Gorzędziej
| Artykuł | 54°1′57″N 18°49′9″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 54°1'0.1"N, 18°49'0.1"E, 53°59'N, 18°49'E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 1868 m |
| wieś | |
 Kościół pw. św. Wojciecha | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2005) | 498 |
| Strefa numeracyjna | 58 |
| Tablice rejestracyjne | GTC |
| SIMC | 0174310 |
Położenie na mapie gminy Subkowy _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Subkowy") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tczewskiego  | |
 54°01′57″N 18°49′09″E/54,032500 18,819167 | |
Gorzędziej – wieś kociewska (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie tczewskim, w gminie Subkowy, 6 km na południe od Tczewa, na skarpie wiślańskiej. Wieś jest siedzibą sołectwa Gorzędziej w którego skład wchodzi również miejscowość Mały Gorzędziej.
Gorzędziej uzyskał lokację miejską w 1287 roku, zdegradowany w 1312 roku[1]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
Historia
W IX w. w miejscu obecnej wsi istniał gród, strzegący szlaków handlowych. W pierwszej połowie XIII w. gród został rozbudowany, a od 1251 stał się własnością Sambora II. W 1280 Mściwoj II przekazał Gorzędziej biskupowi płockiemu Tomaszowi, z prawem założenia miasta. Miasto zostało lokowane w Gorzędzieju w roku 1287. Już w rok po lokacji, w roku 1288 książę Mściwoj II zatwierdzając przywileje zastrzegł, aby napływający osadnicy przybywali spoza granicy. Miało to na celu ograniczenie sprowadzenia osadników z innych okolicznych miast. W roku 1288 Gorzędziej uzyskał kolejny przywilej - zdobył prawo otoczenia miasta obwarowaniem, poprawiającym bezpieczeństwo. Gorzędziej był miastem na prawie magdeburskim, będącym własnością biskupa płockiego. W 1312 Krzyżacy wykupili Gorzędziej i odebrali mu prawa miejskie, w związku z czym zahamowany został rozwój miejscowości.
Zabytki
Według rejestru zabytków NID[2] na listę zabytków wpisane są:
- gotycki kościół parafialny pw. św. Wojciecha, z XIV w., jednonawowy, przebudowany w XVIII-XIX w. (obecnie sanktuarium), nr rej.: A-1207 z 15.02.1988
- cmentarz przy kościele, nr rej.: j.w.
- zespół dworski, XIX-XX, nr rej.: A-1165 z 30.04.1987: dwór z 3 ćw. XIX w. i park.
Ponadto we wsi znajduje się klasztor karmelitów bosych z XVIII-XIX w., zbudowany prawdopodobnie w miejscu dawnego grodu na wzniesieniu usytuowanym na krawędzi doliny Wisły. Według tradycji w 997 św. Wojciech, płynąc Wisłą do Prus, zatrzymał się w Gorzędzieju, aby odprawić nabożeństwo.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32-33.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2022-01-02].
Linki zewnętrzne
- Gorzędziej, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 730.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.92 N
- S: 53.40 N
- W: 16.65 E
- E: 19.75 E
Autor:
Mapa gminy Subkowy, Polska
Autor:
Mapa powiatu tczewskiego, Polska
Autor: Polimerek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół parafialny pw. św. Wojciecha z XIV we wsi Gorzędziej.