Godła wielkich jednostek Polskich Sił Zbrojnych
Godła wielkich jednostek w Polskich Sił Zbrojnych – opis oznak wielkich jednostek Polskich Sił Zbrojnych.
Godła wielkich jednostek opracowano pierwotnie dla znakowania sprzętu motorowego. W Wojsku Polskim we Francji przed wyruszeniem na front "pierwszego rzutu" 10 Brygady Kawalerii, oznakowano samorzutnie sprzęt 1 batalionu czerwonym "maczkiem". Był to wyraz popularności generała Stanisława Maczka wśród żołnierzy brygady[1].
W PSZ w Wielkiej Brytanii, za przykładem brytyjskim, przyjęto zasadę znakowania godłem pojazdów, drogowskazów, tablic dowództw oraz noszenia godła na lewym rękawie kurtki i płaszcza sukiennego. Godła na rękawie były haftowane maszynowo kolorowymi nićmi na podkładzie sukna, zazwyczaj koloru ochronnego. Obowiązywały one wszystkich żołnierzy należących do dowództw, wojsk i służb[1]. Na wszystkich typach ubioru, z wyjątkiem płaszczy od deszczu i munduru marynarskiego obowiązywały też naszywki Poland[2]. Na sprzęcie odpowiednikiem jej był tablica PL.
Na sprzęcie godła malowano na przednim lewym błotniku lub z lewej strony pojazdu[3].
Opis poszczególnych oznak
| Grafika | Opis oznaki |
|---|---|
| Naszywka Poland Naszywka długości około sześć do ośmiu centymetrów w kształcie łuku z czerwonego sukna, z napisem haftowanym białym jedwabiem lub srebrną nicią, naszywana była na obu rękawach bluzy, kurtki i płaszcza, w odległości półtora centymetra od wszycia naramienników. W Polskich Siłach Powietrznych naszywka była w kolorze munduru, a napis wykonany błękitnym jedwabiem[4]. | |
 | Dowództwo I Korpusu Polskiego Biały orzeł na karmazynowej tarczy, umieszczonej na tle pionowo ułożonych flag: brytyjskiej i polskiej; na białej polskiej strefie czarny rzymski numer I; podkład godła khaki. Odznaka ma kształt prostokąta o wymiarach 50x30 mm i została wykonana haftem maszynowym za pomocą kolorowych nici. Zatwierdzenie odznaki, jako pamiątkowej ogłoszono w Dzienniku Rozkazów NW i MSWojsk. nr 2 z 23 kwietnia 1942 roku, poz. 13[5]. |
 | 1 Dywizja Pancerna (PSZ) Okrągła pomarańczowa tarcza z czarną obwódką; w środku czarny szyszak i skrzydło husarskie wystające ponad tarczę; podkład z sukna khaki. Zaprojektowana przez rtm. Stanisława Glassera/por. Adama Bunscha[a] łączyła symbole ciężkiej jazdy polskiej: szyszak, skrzydło i tarczę husarską — z czarnymi i pomarańczowymi barwami broni pancernej[6]. |
| 10 Brygada Kawalerii Pancernej Początkowo czerwony "maczek" z czasu kampanii francuskiej[b]; od sierpnia 1942 roku nosiła godło 1 Dywizji Pancernej |
 | 1 Dywizja Grenadierów / 2 Dywizja Grenadierów Pancernych / Dywizja Grenadierów Pancernych / 4 Dywizja Piechoty Oznaka ma postać szaro-stalowego granatu z nałożoną kratką i wydobywającymi się z niego czerwonymi płomieniami przedzielonymi trzema białymi smugami. Granat nałożony jest na prostokątny kładkę koloru khaki o wymiarach 90x50 mm[7]. Naczelny Wódz rozkazem L.dz 1091/GM.43 z 19 lipca 1943 roku zatwierdził odznakę rozpoznawczą dla 1 Dywizji Grenadierów, a 10 października 1943 roku odznakę rozpoznawczą dla 2 Dywizji Grenadierów Pancernych (Kadrowej)[8]. |
 | 16 Brygada Czołgów Szarozielony smok na owalu khaki[c]; od 11 sierpnia 1942 roku używała godła 1 Dywizji Pancernej |
| 16 Brygada Pancerna Do 12 października 1943 roku używała godła 1 Dywizji Pancernej, a od 15 listopada 1943 do 13 lutego 1945 roku godła 2 Dywizji Grenadierów Pancernych[d]) |
 | 16 Samodzielna Brygada Pancerna Czarny smok na pomarańczowym owalu. "Smok", jako emblemat czołgów, sięgał tradycją do Armii Polskiej we Francji w 1919 roku[6]. |
 | 2 Korpus Polski Biała syrena warszawska na czerwonej tarczy z białą obwódką. Zatwierdzono ją w grudniu 1942 roku dla dowództwa Armii Polskiej na Wschodzie i oddziałów pozadywizyjnych a od 1944 dla całego Korpusu Polskiego[9]. |
 | Baza 2 Korpusu Biała syrenka warszawska na niebieskiej tarczy (od września 1944). |
 | 3 Dywizja Strzelców Karpackich Oznaka przedstawia sylwetkę świerka wykonaną z zielonego sukna, naszytą na kwadratową płócienną podkładkę o wymiarach 50x50 mm, zszytą z białej i czerwonej części. Kontury świerka na tle czerwonym były obszyte grubą białą nicią[9]. |
 | 5 Kresowa Dywizja Piechoty Oznakę[e] stanowił żubr na żółtej tarczy w brązowej obwódce. Symbol wybrano w wyniku konkursu ogłoszonego w rozkazie dywizyjnym 14 września 1942 roku[9]. |
| 6 Lwowska Dywizja Piechoty/ 6 Lwowska Brygada Piechoty Oznakę stanowił wizerunek lwa zaczerpnięty z herbu Lwowa, trzymający w przednich łapach koło zębate, wewnątrz którego umieszczono ramię pancerne z mieczem. Na tle tarczy przedzielonej skośnie w górnej połowie czerwonej, w dolnej niebieskiej, znajduje się biały wizerunek lwa. Krawędzie tarczy są obrębione białą nicią. Oznakę przejęła 6 Lwowska Brygada Piechoty[9]>. | |
 | 7 Dywizja Piechoty – oznaka[f] w postaci czerwonego gryfa o żółtych szponach i takim samym dziobie umieszczonego w białym polu tarczy z granatową obwódką[9]. |
 | 2 Warszawska Brygada Pancerna / 2 Warszawska Dywizja Pancerna Jasnoszare "ramię pancerne" na podkładzie w kształcie ostrołuku z sukna khaki. Oznaka wzorowana była na głównym motywie przedwojennego znaku pancernego[6]. |
| 2 Brygada Czołgów/ 2 Brygada Pancerna Czarny hełm rycerski z opuszczoną przyłbicą i pióropuszem, zwrócony na wprost, na pomarańczowym kwadracie. Oznaka nawiązywała do godła samochodów pancernych i pociągów pancernych z 1919 roku[6]. | |
 | 14 Wielkopolska Brygada Pancerna Pierwotnie czarny słoń. Czarna pantera na ciemnożółtym podkładzie w kształcie ostrołuku. Miała zapewne jakieś koneksje z czołgiem niemieckim "Panterą"[6]. |
| Dowództwo Bazy i Etapów Armii Polskiej na Wschodzie Oznaka[g] rozpoznawcza w postaci trzech połączonych kół koloru oksydowanego srebra na tle prostokąta koloru khaki 50x40 mm, Nie noszono jej na mundurze. Stanowiła znak na pojazdy mechaniczne, z tym że dokonano zmiany kolorystyki – koła czarne, prostokąt biało-czerwony[10]. | |
| Dowództwo Armii Polskiej na Wschodzie Odznakę wprowadzono rozkazem z 1 lutego 1944 roku. Na tarczy koloru niebieskiego brama z trzema wieżami[h] barwy czerwonoceglastej, nad bramą orzeł w kolorze białym, obwódka tarczy biała. oznakę używały także oddziały pozakorpuśne[9]. Do czasu zatwierdzenia dowództwo używało "Syrenki". |
Poza wielkimi jednostkami swoje znaki rozpoznawcze posiadało też kilka mniejszych jednostek.
| Grafika | Opis oznaki |
|---|---|
 | 22 Kompania Zaopatrywania Artylerii Wojtek - niedźwiedź niosący pocisk armatni |
Uwagi
- ↑ Według Żebrowskiego oznakę 1 DPanc projektował Glasser z 10 batalionu dragonów, a według MurgrabiiBunsch z 10 BKPanc
- ↑ Nie został zatwierdzony
- ↑ Przyznany 20 czerwca 1941 roku 1 Pułkowi Czołgów, a 21 października 1941 roku 16 Brygadzie Czołgów
- ↑ Czarny granat ręczny z czerwonym płomieniem na prostokątnym pokładzie khaki
- ↑ Zatwierdzona rozkazem dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie nr 37 z 1942 roku
- ↑ Zatwierdzona rozkazem dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie 31 grudnia 1942 roku
- ↑ Zatwierdzona rozkazem dowództwa Armii Polskiej na Wschodzie nr 37 z 1942 roku
- ↑ Herb Krakowa
Przypisy
- ↑ a b Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918–1947. s. 173.
- ↑ Leonard Ratajczak: Historyczny rodowód polskiego ceremoniału wojskowego. s. 107.
- ↑ Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie 1939–1945: barwa i broń. s. 266.
- ↑ Zdzisław Żygulski jun: Polski mundur wojskowy. s. 129.
- ↑ Murgrabia 1990 ↓, s. 108.
- ↑ a b c d e Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918–1947. s. 176.
- ↑ Murgrabia 1990 ↓, s. 109.
- ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 149-150, 209.
- ↑ a b c d e f Murgrabia 1990 ↓, s. 110.
- ↑ Murgrabia 1990 ↓, s. 111.
Bibliografia
- Rozkazy dzienne 1 Samodzielnej Brygady Strzelców i 1 Dywizji Grenadierów, sygn. R.27. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1943. [dostęp 2017-01-14].
- Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie 1939–1945: barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. ISBN 83-223-2055-8.
- Jerzy Murgrabia: Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939-1946. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07825-4.
- Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918–1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddz. Broni Pancernej, 1971.
| ||||||||||||
Media użyte na tej stronie
Godło - znak 7 Dywizji Piechoty Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
Godło - znak 1 Korpusu Polskiego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (na podkładce koloru khaki)
Oznaka rozpoznawcza 5 Kresowej Dywizji Piechoty Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (od grudnia 1942)
Oznaka 14 Wielkopolskiej Brygady Pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
Odznaka 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka.
Godło - znak 16 Samodzielnej Brygady Pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Oznaka rozpoznawcza 4 Dywizji Piechoty Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
Godło - znak 16 Brygady Pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
Oznaka rozpoznawcza 3 Dywizji Strzelców Karpackich Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, stosowana od grudnia 1942