Golina
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Dwór z 1 poł. XIX w. wraz z otaczającym parkiem | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie | |||||
| Burmistrz | Mirosław Durczyński | ||||
| Powierzchnia | 3,52 km² | ||||
| Populacja (28.11.2022) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna | +48 63 | ||||
| Kod pocztowy | 62-590 | ||||
| Tablice rejestracyjne | PKN | ||||
Położenie na mapie gminy Golina _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Golina") | |||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu konińskiego  | |||||
 52°14′34″N 18°05′34″E/52,242778 18,092778 | |||||
| TERC (TERYT) | 3010014 | ||||
| SIMC | 0949017 | ||||
Urząd miejski ul. Nowa 162-590 Golina | |||||
| Strona internetowa | |||||
Golina – miasto w Polsce położone w województwie wielkopolskim, w powiecie konińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Golina. Golina leży na skraju Pojezierza Kujawskiego i Doliny Konińskiej, na zachód od Konina.
Według danych z 27 listopada 2022 miasto liczyło 5682 mieszkańców[2].
Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1330 roku położone było w XVI wieku w województwie kaliskim[3].
Położenie
Golina leży we wschodniej części województwa wielkopolskiego w powiecie konińskim, na skraju Pojezierza Kujawskiego i Doliny Konińskiej. W mieście krzyżują się trasy:
- Droga krajowa nr 92: Rzepin – Pniewy – Poznań – Września – Konin – Kutno – Warszawa
- Droga wojewódzka nr 467: Golina – Ciążeń
W niedalekiej odległości od miasta (500 m od tablicy granicznej) w miejscowości Spławie znajduje się przystanek kolejowy. Do miasta można dojechać również autobusami PKS-u.
Historia
Miejscowość w zlatynizowanej formie Galli notuje Gall Anonim w swojej Kronice polskiej spisanej w latach 1112–1116[4]. Miejscowość pod obecnie używaną nazwą Golina wymieniona jest w łacińskim dokumencie wydanym w Poznaniu w 1280 roku sygnowanym przez króla polskiego Przemysła II[5].
W 1330 Jan dziedzic Goliny otrzymał przywilej z rąk króla polskiego Władysława Łokietka na założenie tu miasta. Dzięki niemu miejscowość otrzymała prawa miejskie. W 1338 roku była ona wspominana jako miasto, znana była wtedy pod nazwą Golyna. Prawa miejskie Goliny zostały potwierdzone w 1362 roku przez króla Kazimierza III Wielkiego. Od początku było to miasto prywatne – siedziba rodu Golińskich. W czasie wojny trzynastoletniej w 1458 roku Golina wystawiła 3 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[6]. W roku 1611 pożar strawił całe miasto. Do rozbiorów Polski miasto leżało w województwie kaliskim w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[7].
Zabory Polski
Po II rozbiorze Polski w 1793 roku Golina dostała się pod zabór pruski i panowanie Prus. Po zwycięskim dla Polaków drugim powstaniu wielkopolskim, jakie miało miejsce w 1806, miasto w latach 1807–1815 znalazło się w granicach Księstwa Warszawskiego. Od 1815 decyzją kongresu wiedeńskiego dokonano podziału księstwa i Wielkopolska ponownie weszła w skład Królestwa Prus, a Golina znalazła się w Królestwie Polskim w zaborze rosyjskim. Okres rozwoju miasta przerwało odebranie praw miejskich w 1870 roku. Na ponad 50 lat Golina wróciła do statusu wsi.
W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego miejscowość wymieniona została jako wieś leżąca w powiecie konińskim w gminie oraz parafii Golina. W 1827 w miejscowości mieszkało 1032 mieszkańców, a w 1861 w 120 domach zamieszkiwało 1337 mieszkańców w tym 656 wyznawców judaizmu. W początku XIX wieku rozwijała się również gospodarka. Znajdował się w niej lokalny browar, wielka gorzelnia, młyn, olejarnia napędzana siłą koni oraz garbarnia[7].
W 1881 znajdował się w niej parafialny drewniany kościół, szkoła elementarna założona w 1825, urząd gminy, 153 domy; w tym 31 murowanych, zamieszkiwanych przez 1638 mieszkańców[7].
Miejscowość odzyskała ona prawa miejskie w 1921 roku.
II wojna światowa
Podczas II wojny światowej następowała eksterminacja ludności żydowskiej. W okresie okupacji Niemcy zmienili nazwę miasta na niem. Gohlen am Warthe. Po wyzwoleniu 21 stycznia 1945 r., nastąpił rozwój miasta, powstały nowe osiedla mieszkaniowe, budynki użyteczności publicznej, wybudowano nowy kościół. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. konińskiego.
Demografia
- Piramida wieku mieszkańców Goliny w 2014 roku[1].
Zabytki
Najcenniejszym zabytkiem miasta jest drewniany kościół św. Jakuba Apostoła pochodzący z 1765 roku. Wokół niego zlokalizowane są dwie kaplice. Jedna pochodząca z 1696 roku jest kaplicą murowaną. Natomiast drewniana kapliczka pochodzi z XIX wieku. W mieście zlokalizowanych jest kilka budynków pochodzących z końca XIX i początku XX wieku. Oprócz tego w granicach miasta rozłożony jest park krajobrazowy z drugiej połowy XIX w., na którego skraju znajduje się klasycystyczny dworek szlachecki z pierwszej połowy XIX wieku. W parku znajdują się liczne drzewa-pomniki. Z innych atrakcji wyróżnić możemy kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej.
Wspólnoty wyznaniowe
- Kościół rzymskokatolicki:
- parafia Matki Bożej Szkaplerznej
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Golina (Sala Królestwa ul. Okólna 30)[8].
Sport
W miejscowości działa klub sportowy LZS Polonia Golina, którego sekcja piłkarska występuje w lidze okręgowej grupy konińskiej. Największymi sukcesami klubu są występy na boiskach IV ligi.
Wyniki klubu w ostatnich latach:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zobacz też
- Golina (przystanek kolejowy)
- Cmentarz żydowski w Golinie
- Województwo konińskie
Przypisy
- ↑ a b Golina w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, czerwiec 2010, s. 103, ISSN 1734-6118 [dostęp 2010-07-16].
- ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 178.
- ↑ „Monumenta Poloniae Historica”, Tom I, Akademia Umiejętności w Krakowie, Lwów 1864, s. 453.
- ↑ „Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski”, tom I, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1877, s. 465–466.
- ↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.
- ↑ a b c Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. II, hasło „Golina”. nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1884. s. 657. [dostęp 2019-06-01].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-09].
Linki zewnętrzne
- Golina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 657.
- Golina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 513.
- Gmina Golina
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.70 N
- S: 51.05 N
- W: 15.68 E
- E: 19.19 E
Autor:
Mapa powiatu konińskiego, Polska
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Herb Goliny
Autor: Grochall, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Golina, kościół par. p.w. św. Jakuba, 1765-1767
Autor:
Mapa gminy Golina, Polska
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Goliny, 2014
Flaga Goliny
Autor: Grochall, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Golina, zespół dworski, 1 poł. XIX Zespół dworsko – folwarczny w skład którego wchodzi dwór z XIX wieku rozbudowany na początku XX wieku. Otoczony jest parkiem krajobrazowym z początku XIX wieku o powierzchni 7 ha, z bogatym drzewostanem. W parku znajduje się także wysepka otoczona wodą, a ze skarpy roztacza się rozległy widok na dolinę Warty.