Gorzeszów

Gorzeszów
wieś
Ilustracja
Głazy Krasnoludków
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kamiennogórski

Gmina

Kamienna Góra

Liczba ludności (2011)

293[1]

Strefa numeracyjna

75

Kod pocztowy

58-400

Tablice rejestracyjne

DKA

SIMC

0189871

Położenie na mapie gminy wiejskiej Kamienna Góra
Mapa konturowa gminy wiejskiej Kamienna Góra, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Gorzeszów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Gorzeszów”
Położenie na mapie powiatu kamiennogórskiego
Mapa konturowa powiatu kamiennogórskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Gorzeszów”
Ziemia50°42′18″N 16°06′45″E/50,705000 16,112500

Gorzeszów (przed 1945 niem. Görtelsdorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kamiennogórskim, w gminie Kamienna Góra[2].

Położenie

Leży w Kotlinie Kamiennogórskiej (Kotlinie Krzeszowskiej).

Formacja skalna Diabelska Maczuga w miejscowości Gorzeszów, Dolny Śląsk. Tablica 1813-1913 upamiętniająca setną rocznicę Bitwy Narodów pod Lipskiem.

Podział administracyjny

W latach 1945–1954 siedziba gminy Gorzeszów. W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gorzeszów, po jej zniesieniu w gromadzie Krzeszów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.

Historia

Od początku Gorzeszów związany był z opactwem w Krzeszowie. Powstanie wsi nastąpiło przed 1292 rokiem, gdyż wtedy dokument księcia świdnickiego Bolka I Surowego, nadający cystersom, przybyłym z Henrykowa dawne opactwo benedyktynów, które książę odkupił, wymienia również Gorzeszów. Wieś od tego roku należała do cystersów do kasaty dóbr klasztornych w 1810 roku. Gorzeszów rozwijał się spokojnie, prawdopodobnie omijały go klęski żywiołowe. Możliwe iż w czasie wojen husyckich został zniszczony lub spustoszony, gdyż taki los spotkał większość dóbr klasztornych. Wiadomo, że jeszcze przed 1400 rokiem było tu wolne, dziedziczne sołectwo, z którego klasztor pobierał 1 markę srebrem rocznego czynszu. W 1632 roku, podczas wojny 30-letniej szwedzcy żołnierze wymordowali pewną liczbę mieszkańców wsi. Na pamiątkę tego wydarzenia w miejscu morderstwa wzniesiono kapliczkę. W XVIII wieku była to nadal wieś klasztorna, już dobrze rozwinięta jako ośrodek tkactwa chałupniczego. W okolicy cystersi mieli 5 stawów rybnych. W 1765 roku wartość majątku klasztornego szacowano na 2418 talarów, a mieszkało tu 20 kmieci i 83 chałupników, wśród nich było 17 rzemieślników, przeważnie tkaczy. Było tu też sołectwo i karczma. W 1810 roku nastąpiła kasata dóbr klasztornych. W XIX w. Gorzeszów był średniej wielkości wsią. W 1840 roku wieś liczyła 110 domów, było wolne sołectwo z browarem i gorzelnią „Martini”, szkoła katolicka z nauczycielem, 3 młyny wodne, 6 kaszarni, tartak, olejarnia, wytwórnia sadzy i karczma. Wśród mieszkańców było 39 tkaczy chałupników, 15 innych rzemieślników, 21 handlarzy i 13 domokrążców trudniących się głównie rozprowadzaniem sadzy. Do wsi należał wówczas folwark Heidevorwerk położony na północny zachód od wsi, którego właścicielem był fizyk powiatowy dr Weidinger. Były w nim dwa domy oraz położony w tym samym rejonie folwark niejakiego Beckerta. W 1871 roku było tu 115 domów. Po 1945 roku wieś częściowo wyludniła się. Pomimo ładnego położenia i znacznej atrakcyjności krajoznawczej (rezerwat przyrody „Głazy Krasnoludków”, Diabelska Maczuga, Krzeszów), wieś nie odgrywa roli w turystyce[3].

Demografia

Liczba mieszkańców Gorzeszowa na przestrzeni lat 1840-2011.[3]

Etnografia

Spośród zachowanych domów mieszkalnych i budynków gospodarczych najbardziej zasługują na uwagę: nr 1a i 4 − mieszkalne, murowane, z 3. ćwierci XIX wieku; nr 7 i 8 − mieszkalno-gospodarcze, z końca XIX wieku; nr 12 − mieszkalno-gospodarczy, z 3 ćwierci XIX wieku; nr 13 − mieszkalno-gospodarczy, murowany, z 1862 roku; nr 43 − mieszkalno-gospodarczy, murowany, z XIX/XX wieku; nr 51 − mieszkalny, murowany, z połowy XIX wieku; nr 52 − mieszkalny, murowany, z XIX/XX wieku; nr 60 − mieszkalny, drewniano-murowany, z 3 ćwierci XIX wieku; nr 67 − mieszkalny, murowany, z początku XX wieku; nr 69 − mieszkalno-gospodarczy, murowany, z XIX/XX wieku; nr 71 − mieszkalno-gospodarczy, murowany, z końca XIX wieku; nr 74 − mieszkalno-gospodarczy, drewniano-murowany, z 3. ćwierci XIX wieku; nr 85 − mieszkalny, murowany, z 4. ćwierci XIX wieku; nr 86 i 92 − mieszkalne, murowane, z końca XIX wieku[3].

Turystyka

W pobliżu wsi, w obrębie Zaworów, znajdują się m.in. godny uwagi rezerwat przyrody Głazy Krasnoludków (a w nim Gorzeszowskie Skałki). Najbardziej znaną gorzeszowską skałą jest Diabelska Maczuga, która znajduje się tuż przy drodze.

Przypisy

  1. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  2. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  3. a b c Marek Staffa: Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 8, Kotlina Kamiennogórska, Wzgórza Bramy Lubawskiej, Zawory. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 1997, s. 104-106. ISBN 83-85773-23-1.

Media użyte na tej stronie

Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego
POL gmina Kamienna Góra COA.png
Herb gminy Kamiennej Góry
Głazy krasnoludków.jpg
Autor: Kura, Licencja: CC BY 3.0
Rezerwat przyrody Głazy Krasnolódków
Kamienna Góra (gmina wiejska) location map.svg
Autor: Finono, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokalizacyjna gminy wiejskiej Kamienna Góra
Diabelska Maczuga Gorzeszow 2.jpg
Autor: Paweł Kuźniar Jojo, en:Jojo_1, pl:Jojo, Licencja: CC BY-SA 4.0
Formacja skalna Diabelska Maczuga w miejscowości Gorzeszów, Dolny Śląsk. Tablica 1813-1913 upamiętniająca setną rocznicę Bitwy Narodów pod Lipskiem.