Golczewo

Golczewo

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
ulica Zwycięstwa z widocznym kościołem św. Andrzeja Boboli
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	kamieński
Gmina	Golczewo
Prawa miejskie	1 stycznia 1990[1]
Burmistrz	Maciej Zieliński
Powierzchnia	7,42 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	2709[2] 365,1 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 91
Kod pocztowy	72-410
Tablice rejestracyjne	ZKA
Położenie na mapie gminy Golczewo Golczewo
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Golczewo
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Golczewo
Położenie na mapie powiatu kamieńskiego Golczewo
53°49′34″N 14°58′55″E/53,826111 14,981944
TERC (TERYT)	3207024
SIMC	0978881
Hasło promocyjne: Pierwsze miasto III Rzeczypospolitej
Urząd miejski ul. Zwycięstwa 23 72-410 Golczewo
Strona internetowa

Golczewo (niem. Gülzow^[3]) – miasto w województwie zachodniopomorskim, w powiecie kamieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Golczewo. Położone na Równinie Gryfickiej, nad Jeziorem Okonim i Jeziorem Szczuczym i przepływającą przez nie rzeką Niemicą.

31 grudnia 2010 r. miasto miało 2708 mieszkańców^[4].

Położenie

Jezioro Okonie w Golczewie w latach 20–30 XX wieku. Widok z ulicy Kamieńskiej

Przez Golczewo biegnie droga wojewódzka nr 106

Miasto znajduje się w północno-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego. Golczewo jest położone w południowo-zachodniej części Równiny Gryfickiej. W granicach administracyjnych miasta znajdują się dwa większe zbiorniki wodne: Jezioro Okonie i Jezioro Szczucze, przez które przepływa rzeka Niemica. Główna zabudowa Golczewa mieści się na wschodnich brzegach obu jezior.

Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 7,42 km²^[5].

Częściami miasta są: Golczewko, Golczewo-Młyn i Rybaki. Układ miejski tworzą 29 ulic i 2 osiedla mieszkaniowe.

Golczewo położone jest przy drodze wojewódzkiej nr 106 (Rzewnowo – Stargard – Pyrzyce).

Do 1945 r. w prowincji Pomorze, w rejencji szczecińskiej. W latach 1946–1998 Golczewo należało do województwa szczecińskiego.

Historia

Wieża Zamkowa

Plan Golczewskiego zamku z 1771 roku

Ulica Zwycięstwa (dawniej Unterstrasse) w Golczewie na początku XX wieku

Pierwsza golczewska szkoła (ul. Szkolna)

• IX wiek – nad jeziorami Górnym i Dolnym powstało grodzisko, chroniące od południa dawne państwo Słowian – Wolin
• IX-XIII wiek – twierdza przekształcona została w solidny zamek, wokół którego powstała słowiańska osada
• XIV wiek – dokument z 15 lipca 1304 roku informuje o sprzedaży zamku przez dwóch rycerzy biskupowi kamieńskiemu Henrykowi von Wacholz za zgodą księcia szczecińskiego Bogusława IV
• 1405 r. – zamek przeszedł we władanie książąt pomorskich
• 1436 r. – książę szczeciński ponownie przekazał zamek biskupom kamieńskim
• 1454 r. – synod biskupów w Golczewie
• 1520 r. – zamek kilkakrotnie był odwiedzany przez księcia Bogusława X
• 1684 r. – Golczewo wraz z całym biskupstwem przeszło we władanie Marchii Brandenburskiej
• XVIII wiek – Golczewo spełniało wszystkie funkcje ośrodka miejskiego. Posiadało 40 domów, liczyło kilkuset mieszkańców. Trudnili się oni rolnictwem, rzemiosłem i handlem. Liczne przywileje otrzymali tutejsi rzemieślnicy: krawcy, tkacze, siodlarze, kowale i płatnerze. Zamek uległ zniszczeniu, z opisu z 1784 roku wynika, że jest już kupą gruzów. Pozostała tylko wieża.
• XIX wiek – Miasto liczyło ponad 1000 mieszkańców (w roku 1876 – 1300). Zabudowa osady była skrzyżowaniem budownictwa miejskiego z tradycyjną zabudową wiejską. W tym czasie odbywały się w Golczewie liczne targi drewnem, bydłem i końmi. Specyficzną cechą rzemiosła w tamtym czasie była produkcja łodzi dla potrzeb rybactwa z osad nad Zalewem Szczecińskim i Dziwną. Mieszkańcy trudnili się również spławem drewna Niemicą.
• 1945 r. – podczas działań wojennych zniszczonych zostało 40 procent miasta, wiele zakładów przemysłowych i rzemieślniczych. Miejscowość została włączona do Polski. Jej dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec. Przez krótki okres administracja polska używała nazw Goleszewo oraz Goliszewo^[6][7], jednak ostatecznie ustaloną ją w obecnej formie.
• 1 stycznia 1990 r. – ze względu na miejski charakter funkcjonalno-przestrzenny, Golczewo uzyskało prawa miejskie^[1].

Architektura

Zabytki

• Przy skrzyżowaniu ulic Jedności Narodowej, Witosa i Zwycięstwa znajduje się XVI-wieczny kościół pw. św. Andrzeja Boboli. Tutejsza parafia jest siedzibą dekanatu.
• Przy wyjeździe z Golczewa w kierunku Przybiernowa stoi wysoka na 33 m baszta – pozostałość po zamku biskupów kamieńskich^[8], z przełomu XIII/XIV w. Znajduje się na niej punkt widokowy, z którego roztacza się widok na Jezioro Szczucze i Jezioro Okonie oraz okolice Golczewa.

• zabudowa ryglowa z XVIII-XIX w. przy ul. Zwycięstwa
• studzienka na podzamczu z rzeźbą żaby w koronie^[9]

Współczesność

W mieście znajdują się: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w którym działają poradnie podstawowej opieki zdrowotnej, poradnia ginekologiczno-położnicza, poradnia chirurgiczna oraz gabinet fizjoterapii^[10] Lecznica dla zwierząt, posterunek policji, dwa banki, urząd pocztowy. W mieście działają 3 placówki oświatowe: zespół szkół ogólnokształcących, gimnazjum oraz zespół szkolno-przedszkolny, w ramach którego działa szkoła podstawowa i przedszkole. Placówką kulturalną jest Miejska Biblioteka.

Turystyka

Molo w Golczewie, na Jeziorze Szczuczym

Golczewska żabka – symbol miasta

Szlaki turystyczne

• „Szlak przez „Las Golczewski” (o długości 15,5 km, szlak okrężny: Golczewo – rezerwat przyrody „Golczewskie Uroczysko” – Jezioro Żabie – zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Las Golczewski” – Kłęby (wschodni skraj wsi) – Jezioro Szczucze – Golczewo)
• „Szlak „Doliną Niemicy” (o długości 17,5 km, szlak okrężny: Golczewo – Jezioro Szczucze – Jezioro Okonie – Gadom – dolina Niemicy – Samlino – Gołogóra – Golczewo)

Ochrona przyrody

W Golczewie rośnie 5 drzew uznanych za pomniki przyrody. Na ogródkach działkowych przy ul. Miodowej (działka nr 393) rosną 4 buki czerwone o obwodach od 347 do 356 cm. Na cmentarzu niemieckim na działce nr 199 rośnie brzoza brodawkowata o obwodzie 478 cm^[11].

• rezerwat przyrody „Golczewskie Uroczysko” – 3 km na wschód-północny wschód
• zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Las Golczewski” – 3 km na wschód-południowy wschód
• zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Las Samliński” – 1,5 km na północny zachód

Sport i rekreacja

Miejscowym zespołem piłki nożnej jest Ludowy Klub Sportowy „Iskra” Golczewo, utworzony 17 września 1946 roku. Zespół piłkarski posiada barwy klubowe zielono-niebiesko-żółte^[12]. Klub rozgrywa mecze na stadionie przy ulicy Krótkiej. W sezonie 2010/2011 „Iskra” Golczewo grała w A-klasie, grupie szczecińskiej. „Iskra” zajęła 1 miejsce przed Pomorzaninem Przybiernów i awansowała do klasy Okręgowej^[13].

Demografia

Struktura demograficzna mieszkańców Golczewa według danych z 31 grudnia 2008^[14]:

• Piramida wieku mieszkańców Golczewa w 2014 roku^[2].

Administracja

Siedziba Urzędu Miejskiego w Golczewie

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. W Radzie Miejskiej w Golczewie zasiada 15 radnych. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest urząd miejski przy ul. Zwycięstwa.

Burmistrzowie Golczewa:

• Janusz Domański (1990 – 2006)
• Andrzej Jan Danieluk (2006 - 2018)
• Maciej Zieliński (od listopada 2018)

Gmina Golczewo utworzyła jednostkę pomocniczą – „Osiedle Golczewo”, które obejmuje miejscowości: Golczewo, Golczewo-Gaj i Sosnowice^[15][16]. Mieszkańcy tych trzech miejscowości na zebraniu ogólnym wyłaniają zarząd osiedla oraz jego przewodniczącego^[17].

Mieszkańcy Golczewa wybierają parlamentarzystów z okręgów wyborczych Szczecin, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Miasta partnerskie

• Joachimsthal^[18]

Zobacz też

• cmentarz żydowski w Golczewie

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski: Pomorze Zachodnie i Środkowe. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 2001, s. 403–404. ISBN 83-7200-583-4.

Linki zewnętrzne

• Nadleśnictwo Rokita
• Historia Żydów w Golczewie na portalu Wirtualny Sztetl