Goguryeo

Koguryŏ / Goguryeo
고구려
高句麗
37 p.n.e.? – 668
Flaga
Flaga
Położenie
Język urzędowy

starokoreański

Stolica

Jolbon
(37 p.n.e.–3 n.e.)

Gungnae
(3–427)

Pjongjang
(427–668)

Typ państwa

królestwo

Założenie

Dongmyeong
37 p.n.e.?

Upadek

Dynastia Tang
668

Religia dominująca

buddyzm, konfucjanizm

Goguryeo, Koguryŏ (kor. 고구려, chiń. trad. 高句麗; pinyin Gāojùlì) – historyczne koreańskie wczesnofeudalne królestwo[1], największe z Trzech Królestw Korei, obejmujące terytoria dzisiejszej Mandżurii i północnej części Półwyspu Koreańskiego.

Historia

Goguryeo
Ilustracja
Jeźdźcy Koguryŏ
Nazwa koreańska
Hangul

고구려

Hancha

高句麗

Transkrypcja poprawiona

Goguryeo

Transkrypcja MCR

Koguryŏ

Wymowa (IPA)

/ko.ɡu.ɾjʌ/

Według kronik koreańskich Samguk Sagi i Samguk Yusa, Jumong (pośmiertnie nazwany Dongmyeong) założył królestwo z siedzibą w Jolbon. Jumong wywodził się z położonego w Mandżurii kraju Buyeo, lecz musiał stamtąd uciekać w obawie przed prześladowaniami przez rodzinę królewską. Po dotarciu w rejony rzeki Yalu Jiang założył własne państwo, które nazwano Goguryeo. Założenie Goguryeo jest datowane tradycyjnie na rok 37 p.n.e., aczkolwiek możliwe są też wcześniejsze daty – II wiek p.n.e.[2] lub 277 p.n.e. (ta ostatnia wersja jest przyjmowana w historiografii północnokoreańskiej[3] i uargumentowana interpretacją źródeł – np. Księga Tang stanowi, że Goguryeo istniało przez około 900 lat, zaś powstało w roku kapsin w 60-letnim cyklu kalendarza chińskiego[4]).

Za rządów Sosurima (pan. 371–384) Koguryŏ przyjęło buddyzm i konfucjanizm, utworzono akademię T’aehak kształcącą urzędników oraz spisano kodeks prawny[5].

Do największego rozkwitu Koguryŏ doszło za panowania Kwanggaet’o Wielkiego (391–413) i jego syna Changsu (413–491)[6]. Podczas tego okresu królestwo zajmowało ¾ Półwyspu Koreańskiego i znaczną część Mandżurii[7]. Kwanggaet’o przyjął tytuł T’aewang, co było równoważne z „cesarzem”, czyniąc swój kraj oficjalnie równym względem cesarskich dynastii chińskich[8][9]. W 427 król Changsu przeniósł stolicę do Pjongjangu, który stał się politycznym i gospodarczym centrum kraju[5].

Na początku VII wieku chińska dynastia Sui zaatakowała Goguryeo. Wszystkie te ataki zostały odparte, a w historii zapisała się bitwa nad rzeką Salsu (612), w której Koreańczycy całkowicie unicestwili armię inwazyjną. Poniesione przezeń straty były tak wysokie, że klęska ta przyczyniła się do upadku dynastii Sui[1].

W 668 roku Goguryeo upadło w wyniku zmowy pomiędzy Sillą a chińskim cesarzem Tang Gaozongiem. Południowa część przypadła w udziale królestwu Silla, zaś w północnej powstało w 698 królestwo Balhae.

Balhae (698–926) uważało się za spadkobiercę Goguryeo[10]. Podobnież Taebong, początkowo zwane Hu-Goguryeo, oraz Goryeo (Koryŏ), którego nazwa pochodziła od Goguryeo. Od średniowiecznego Goryeo (Koryŏ), a tym samym pośrednio od Goguryeo (Koguryŏ), pochodzi słowo „Korea” w językach indoeuropejskich[11].

Kultura

Świadectwem rozwiniętej kultury Koguryŏ są pozostałości twierdz i pałaców, buddyjskie świątynie oraz liczne grobowce[1]. W Korei Północnej znaleziono wiele artefaktów z okresu trwania królestwa, włączając w to malowidła w grobowcach. Część ruin znajduje się w Mandżurii w północno-wschodnich Chinach, na przykład Onyeosan w pobliżu Ji’an. Niektóre osiągnięcia kulturowe Goguryeo nadal pozostają obecne w kulturze Korei, jak na przykład system ogrzewania podłogowego ondol.

Język

Poza kilkoma słowami język Goguryeo jest obecnie nieznany. Na podstawie tych kilku słów określa się, że był on podobny do języka królestwa Silla i języków tungusko-mandżurskich. Większość koreańskich lingwistów zauważa, że język ten był blisko spokrewniony z hipotetyczną rodziną ałtajską. Chińskie kroniki wskazują, że ludy Goguryeo, Buyeo, Okjeo i Gojoseon mówiły podobnym językiem, zaś różniącym się od języka plemion Mohe z grupy tungusko-mandżurskiej. Niektóre słowa pochodzące z języka Goguryeo znaleziono także w średniowiecznym koreańskim (X–XIV w.), ale wiele z nich zostało zastąpionych przez słownictwo pochodzące z królestwa Silla. Niektórzy lingwiści proponują aby utworzyć rodzinę języków Fuyu, włączając do niej Fuyu, Goguryeo, wyższych klas Baekje oraz starojapoński. Zwolennicy języków ałtajskich często klasyfikują ten język w tej grupie.

Władcy Goguryeo

Poniższe tabele przedstawiają nazwy władców Goguryeo wraz z ich zapisem koreańskim, znakami chińskimi i odczytaniem pinyin.

Legendarna linia

Pośmiertne imię (Shi Hao 諡號)Imię własneOkres rządów
Dongmyeong 동명성왕 東明聖王 Dōngmíng shèngwángGojumong 고주몽 高朱蒙 Gāozhūméng, Chumo 추모 鄒牟 Jùmóu, Sanghae 상해 象解 Xiàngjiě(37 p.n.e. – 19 p.n.e.)
Yuri 유리왕 琉璃明王 Liúlí míngwángYuri 유리 琉璃 Liúlí, Yuri 유리 類利 Lèilì, Yuryu 유류 孺留 Rúliú19 p.n.e. – 18 n.e.
Daemusin 대무신왕 大武神王 Dàwǔ shénwáng, 大解朱留王 DàjiězhūliúwángMuhyul 무휼 無恤 Wúxù(18-44)
Minjung 민중왕 閔中王 Mǐnzhōng wángHaesaekju 해색주 解色朱 Jiěsèzhū(44-48)
Mobon 모본왕 慕本王 MùběnwángHae-u 해우 解憂 Jiěyóu (Hae) Aeru (해)애루 (解)愛婁 (Jiě) Àilǚ(48-53)

Uwaga: Powyższe nazwy oraz daty władania określone są na podstawie Samguk Sagi. Wei shu (Historia dynastii Wei) przedstawia nazwy: 朱蒙 Zhūméng, 閭達 Lǘdá, 始閭諧 Shǐlǘxié, 如栗 Rúlí oraz 莫來 Mòlái. Legendarna linia została pierwszy raz zapisana, z kilkoma różnicami, w V wieku, kiedy król Jangsu zbudował pomnik dla swego ojca a Goguryeo nawiązało kontakty z Północnym Wei. Napisy na pomniku dają przedstawiają imiona: 鄒牟 Chumo, 儒留 Yuryu oraz 大朱留 Daejuryu. Powiązania między tymi nazwami nie są jasne.

Linia Wielkiego Króla

Pośmiertne imięImię własneOkres rządów
Taejo 태조대왕 國祖王 Guózǔ wáng, 大祖王 Dàzǔ wáng, 大祖大王 Dàzǔ dàwángGung 궁 宮 Gōng, Eosu 어수 於漱 Yúshù53-146
Chadae 차대왕 次大王 Cìdà wángSuseong 수성 遂成 Suìchéng146-165
Sindae 신대왕 新大王 Xīndà wángBaekgo 백고 伯固 Bógù, Baekgu 백구 伯句 Bógōu165-179

Linia Hwando-Guknae

Pośmiertne imięImię własneOkres rządów
Gogukcheon 고국천왕 故國川王 Gùguóchuān wáng, 國襄王Guóxiāng wángNammu 남무 男武 Nánwǔ, I-imo 이이모 伊夷謨 Yīyímó179-197
Sansang 산상왕 山上王 Shānshàng wángJeon-u 정우 廷優 Tíngyōu, Wigung 위궁 位宮 Wèigōng197-227
Dongcheon 동천왕 東川王 Dōngchuān wáng, 東襄王 Dōngxiāng wángUwigeo 우위거 憂位居 Yōuwèijū, Gyoche 郊彘 Jiāozhì227-248
Jungcheon 중천왕 中川王 Zhōngchuān wáng, 中襄王 Zhōngxiāng wángYeonbul 연불 然弗 Ránfú227-248
Seocheon 서천왕 西川王 Xīchuān wáng, 西襄王 Xīxiāng wángYak-ro 약로 藥盧 Yàolú, Yak-u 약우 若友 Ruòyóu248-270
Bongsang 봉상왕 烽上王 Fēngshàng wáng, 鴙葛王 Zhìgě wángSangbu 상부 相夫 Xiāngfú, Sapsiru 插矢婁 Chāshǐlǚ292-300
Micheon 미천왕 美川王 Měichuān wáng, 好攘王 Hǎoràng wángEubul 을불 乙弗 Yǐfú, Ubul 우불 憂拂 Yōufú300-331
Gogugwon 고국원왕 故國原王 Gùguóyuán wáng, 國岡上王 Guógāngshàng wángSayu 사유 斯由 Sīyóu, Yu 유 劉 Liú (?), Soe 쇠 釗331-371
Sosurim 소수림왕 小獸林王 Xiǎoshòulín wáng, 小解朱留王 Xiǎojiězhūliú wángGubu 구부 丘夫 Qiūfū371-384
Gogugyang 고국양왕 故國攘王 Gùguóràng wángYiryeon 이련 伊連 Yīlián, Eojiji 어지지 於只支 Yúzhǐzhī384-391
Gwanggaeto Wielki 광개토대왕 廣開土王 Guǎngkāitǔ wángDamdeok 담덕 談德 Tándé, An 안 安 Ān391-413

Linia pjongjańska

Pośmiertne imięImię własneOkres rządów
Jangsu 장수왕 長壽王 Chángshòu wángGeoryeon 거련 巨連 Jùlián, Goryeon 고련 高璉 Gāolián412-490
Munjamyeong 문자명왕 文咨明王Wénzīmíng wáng, 文咨王 Wénzī wáng, 明治好王 Míngzhìhǎo wángNa-un 나운 羅雲 Luóyún, Go-un 고운 高雲 Gāoyún491-519
Anjang 안장왕 安藏王 Ānzàng wángHeung-an 흥안 興安 Xīng’ān, Go-an 고안 高安 Gāo’ān519-531
Anwon 안원왕 安原王 Ānyuán wángBojeon 보정 寶廷 Bǎotíng, Gojeon 고정 高廷 Gāotíng531-545
Yangwon 양원왕 陽原王 Yángyuán wáng, 陽崗上好王 Yánggāngshànghǎo wángPyongseong 평성 平成 Píngchéng545-559
Pyeongwon 평원왕 平原王 Píngyuán wáng, 平崗上好王 Pínggāngshànghǎo wáng, 平崗上王 Pínggāngshàng wáng, 狛鵠香岡上王 Pògéxiānggāngshàng wángYangseong 양성 陽成 Yángchéng, Tang 탕 湯 Tāng, Goyang 고양 高陽 Gāoyáng559-590
Yeongyang 영양왕 嬰陽王 Yīngyáng wáng, 平陽王 Píngyáng wángGowon 고원 高元 Gāoyuán, Daewon 대원 大元 Dàyuán590-618
Yeongnyu 영류왕 營留王 Yíngliú wáng, 建武王 Jiànwǔ wángGogeonmu 고건무 高建武 Gāojiànwǔ, Seong 성 成 Chéng, Gomu 고무 高武 Gāowǔ618-642
Bojang 보장왕 寶藏王 Bǎozàng wángGojang 고장 高藏 Gāozàng, Bojang 보장 寶藏 Bǎozàng642-668

Przypisy

  1. a b c К.В. Асмолов, КОГУРЁ, [w:] Большая российская энциклопедия [online] (ros.).
  2. Koguryŏ, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  3. Ким Ю ЧхорЮ.Ч., Основание государства Когурё и король Тонмен (ros.).
  4. 1000-летняя история государства Когурё (ros.).
  5. a b Lee Ki-baikK., A New History of Korea, Harvard University Press, 1984, s. 38 (ang.).
  6. Ainslie Thomas Embree, Encyclopedia of Asian history, 1988, s. 324, ISBN 978-0-684-18899-7 (ang.).
  7. Lee i in. 2014 ↓, s. 49.
  8. Goguryeo's Worldview and Three Kingdoms, „Korea Now” (32), Korea Herald, 2004 (ang.).
  9. Jo Yŏng-gwangY., 광개토왕비에 보이는 대외 관계와 고구려 천하관에 대한 연구 현황과 과제, „동북아역사논총” (49), wrzesień 2015, s. 47–86 [dostęp 2021-11-23] (kor.).
  10. Lee i in. 2014 ↓, s. 64.
  11. Lee i in. 2014 ↓, s. 69.

Bibliografia

  • К.В. Асмолов, КОГУРЁ, [w:] Большая российская энциклопедия [online] (ros.).
  • Lee InjaeI. i inni, Korean History in Maps, Cambridge University Press, 2014 (ang.).
  • Monika Warneńska, U podnóża Gór Diamentowych, Książka i Wiedza, 1966, s. 16, 22, 37.

Media użyte na tej stronie

Military Flag of Goguryeo (Ssangyeongchong).svg
Autor: Samhanin, Licencja: CC0
Military Flag of Goguryeo (Ssangyeongchong, the end of the 5th century)
Goguryeo tomb mural.jpg
Tomb of the Hunters, Goguryeo mural
History of Korea-Three Kingdoms Period-375 CE-2-es.svg
Autor: KJS615, Licencja: CC BY-SA 3.0
Three Kingdoms period in 375 AD, the heyday of Baekje.