Godło górnicze

Godło górnicze: pyrlik i żelazko

Godło górnicze^[1], kupla^[2], potocznie górnicze młotki^[3] – najbardziej rozpoznawalny symbol górnictwa^[4]. Godło składa się z dwóch skrzyżowanych narzędzi: żelazka i pyrlika (perlika). Narzędzia są koloru czarnego; w przypadku użycia jako elementu godła górniczego tło jest zielone (na sztandarze zielone u góry i czarne u dołu)^[5].

Żelazko (żelosko) to narzędzie urabiające, ostro zakończone, o kształcie klina; górna część trzonka wychodzi poza obrys metalowej części. Pyrlik ma obydwa końce płaskie, przekrój wzdłużny zbliżony do prostokąta i trzonek niewychodzący poza obrys metalowej części. Pyrlikiem uderzano w żelazko.

Wiele miast o górniczych tradycjach ma w herbach miejskich godło górnicze, na przykład Tarnowskie Góry^[6] i Świętochłowice^[7]. W heraldyce na spodzie leży żelazko, a na nim pyrlik (choć na herbach miejskich zdarzają się i niewłaściwe formy, w odwrotnej kolejności).

Kupla widnieje także na mundurze górniczym, emblematach kopalń, miejsc, przedmiotów związanych z górnictwem, klubów sportowych z górniczych regionów (np. Górnik Zabrze, Szachtar Donieck).

Galeria

• 

  Pyrlik (pod spodem) i żelazko (na wierzchu)

• 

  Kupla na fasadzie Muzeum Górnośląs-kiego w Bytomiu

• 

  Kupla na bramie

• 

  Kupla w oknie

• 

  Kupla w naczółku okna

• 

  Herb Prowincji Górny Śląsk

• 

  Herb kraju karlowarskiego

• 

  Herb Dąbrowy

• 

  Herb Dąbrowy Górniczej

• 

  Herb Hawierzowa

• 

  Herb Horníego Jiřetína

• 

  Herb Jáchymova

• 

  Herb Kaden (z odwróconą kuplą)

• 

  Herb Lomu

• 

  Herb Orłowej

• 

  Herb Ostrawy-Michałkowic

• 

  Herb Ostrawy-Pietrzkowic

• 

  Herb Ostrawy-Poręby

• 

  Herb Pietwałdu

• 

  Herb Stochova

• 

  Herb Świętochłowic (z kuplą)

• 

  Herb Tarnowskich Gór (z kuplą)

• 

  Herb Žacléřa

Przypisy

Bibliografia

• Dorota Świtała-Trybek. Lokomotywy i wagoniki górnicze jako pamiątki historii oraz atrakcje turystyczne. „Turystyka Kulturowa”. 8, s. 35, 2014-08. ISSN 1689-4642. 
• Stanisław Gajda: Gwara górnicza. W: Górniczy stan w wierzeniach, obrzędach, humorze i pieśniach. Dorota Simonides (red.). Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1988, s. 442. ISBN 83-7008-067-7.