Godło państwowe

Godło państwowe – symbol reprezentujący dane państwo, niebędący herbem państwowym.

Geneza

Określenie to ma dwa podstawowe znaczenia:

1. Symbol państwa niebędący herbem w myśl zasad heraldyki, ale pełniący jego funkcje.

W państwach dawnego bloku wschodniego z przyczyn ideologicznych (niechęć do tradycji szlacheckiej) tworzono godła państwowe wzorowane na godle ZSRR. Charakterystycznymi cechami tych symboli były wieńce z kłosów lub liści, przewiązane wstęgami, czerwonymi lub w barwach narodowych. Otoczone tymi wieńcami symbole państwa umieszczane były niekiedy na tarczy herbowej, częściej bez, niejako luzem zawieszone w tle. Najczęściej były związane z symbolami rewolucyjnymi i komunistycznymi, rzadziej z tradycyjną narodową symboliką. Niekiedy godła państw socjalistycznych były częściowo zmienionymi heraldycznymi herbami (np. godło PRL). Oficjalna nomenklatura unikała słowa herb, co być może wynikało ze skojarzeń ze szlacheckością i społeczeństwem klasowym. Spuścizną tego nazewnictwa jest obecnie powszechne w języku polskim nazywanie herbu państwowego – godłem. Taka zmiana znaczeniowa pojęcia godło, jakkolwiek sprzeczna z tradycyjnym, przyjętym przez heraldykę rozumieniem tego słowa, przyjęła się w społeczeństwie do tego stopnia, iż pojawia się także w aktach prawnych, jak np. Konstytucja RP.

Dyskusyjną kwestią są godła niektórych państw pozaeuropejskich. Niektóre z nich (godło Japonii, godło Indii) nie są herbami w myśl europejskich zasad heraldyki, ale są symbolami o niekiedy bardzo starej tradycji. Te symbole państwowe, ukształtowane według określonych reguł mogą być również nazywane herbami, tak jak przyjęto nazywać herbami godła samurajskich rodów Japonii.

Godło ZSRR

2. Symbol państwa niebędący herbem, a rodzajem logo.

Stosowany bywa w sytuacjach gdy użycie herbu, jako bardziej uroczystego, byłoby nadużyciem lub nie jest potrzebne. Zazwyczaj wywodzi się on z tradycji historycznej kraju. Najczęściej jest to zwierzę, roślina, postać lub inny obiekt charakterystyczny dla danego kraju. Zazwyczaj godło państwowe jest związane z herbem państwa, wyodrębniając jego niektóre elementy. Czasem pochodzi od herbów dawnych dynastii panujących lub jest związane z wydarzeniami historycznymi lub legendami. W krajach Wspólnoty Brytyjskiej, zgodnie z tamtejszą tradycją heraldyczną takie godła podobnie jako herby i flagi są zatwierdzane przez heroldię. Tego typu godło bywa np. stosowane jako oznaka wojskowa, na czapkach, guzikach i pojazdach wojskowych. Polski Orzeł Biały, umieszczony bez tarczy, samoistnie, na guzikach munduru jest godłem. Specyficzną grupą tego typu godeł państwowych stanowią oznaczenia wojskowych samolotów.