 III 1921, w Goczałkowicach Dolnych osób uprawnionych do głosowania było 336, z czego głosowało 332 osoby, w tym za Polską 195, a za Niemcami 136, oddano 1 głos nieważny. Analogicznie w Goczałkowicach Górnych osób uprawnionych do głosowania było 631, głosowało 620, za Polską 534, za Niemcami 85 i oddano 1 głos nieważny[8]. W III powstaniu Goczałkowice zdobyto po rozbrojeniu i internowaniu 3 V 1921 pododdziału niemieckich funkcjonariuszy Policji Górnego Śląska, który pełnił straż na granicy. Znajdowała się tutaj Komenda Placu pod dowództwem Jana Smolorza i ważny punkt przerzutu broni z Dziedzic. Pod koniec powstania w Goczałkowicach utworzono obóz demobilizacyjny dla części sił powstańczych, który działał do X 1921. Uroczyste przejęcie Goczałkowic przez polską administrację odbyło się 29 VI 1922[9]. (Sztandar powstańczy z Goczałkowic jest przechowywany w muzeum w Leśnicy woj. opolskie)[10].

29 VI 1922 na moście granicznym, na górnej Wiśle, pomiędzy Dziedzicami a Goczałkowicami odbyło się pierwsze powitanie wojska polskiego z gen. Stanisławem Szeptyckim na czele. Granicę przekroczyły oddziały przeznaczone dla garnizonu pszczyńskiego: jeden szwadron 5. pułku strzelców konnych i jedna bateria 23. pułku artylerii polowej. Powitał je starosta powiatu pszczyńskiego dr Franciszek Lerch. Po deklamacji uczennicy szkoły ludowej w Dziedzicach oraz rozbiciu przez powstańca śląskiego symbolicznego łańcucha granicznego, wojsko polskie przekroczyło granicę. Oddziały pomaszerowały przez Goczałkowice do Pszczyny. Mieszkańcy z wszystkich okolicznych wiosek, ustawili bramy tryumfalne oraz tworzyli przydrożny szpaler witający żołnierzy[11]

W 1924 r. obszar dworski Goczałkowice Dolne został włączony do gminy Goczałkowice Dolne; tak samo obszar dworski Goczałkowice Górne do gminy Goczałkowice Górne – obie wsie stanowiły osobne gminy[12].

W 1925 roku w Goczałkowicach pojawiło się światło elektryczne, a już w 1927 roku jedynym budynkiem, w którym używano jeszcze oświetlenia naftowego był dworzec kolejowy[13].

W dniu 3 V 1927 r. odbyła się uroczystość sadzenia drzewka wolności. W uroczystości wzięły udział dzieci szkolne, komitety, formacje Sokoła, Zw.Powstańców, Zw. Obrońców Kresów Zachodnich, miejscowa ludność oraz przedstawiciele władz powiatowych i gminnych. Po oficjalnych przemówieniach nauczyciel Matuszyński odczytał list historyczny, który podpisali wszyscy obecni. Następnie list włożono u stóp drzewka wraz z grudką ziemi, na której padł pierwszy powstaniec w czasie walk o wolność Górnego Śląska. Matkami chrzestnymi drzewka były: Bryłowa i Kapiasowa, ojcami chrzestnymi starosta pszczyński i J. Burek oraz Wątorski jako pomysłodawca[14]. Drzewko posadzono przy skrzyżowaniu drogi powiatowej Pszczyna-Bielsko z drogą gminną Goczałkowice-Rudołtowice[15].

Na 1927 r. powstał oddział Związku Strzeleckiego[16]. Dowódcą oddziału został Michalec. Pierwszy, konspiracyjny oddział "Strzelca" powstał w Goczałkowicach już w 1911 r.[17]

1 kwietnia 1932 zmieniono nazwę gminy Goczałkowice Dolne na Goczałkowice Zdrój[18][19].

Z dniem 1 V 1933 r. gmina Goczałkowice-Górne została włączona do gminy Goczałkowice-Zdrój[20]. Wraz z połączeniem obu gmin wojewoda wprowadził komisaryczną radę gminy w składzie: Paweł Karuga, Jerzy Żmij, Józef Harazin, Paweł Zimnol, Ludwik Paliczka, Ludwik Wojtyla,Franciszek Czyż. Decyzja o ustanowieniu Komisarycznej Rady gminnej była niezbędna dla zapewnienia ludność byłej gminy Goczałkowice-Górne udziału w reprezentacji gminnej, do czasu powołania nowej Rady gminnej w drodze wyborów[21].

19 XI 1933 r. powstało Koło Gospodyń, którego przewodniczącą została Urzoniowa[22].

W 1936 roku powstał projekt przyłączenia do Pszczyny kilku gmin, położonych w bezpośredniej bliskości miasta, m.in. Goczałkowic. Celem było uzyskanie terenów pod rozbudowę miasta oraz powiększenie zasobów finansowych Pszczyny. Odbyłoby się to kosztem Goczałkowic, na których terenie jest znane zdrojowisko, przynoszące gminie spore dochody. W przeprowadzonym, w tej sprawie gminnym referendum nieomal wszyscy mieszkańcy Goczałkowic wypowiedzieli się przeciwko przyłączeniu gminy do Pszczyny[23].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Goczałkowice-Zdrój. W latach 1973–75 gmina Goczałkowice-Zdrój obejmowała również Ćwiklice i Rudołtowice[24][25]. W latach 1975–91 dzielnica Pszczyny[25][26]. Od 1 stycznia 1992 ponownie w reaktywowanej gminie Goczałkowice-Zdrój (składającej się już z samych Goczałkowic-Zdroju)[26].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Nazwa miejscowości

Goczałkowice na mapie Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego - mapa Abrahama Orteliusa z 1603.
Goczałkowice z lotu ptaka

Po raz pierwszy nazwa Goczalkowice pojawia się w tekście z 1326 r. Według lokalnej legendy, nazwa miejscowości wywodzi się od imienia rycerza Goczała, który w nagrodę za czyny wojenne i zasługi na polach bitewnych otrzymał tu ziemię[27]. Jego potomkowie przybrali miano Goczałkowiczów (Goczałkowickich), a miejscowość, która powstała w tym miejscu nosiła od ich imienia nazwę Goczałkowicze.

W dokumencie sprzedaży państwa pszczyńskiego wystawionym przez Kazimierza II cieszyńskiego w języku czeskim we Frysztacie w dniu 21 lutego 1517 roku wieś została wymieniona jako Koczialkowicze[28].

Na mapie Abrahama Orteliusa z 1603 r. miejscowość nosi nazwę Goczałkowicze. Natomiast na mapie Jonasza Nigriniego z 1724 roku nazwa miejscowości zapisana jest po niemiecku i brzmi Gottschalkowitz[29]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany pod koniec XIX w. podaje polską nazwę miejscowości – Goczałkowice oraz niemiecką Ober-Goczalkowitz[30].

W VI 1913 już zniemczoną nazwę Goczalkowitz, landrat pszczyński nakazał pisać Gottschalkowitz (tak jak na mapie Nigriniego)[31]. Zmiany nazwy landrat dokonał wbrew woli ówczesnego zarządu gminy. Na posiedzeniu zarządu i radnych obu gmin, w lutym 1920, jednogłośnie uchwalono zmianę nazwy miejscowości z Gottschallkowitz na Goczałkowice[32].

1 kwietnia 1932 r. zmieniono nazwę gminy Goczałkowice Dolne na Goczałkowice Zdrój[33].

Uzdrowisko

W Goczałkowicach-Zdroju prowadzone jest leczenie uzdrowiskowe w następujących kierunkach: choroby ortopedyczno-urazowe, choroby reumatologiczne, choroby układu nerwowego, osteoporoza[34].

W uzdrowisku Goczałkowice-Zdrój znajdują się: 2 szpitale uzdrowiskowe, 3 zakłady przyrodolecznicze, 2 sanatoria rehabilitacyjne oraz przychodnia uzdrowiskowa[35].

Na terenie uzdrowiska znajdują się udokumentowane następujące naturalne surowce lecznicze[36]:

  • mineralna woda swoista, 7,5% chlorkowo-sodowa (solanka) jodkowa, żelazista z odwiertów: „Goczałkowice Nowy-1” (GN-1) i „Goczałkowice-21” (G-21);
  • mineralna woda swoista, 6,3% chlorkowo-sodowa (solanka) jodkowa, żelazista z odwiertu: „Goczałkowice Nowy-2” (GN-2);
  • torf leczniczy (borowina) ze złoża „Rudołtowice”.

Zabytki

Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajdują się następujące obiekty zabytkowe[37]:

  • kaplica pw. św. Anny z 1882 r. (nr rej.: 521/65 z 20.01.1966)
  • zabudowa uzdrowiska z 2 połowy XIX wieku (nr rej.: A/1464/92 z 7.05.1992): stara pijalnia, pawilon „Górnik”, pawilon „Wrzos”, budynek administracji

Sport

25 VII 1920 (według Orędzia Sokolego z 1921, s. 34; dnia 27 V 1920) powstało gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". Gniazdo, początkowo należało do X Okręgu (mikołowskiego), a od 1 V 1921 do pszczyńskiego, który powstał w wyniku podziału okręgu mikołowskiego. Prezesem gniazda był J. Smolorz, a naczelnikiem Józef Dzida. 20 I 1924 został rozwiązany X Okręg (pszczyński), a jego gniazda włączone do nowego X Okręgu z siedzibą w Cieszynie. W 1937 prezesem goczałkowickiego gniazda TG "Sokół" był P. Karuga, sekretarzem Franciszek Jurczyk, a naczelnikiem Franciszek Grygier. Gniazdo posiadało sztandar poświęcony 1 V 1921. 24 X 1920 w Goczałkowicach odbył się zlot X Okręgu TG "Sokół"[38].

W 1927 powstało Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej. 2 X 1932 w Goczałkowicach odbył się zlot okręgu SMP. Z tej okazji oraz 5-lecia istnienia miejscowego SMP odbyły się zawody sportowe w: szczypiorniaku, palancie, siatkówce oraz trójboju drużynowym. W szczypiorniaku pierwsze miejsce zajęła drużyna SMP Goczałkowice i zdobyła puchar przechodni ufundowany przez miejscowe SMP[39].

Z inicjatywy działaczy PPS, 1 VI 1930 powstał klub sportowy o nazwie: Robotniczy Klub Sportowy „Zdrój” Goczałkowice. Na zebraniu organizacyjnym udział w przedsięwzięciu zdeklarowały 23 osoby. Wybrano również Zarząd w składzie: przewodniczący – Jan Burek, z-ca przewodniczacego – Paweł Soloch, sekretarz – Franciszek Strokol, z-ca sekretarza – Robert Dziubek, skarbnik – Teofil Okrenta, kierownik sportowy – Paweł Soloch.[40].

W miejscowości działa klub piłki nożnej LKS Goczałkowice Zdrój, założony w 1960 roku.

W 2014 roku odbyły się tutaj Mistrzostwa Polski klasy Omega[41].

Osoby związane z miejscowością

  • Ludwik Białas (1903–1939) – powstaniec śląski, żołnierz wojny obronnej 1939. Uczestnik II i III powstania. Zginął 7 IX 1939 w Proszowicach pod Krakowem. Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari kl. V[42].
  • Józef Dzida (1884–1964) – współorganizator TG „Sokół”; od 1920 zaprzysiężony w POW GŚl., podczas III powstania śląskiego jako sanitariusz uczestniczył w walkach w rejonie Góry św. Anny[43].
  • Teresa Dzida (1890–1974) – żona Józefa, od 1920 zaprzysiężona w POW GŚl., czynna w czasie kampanii plebiscytowej, uczestniczka trzech powstań[44].
  • Józef Harazin – komisaryczny naczelnik gminy Goczałkowice-Zdrój 1933-1939[45][46].
  • Ludwik Kapias – w latach dwudziestych XX wieku naczelnik gminy Goczałkowice Górne[47]. Funkcję sprawował przez 11 lat[48] do 23 XII 1931[49].
  • Paweł Karuga (1876–1946) – działacz społeczny, powstaniec śląski; w okresie plebiscytu członek powiatowego Polskiego Komitetu Plebiscytowego w Pszczynie; brał czynny udział we wszystkich trzech powstaniach; w jego domu w Goczałkowicach mieścił się punkt przerzutu kurierów i działaczy peowiackich[50].
  • Jerzy Kołoczek – p.o. naczelnika gminy Goczałkowice Górne 1932–1933[51].
  • Jan Młodzik – do 1933 roku naczelnik gminy Goczałkowice Dolne (1932–1933 gminy Goczałkowice-Zdrój). Łącznie funkcję swoją sprawował przez pełne 17 lat[52]
  • Ludwik Okręta – powstaniec śląski, uczestnik II i III powstania;w III walczył pod Górą Św. Anny[53].
  • Jan Smolorz – powstaniec śląski, komendant Straży Obywatelskiej w III powstaniu, dowódca kompanii[54].
  • Gertruda Świerczek (1921–1944) – członkini Związku Walki Zbrojnej, skazana na karę śmierci
  • Łukasz Piszczek (1985) – piłkarz, wieloletni reprezentant kadry narodowej

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 319 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. ↑ Gospodarstwo szkółkarskie Kapias w Goczałkowicach-Zdroju
  3. ↑ Ogrody Kapias w Goczałkowicach k. Pszczyny, 31 października 2014 [dostęp 2016-09-14] (pol.).
  4. ↑ J.M.Frycz, Zakład kąpielny w Goczałkowicach na Górnym Szląsku, Tygodnik Ilustrowany nr 166 z 29 XI 1862, s. 212-213
  5. ↑ Das jod-bromhaltige Soolbad Goczalkowitz bei Pless O.S. in seiner Bedeutung als Kurort, 1910, s. 3
  6. ↑ Wiadomości z bliska i z daleka. Goczałkowice pod Pszczyną, „Nowiny” nr 28 z 7 II 1920, s. 2;
  7. ↑ Bogdan Cimała, Goczałkowice Zdrój, [w:] Encyklopedia Powstań Śląskich, [red.] Hawranek F. i in., Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 144;
  8. ↑ M. Lis, Oficjalne wyniki plebiscytu górnośląskiego,[w:] Encyklopedia Powstań Śląskich, [red.] Hawranek F. i in., Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 693;
  9. ↑ B. Cimała, Goczałkowice Zdrój, [w:] Encyklopedia Powstań Śląskich, [red.] Hawranek F. i in., Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 144;
  10. ↑ M. Lis, Sztandary powstańcze, [w:] Encyklopedia Powstań Śląskich, [red.] Hawranek F. i in., Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 544-545;
  11. ↑ Wojsko polskie zajęło czwartą strefę., „Goniec Śląski” nr 147 z 30 VI 1922, s. 1;
  12. ↑ §1 ust. 17 i 18. Rozporządzenie Śląskiej Rady Wojewódzkiej z dnia 16 września 1924 r. w przedmiocie zniesienia obszarów dworskich w powiecie Pszczyńskim (Dziennik Ustaw Śląskich z 1924 r. Nr 21 poz. 85)
  13. ↑ Kronika. Goczałkowice. Oświetlenie dworca kolejowego, „Głos Ludu Śląskiego” nr 30 z 12 IV 1927, s. 2;
  14. ↑ Kronika. Goczałkowice. Sadzenie drzewka wolności, „Głos Ludu Śląskiego” nr 37 z 10 V 1927, s. 3;
  15. ↑ Kronika. Goczałkowice. Uroczystość, „Głos Ludu Śląskiego” nr 34 z 29 IV 1927, s. 3;
  16. ↑ Strzelec w powiecie pszczyńskim w latach 1924-1934., Jednodniówka wydana z okazji Zjazdu Delegatów Oddziałów pow. pszczyńskiego, Pszczyna 1935, s. 6;
  17. ↑ Z Pszczyńskiego. Miła wieczornica., „Gazeta Robotnicza” nr 31 z 7 II 1929, s. 7;
  18. ↑ Dz.U.Śl. 1932 nr 4 poz. 7
  19. ↑ Ustawa z 24 lutego 1932 w sprawie zmiany nazwy gminy „Goczałkowice Dolne“ na „Goczałkowice Zdrój“. Urzędówka Starostwa Pszczyńskiego z dnia 19 marca 1932, nr 12
  20. ↑ Zarządzenie Wojewody Śląskiego w sprawie włączenia gminy Goczałkowice-Górne do gminy Goczałkowice-Zdrój.(Urzędówka Starostwa Pszczyńskiego Nr 18 z 6 maja 1933)
  21. ↑ Zarządzenie Wojewody Śląskiego w sprawie ustanowienia komisarycznej rady gminnej w gminie Goczałkowice-Zdrój.(Urzędówka Starostwa Pszczyńskiego Nr 18 z 6 maja 1933)
  22. ↑ Założenie koła gospodyń., „Górnoślązak” nr 274 z 28 XI 1933, s. 3;
  23. ↑ Projekty powiększenia miasta Pszczyny, „Siedem Groszy” nr 8 z 8 I 1937, s. 3;
  24. ↑ Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr. 12, Poz. 103)
  25. ↑ a b Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 88
  26. ↑ a b Dz.U. z 1991 r. nr 115, poz. 497
  27. ↑ Nazwa na stronach miejscowości
  28. ↑ Ludwik Musioł. Dokument sprzedaży księstwa pszczyńskiego z dn. 21 lutego 1517 R.. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”. R. 2, s. 235–237, 1930. Katowice: nakł. Towarzystwa ; Drukiem K. Miarki. 
  29. ↑ Mapa Jonasza Nigriniego z 1724. fotopolska.eu. [dostęp 2018-12-04].
  30. ↑ Goczałkowice – Słownik geograficzny Królestwa Polskiego
  31. ↑ Z dalszych stron, Goczałkowice pod Pszczyną, „Górnoślązak” nr 131 z 10 VI 1913, s.6;
  32. ↑ Korespondencya, „Górnoślązak” nr 53 z 5 III 1920, s. 3;
  33. ↑ Ustawa Sejmu Śląskiego z dnia 24 lutego 1932 roku w sprawie zmiany nazwy gminy „Goczałkowice Dolne” na „Goczałkowice Zdrój”. (Dziennik Ustaw Śląskich z 1932 r. Nr 4 poz. 7)
  34. ↑ (§8. Statut Uzdrowiska Goczałkowice-Zdrój) Uchwała Nr XXXV/243/09 Rady Gminy Goczałkowice-Zdrój z dnia 22 grudnia 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2010 r. Nr 46, poz. 703)
  35. ↑ (Załącznik Nr 1 do Statutu Uzdrowiska Goczałkowice-Zdrój) Uchwała Nr XXXV/243/09 Rady Gminy Goczałkowice-Zdrój z dnia 22 grudnia 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2010 r. Nr 46, poz. 703)
  36. ↑ (§7. Statut Uzdrowiska Goczałkowice-Zdrój) Uchwała Nr XXXV/243/09 Rady Gminy Goczałkowice-Zdrój z dnia 22 grudnia 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2010 r. Nr 46, poz. 703)
  37. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022.
  38. ↑ W. Ogrodziński, Dzieje Dzielnicy Śląskiego "Sokoła", Katowice 1937, ss. 135, 142, 146, 154, 176, 207;
  39. ↑ Sport w S.M.P., „Górnoślązak” nr 229 z 4 X 1932, s. 4;
  40. ↑ Z Pszczyny i okolicy. Goczałkowice Zdrój., „Gazeta Robotnicza” nr 142 z 24 VI 1930, s. 3;
  41. ↑ Mistrzostwa Polski w Klasie OMEGA 28-31.08.2014. MORiS Pszczyna, 2014-04-24. [dostęp 2018-06-29].
  42. ↑ B. Cimała, Białas Ludwik [w:] Encyklopedia Powstań Śląskich, [red.] Hawranek F. i in., Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 31;
  43. ↑ T. Marszałek, Dzida Józef [w:] Encyklopedia Powstań Śląskich, [red.] Hawranek F. i in., Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 117;
  44. ↑ T. Marszałek, Dzida Teresa [w:] Encyklopedia Powstań Śląskich, [red.] Hawranek F. i in., Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 117;
  45. ↑ Korespondencje. Sprawiedliwość sanacyjna, „Gazeta Robotnicza” nr 127 z 24 X 1933, s. 4;
  46. ↑ Z powiatu pszczyńskiego. Komu na tym zależy?, „Gazeta Robotnicza” nr 131 z 1 VI 1939, s. 8
  47. ↑ Urzędówka Starostwa Pszczyńskiego nr 44 z 31 XII 1926, s. 7 (143);
  48. ↑ Pan Kapias płacze. Goczałkowice Górne., „Gazeta Robotnicza” nr 7 z 17 I 1932, s. 4;
  49. ↑ Pan Naczelnik Kapias zawieszony w czynnościach., „Gazeta Robotnicza” nr 124 z 31 XII 1931, s. 6
  50. ↑ E. Wyglenda, Karuga Paweł [w:] Encyklopedia Powstań Śląskich, [red.] Hawranek F. i in., Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 198;
  51. ↑ Dalsze kwiatki gospodarki sanacyjnej w powiecie pszczyńskim, „Gazeta Robotnicza” nr 13 z 31 I 1933, s. 3
  52. ↑ Wędrówka po Górnym Śląsku. Co brakuje Goczałkowicom?, „Siedem Groszy” nr 178 z 2 VII 1933, s. 5;
  53. ↑ B. Cimała, Okreta Ludwik [w:] Encyklopedia Powstań Śląskich, [red.] Hawranek F. i in., Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 352;
  54. ↑ B. Cimała, Białas Ludwik i Białoń Franciszek [w:] Encyklopedia Powstań Śląskich, [red.] Hawranek F. i in., Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 31;

Bibliografia

  • Jerzy Szczurek: Jednodniówka z okazji 40 lecia „Sokoła” w Cieszynie. Cieszyn: TG „Sokół” w Cieszynie, 1931.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Pszczyna County location map 02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pszczyna County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.12 N
  • S: 49.86 N
  • W: 18.60 E
  • E: 19.16 E
Budynek administracji uzdrowiska Goczałkowice-Zdrój.JPG
(c) Photo: Hons084 / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0 pl
Budynek administracji uzdrowiska Goczałkowice-Zdrój, 1880 r.
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Oswiecz et Zator.jpg
The Dukedomes of Oswitz and Zator. Lawrence H. Slaughter Collection of English maps, charts, globes, books and atlases . Abraham Ortelius his epitome of the theater of the worlde. Nowe latlye ... renewed and augmented ... / by Micheal Coignet, mathematitian of Antwarpe.
Kaplica św. Anny w Goczałkowicach-Zdroju2.JPG
(c) Photo: Hons084 / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0 pl
Goczałkowice-Zdrój, kaplica p.w. św. Anny, 1882
Goczalkowice.jpg
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.

I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.

Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.

When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0
Goczałkowice-Zdrój (woj. Śląskie) widok ogólny wsi z kościołem
Goczalkowice Zdroj dworzec.jpg
Autor: Bieniecki Piotr, Licencja: CC BY-SA 4.0
Goczałkowice Zdrój - fotografia dworca kolejowego po remoncie, 2016
Goczalkowice z lotu ptaka 4687.jpg
Autor: Dakanniero, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok na stawy znajdujące się w gminie Goczałkowice-Zdrój
Goczałkowice-Zdrój. Uzdrowisko. Pawilon Górnik 1.JPG
Autor: Olerys, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pawilon "Górnik". Obecnie "Centrum kultury"