Goncarzewy

Goncarzewy

osada
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	bydgoski
Gmina	Sicienko
Strefa numeracyjna	52
Tablice rejestracyjne	CBY
SIMC	0095710
Położenie na mapie gminy Sicienko Goncarzewy
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Goncarzewy
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Goncarzewy
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego Goncarzewy
53°12′11″N 17°45′02″E/53,203056 17,750556

Goncarzewy – osada w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Sicienko.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Wskazówka – występuje również wariant nazewniczy miejscowości: Goncarzewo.

Historia

Wieś od początku swego istnienia leżała w obszarze granicznym pomiędzy Pomorzem, Wielkopolską i państwem zakonnym. Rozwijała się w cieniu pobliskiego Samsieczna, a później Sicienka, czego powodem jest wspólny opis dziejów tych miejscowości.

W 1288 Samsieczno i przyległe okolice należały do cystersów z Byszewa, jednak w dokumentach klasztornych z 1386 nazwa wsi nie jest wymieniana.

Zasadźcą wsi był Guncerz z Bronikowa, potomek serbołużyckiego, szlacheckiego rodu Pradel (Predel), który przybył do Krajny w XIV w. Dokładna data lokacji wsi nie jest znana. Prawdopodobnie powstała na przełomie XIV i XV w.

Pierwszy zapis dotyczący nazwy wsi pojawia się w nakielskich księgach sądowych 4 sierpnia 1453. Wymieniony jest w nich Jan de Guncerzewy (Jan pochodzący z miejscowości Guncerzewy), podsędek sądu ziemskiego w Nakle n. Notecią.

Mimo że wieś od początku lokacji była mocno "związana" z Samsiecznem, nie powstała w wyniku jego podziału. Jej zabudowa odbywała się na planie ulicówki. Od początku wieś była własnością szlachecką i ciążył na niej obowiązek bezpośredniego udziału w wyprawach wojennych. Podzielona była pomiędzy kilku właścicieli.

Od połowy XV w. dziedzicami wsi była rodzina Guncerzewskich oraz rodziny z nią spokrewnione. W 1578 wieś należała do rodziny Siedleckich, Szczutowskich i Turzyńskich. W połowie XVII w. wieś przejęła rodzina Działyńskich. Pod koniec XVII w. dziedzicem był Michał Działyński, kasztelan chełmiński. Na początku XVIII w., od rodziny Działyńskich, ziemie we wsi przejmuje spokrewniona z nimi rodzina Potulickich. Ostatnią dziedziczką wsi jest Aniela Konstancja Aleksandra hrabina Potulicka.

9 września 1893 w Goncarzewie urodziła się Margarete Siegroth (z domu Boden) - małżonka Heinricha Himmlera^[1]

20 października 1932 wieś przechodzi pod zarząd Fundacji Potulickiej, utworzonej przez Anielę Potulicką na bazie dóbr potulickich.

Po II wojnie światowej, majątek Fundacji Potulickiej został znacjonalizowany i ziemie wsi weszły w skład Kombinatu Rolniczego w Wojnowie.

Od 1990 dobrami wsi administruje Katolicki Uniwersytet Lubelski, spadkobierca testamentowy zysków Fundacji Potulickiej.

Na terenie wsi zlokalizowany jest nieczynny cmentarz ewangelicki^[2].

Etymologia i pisownia

Nazwa wsi pochodzi od serbołużyckiego imienia Goncerz. Jego brzmienie jest inne niż pisownia i fonetycznie przypomina Gunczerz.

Pierwotna nazwa wsi Gunczerzewy ulegała zmianom na przestrzeni lat. Od połowy XV w. do czasów rozbiorów nazwa wisi była zapisywana jako: Guncerzewy, Gunczerzowy, Gunczerzewy, Guncerzewo, Gunczarzewy, Gącarzewy, Goncerzewo, Guncerzowy, Guncerzewice, Gunczerzewy. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego występowały dwie odmiany nazwy: Gońcarzewy – po polsku i Goncerzewo – po niemiecku. Nazwa Goncarzewy, która obowiązuje obecnie, po raz pierwszy pojawia się w 1926.

Zobacz też

• Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe

Przypisy

Bibliografia

• Teki Dworzaczka. Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV-XX w. Biblioteka Kórnicka PAN 1995-2004
• Dzieje Ziemi Nakielskiej aż do pierwszego rozbioru Polski – ks. Ignacy Geppert. 1926.
• Powiat Nakielski w XVI wieku. Szkic geograficzno-historyczny – E. Callier. Poznań 1886
• Krajna i Nakło: studia i rozprawy wydane z okazji pięćdziesięciolecia gimnazjum im. Bolesława Krzywoustego w Nakle – W. Malicki, Wydział Powiatowy, Nakło; Wyrzysk,1926
• Herbarz Polski, Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich Adam Boniecki – Marek Jerzy Manikowski Ph.D., publisher by Dr. Manikowski Publikacje Elektroniczne, Kraków, Poland 2005, ISBN 83-918058-3-2
• Fundacja Potulicka im. Anieli hr. Potulickiej 1925 – 1948, Jan Ziółek, Katolicki Uniwersytet Lubelski, ISBN 83-228-0697-3