Gospodarka Islandii

Gospodarka Islandii

(c) diego_cue, CC BY-SA 3.0
Informacje ogólne
Waluta	Korona islandzka
Bank centralny	Seðlabanki Íslands
Rok podatkowy	rok kalendarzowy
Organizacje gospodarcze	EFTA, OECD, WTO
Dane statystyczne
PKB (nominalny)	23,92 mld USD[1]
PKB (ważony PSN)	20,01 mld USD
PKB per capita	67,037 USD
Wzrost PKB	4,7% (2019)
Struktura PKB	rolnictwo: 5,8% (2019) przemysł: 19,7% (2019) usługi: 74,6% (2019)
Inflacja	2,5% (2020)

Gospodarka Islandii łączy strukturę kapitalistyczną i zasady wolnego rynku z rozbudowanym systemem opieki społecznej^[2].

Z wyjątkiem krótkiego okresu podczas kryzysu w 2008 r. Islandia osiągnęła w ostatnich latach wysoki wzrost, niskie bezrobocie i wyjątkowo równomierny rozkład dochodów^[2]. Rozwija się przemysł wytwórczy i usługowy, szczególnie w dziedzinie turystyki, produkcji oprogramowania i biotechnologii. Bogate źródła energii geotermalnej i wodnej przyciągnęły znaczne inwestycje zagraniczne w sektorze aluminium, przyspieszyły wzrost gospodarczy i wzbudziły zainteresowanie firm z branży zaawansowanych technologii, które chcą założyć centra danych z wykorzystaniem taniej zielonej energii^[2].

System walutowy

Obowiązującą w Islandii walutą jest korona islandzka (ISK)^[2]. Kurs ISK do EUR w dn. 23.04.2020 wynosił 0,0063 (ISK za 1 EUR), a kurs ISK do USD wyniósł 0,0068^[2].

Główne bogactwa naturalne

Głównymi zasobami naturalnymi Islandii są energia wodna, energia geotermiczna i diatomity^[2]. Islandzki przemysł energii odnawialnej zapewnia prawie 85% krajowej energii pierwotnej^[2]. W szklarniach ogrzewanych energią geotermiczną uprawiane są warzywa, owoce i kwiaty^[2].

Główne sektory gospodarki

Turystyka

(c) Marek Slusarczyk, CC BY 3.0

Turystyka konna w Parku Narodowym Vatnajökull

W ostatnim czasie zaobserwować można zmianę głównego źródła wzrostu gospodarczego – z sektora rybnego na sektor turystyczny. Od 2010 r. turystyka stała się głównym motorem wzrostu gospodarczego Islandii. W latach 2010–2017 liczba turystów odwiedzających Islandię wzrosła o prawie 400%. Liczba turystów odwiedzających Islandię w ciągu roku osiągnęła w 2016 r. 4,5-krotność populacji Islandii^[2].

Ryby

Poza sektorem turystycznym podstawą gospodarki Islandii jest rybołówstwo. Produkty rybne stanowią ok. 40% wyprodukowanych towarów^[2].

Aluminium

Coraz większe znaczenie ma przetwórstwo aluminium oparte o bogate zasoby energii odnawialnej, której nadwyżki są wykorzystywane do rozwoju przemysłów energochłonnych, w tym znaczącej dla gospodarki Islandii produkcji aluminium, choć Islandia nie posiada własnych złóż boksytów^[2].

Odnawialne źródła energii

Na Islandii jest realizowany ambitny program, którego celem jest pierwsza na świecie całkowita rezygnacja z paliw kopalnych. Głównym źródłem energii, stosowanym powszechnie zarówno w przemyśle, jak i gospodarstwach domowych oraz w transporcie, będzie wodór. Przyjęty przez parlament islandzki program przewiduje stosowanie w transporcie na szeroką skalę samochodów i autobusów napędzanych silnikami elektrycznymi, czerpiącymi energię z wodorowych ogniw paliwowych^[2].

Handel zagraniczny

Najważniejsi partnerzy eksportowi Islandii wg statystyk na 2018 r. to: Holandia (udział ok. 30%), Wielka Brytania (9,9%), Hiszpania (8,3%), USA (6,9%), Francja (6,4%), Niemcy (6,%), Norwegia (5,2%). Polska z udziałem 1,2% eksportu jest 14 partnerem Islandii^[2].

Główne kierunki importu Islandii wg statystyk za 2018 r.: Norwegia (11,5%), Chiny (8,9%), Niemcy (8,7%), USA (8,4%), Holandia (6,3%), Dania (6,3%), Wielka Brytania (5,3%), Australia (4,4%) Szwecja (4,3%). Polska z udziałem 2,3% importu Islandii jest 13 partnerem^[2].

Obroty handlowe z UE stanowią 59% handlu zagranicznego Islandii^[2]. 73% islandzkiego eksportu trafia do UE^[2]. Eksport Islandii do UE składa się głównie z metali nieszlachetnych i z nich wytworzonych artykułów (54%) oraz produktów pochodzenia zwierzęcego (34%)^[2]. Islandia jest piątym największym eksporterem ryb i produktów rybołówstwa do UE, stanowiąc 5% importu ryb do UE^[2].

Rynek pracy

Islandzki rynek pracy jest w perspektywie średnio- i długookresowej raczej elastyczny, charakteryzuje się wysokimi wskaźnikami udziału w rynku pracy, dość młodym wiekiem i dobrym wykształceniem osób czynnych zawodowo oraz solidną bazą zasobów naturalnych, obejmującą bogate obszary połowowe i obfite odnawialne źródła energii^[3].

Historia

W 1994 r. weszło w życie Porozumienie EOG, które zapewnia Islandii, jak i innym państwom EFTA udział w rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Islandia przyjęła większość przepisów dotyczących czterech swobód^[3].

W latach dziewięćdziesiątych w Islandii rozpoczął się proces deregulacji, liberalizacji i dywersyfikacji gospodarki; w ten sposób powstał duży sektor finansowy^[3]. W wyniku nadmiernego ryzyka, braku wystarczającego nadzoru sektora finansowego i dużych banków – w porównaniu z krajową gospodarką – islandzki sektor bankowy upadł w 2008 r. na fali globalnego kryzysu finansowego^[3].

Korona islandzka znacznie straciła na wartości, co spowodowało wysoką inflację, nastąpił wzrost bezrobocia i spadek cen aktywów; wiele przedsiębiorstw stanęło w obliczu bankructwa, a konsumpcja gospodarstw domowych zmalała.

W ramach przeciwdziałania kryzysowi Islandia przedsięwzięła różne środki. Trzy główne banki zostały znacjonalizowane, zrestrukturyzowane i dokapitalizowane. Wprowadzono zabezpieczenia bilansu płatniczego ograniczające międzynarodowy przepływ kapitału, aby zapobiec wypływowi obcej waluty i dalszej dewaluacji islandzkiej korony. Podniesiono również podatki (od majątku, dochodowy, akcyzę i stawkę podatku VAT), wprowadzono nowy, trójfilarowy system podatku dochodowego od osób fizycznych oraz zmniejszono niektóre świadczenia socjalne, takie jak urlop macierzyński i ojcowski oraz zasiłki na dzieci. Ograniczono także wydatki publiczne na edukację i opiekę zdrowotną. Ucierpiało na tym wiele islandzkich gospodarstw domowych, które straciły znaczną część oszczędności i/lub dochodu^[3].

Transport

Islandia ma 12 869 km dróg publicznych, z czego 5040 km jest utwardzonych^[2].

Islandia ma ponad 90 lotnisk, w tym jedno lotnisko międzynarodowe w Keflavíku oraz 14 innych lotnisk, do których odbywają się loty pasażerskie^[2].

Główne porty znajdują się w Akureyri, Hornafjördur, Ísafjörður, Keflavíku, Raufarhöfn, Reykjavíku, Seyðisfjörður, Straumsvík i Vestmannaeyjar^[2].

Przypisy