Gorzędziej

Artykuł

54°1′57″N 18°49′9″E

- błąd

38 m

WD

54°1'0.1"N, 18°49'0.1"E, 53°59'N, 18°49'E

- błąd

14 m

Odległość

1868 m

Gorzędziej
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Wojciecha
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

tczewski

Gmina

Subkowy

Liczba ludności (2005)

498

Strefa numeracyjna

58

Tablice rejestracyjne

GTC

SIMC

0174310

Położenie na mapie gminy Subkowy
Mapa konturowa gminy Subkowy, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Gorzędziej”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Gorzędziej”
Położenie na mapie powiatu tczewskiego
Mapa konturowa powiatu tczewskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Gorzędziej”
Ziemia54°01′57″N 18°49′09″E/54,032500 18,819167

Gorzędziejwieś kociewska (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie tczewskim, w gminie Subkowy, 6 km na południe od Tczewa, na skarpie wiślańskiej. Wieś jest siedzibą sołectwa Gorzędziej w którego skład wchodzi również miejscowość Mały Gorzędziej.

Gorzędziej uzyskał lokację miejską w 1287 roku, zdegradowany w 1312 roku[1]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Historia

W IX w. w miejscu obecnej wsi istniał gród, strzegący szlaków handlowych. W pierwszej połowie XIII w. gród został rozbudowany, a od 1251 stał się własnością Sambora II. W 1280 Mściwoj II przekazał Gorzędziej biskupowi płockiemu Tomaszowi, z prawem założenia miasta. Miasto zostało lokowane w Gorzędzieju w roku 1287. Już w rok po lokacji, w roku 1288 książę Mściwoj II zatwierdzając przywileje zastrzegł, aby napływający osadnicy przybywali spoza granicy. Miało to na celu ograniczenie sprowadzenia osadników z innych okolicznych miast. W roku 1288 Gorzędziej uzyskał kolejny przywilej - zdobył prawo otoczenia miasta obwarowaniem, poprawiającym bezpieczeństwo. Gorzędziej był miastem na prawie magdeburskim, będącym własnością biskupa płockiego. W 1312 Krzyżacy wykupili Gorzędziej i odebrali mu prawa miejskie, w związku z czym zahamowany został rozwój miejscowości.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID[2] na listę zabytków wpisane są:

  • gotycki kościół parafialny pw. św. Wojciecha, z XIV w., jednonawowy, przebudowany w XVIII-XIX w. (obecnie sanktuarium), nr rej.: A-1207 z 15.02.1988
  • cmentarz przy kościele, nr rej.: j.w.
  • zespół dworski, XIX-XX, nr rej.: A-1165 z 30.04.1987: dwór z 3 ćw. XIX w. i park.

Ponadto we wsi znajduje się klasztor karmelitów bosych z XVIII-XIX w., zbudowany prawdopodobnie w miejscu dawnego grodu na wzniesieniu usytuowanym na krawędzi doliny Wisły. Według tradycji w 997 św. Wojciech, płynąc Wisłą do Prus, zatrzymał się w Gorzędzieju, aby odprawić nabożeństwo.

Zobacz też

Przypisy

  1. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32-33.
  2. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2022-01-02].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.92 N
  • S: 53.40 N
  • W: 16.65 E
  • E: 19.75 E
Subkowy (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Subkowy, Polska
Powiat tczewski location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu tczewskiego, Polska
Gorzedziej tyl.JPG
Autor: Polimerek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół parafialny pw. św. Wojciecha z XIV we wsi Gorzędziej.