Gospodarka Poznania

Poznań jest ośrodkiem produkcji, handlu, logistyki[1] oraz turystyki biznesowej. Międzynarodowe Targi Poznańskie są największym w kraju organizatorem imprez targowych, a także konferencji i kongresów.

Panorama centrum Poznania widziana z Winograd

Produkt krajowy brutto

W 2010 r. łączna wartość produktu krajowego brutto wytworzonego w Poznaniu wyniosła 40,2 mld zł – co stanowiło trzeci wynik w kraju, po Warszawie (191,8 mld) i Krakowie (42,3 mld). Wielkość ta jest porównywalna do wartości PKB wytworzonego w podregionie katowickim (39,7 mld), a większa m.in. od wyniku podregionu trójmiejskiego (38,7 mld), Wrocławia (35,7 mld), Łodzi (33,9 mld), czy Szczecina (18,5 mld)[2].

W 2010 r. Poznań wytworzył 2,8% PKB Polski, co równocześnie stanowiło 30,5% produktu krajowego brutto województwa wielkopolskiego[2].

Poznań charakteryzuje wysoki poziom wytwarzanego PKB. Jego wielkość regularnie wzrasta, jednak przyrost ten jest często niższy niż w innych dużych miastach.

Zmiana poziomu PKB w wybranych podregionach kraju (lata 2005–2010)[2][3]
Podregion2005 r.2006 r.2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.
podregion katowicki+4,1%+4,8%+11,9%+8,5%+5,2%+0,7%
Kraków+6,1%+12,0%+9,7%+5,8%+3,6%+5,1%
Łódź+4,3%+7,1%+11,4%+9,8%+3,9%+6,7%
Poznań+7,6%+4,3%+11,4%+7,4%+4,9%+3,6%
Szczecin+9,5%+6,6%+7,1%+9,6%+1,9%+2,6%
Warszawa+10,3%+10,1%+12,5%+6,7%+6,0%+6,7%
Wrocław+4,3%+11,6%+13,0%+11,6%+6,9%+4,5%
podregion trójmiejski+8,4%+6,7%+8,0%+2,0%+9,5%+4,9%

Wartość wytworzonego PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca jest wskaźnikiem mało obiektywnym, gdyż od wielu lat liczba mieszkańców stolicy Wielkopolski systematycznie spada ze względu na przeprowadzanie się ludności miasta do ościennych gmin powiatu poznańskiego.

Największy udział w tworzeniu produktu krajowego brutto dla miasta Poznania w 2010 r. miały następujące sektory gospodarki[2]:

  • 35,6% – handel i naprawy, zakwaterowanie i gastronomia, transport i magazynowanie, informacja i komunikacja
  • 25,5% – pozostałe usługi (m.in. działalność naukowa, usługi administrowania, administracja publiczna, obrona narodowa, ubezpieczenia społeczne, edukacja, opieka zdrowotna i pomoc społeczna, działalność kulturalna)
  • 21,4% – przemysł
  • 10,2% – działalność finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomości
  • 7,2% – budownictwo

Inwestycje publiczne

W latach 2009–2012 miasto Poznań wydało na inwestycje łącznie ponad 3158 mln zł, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca daje kwotę 5734 zł. Jest to trzeci wynik w Polsce po Warszawie i Wrocławiu. Zbliżoną kwotę na inwestycje wydano również w Gdańsku[4][5].

Wydatki inwestycyjne większych miast kraju w latach 2009–2012 (w mln zł)[4][5]
Miasto2009 r.2010 r.2011 r.2012 r.RAZEMLudność (31.12.2012)Wydatki na 1 mieszk.
Warszawa2 021,62 583,52 092,82 177,28 875,11 715 5175173
Wrocław1 251,8795,9736,0903,03 686,7631 1885841
Poznań769,0872,6922,0594,63 158,2550 7425734
Gdańsk407,5530,4861,51 180,12 979,5460 4276471
Kraków697,4560,2482,7455,92 196,2758 3342896
Łódź685,1416,6379,7531,62 013,0718 9602800
Szczecin222,2329,0402,9442,11 396,2408 9133414
Katowice314,3317,8255,3378,51 265,9307 2334120
Lublin269,0199,7272,3362,31 103,3347 6783173
Bydgoszcz152,9169,7250,1285,4858,1361 2542375

Większe inwestycje realizowane w Poznaniu

Wybrane inwestycje publiczne oraz partnerstwa publiczno-prywatnego w Poznaniu:

  • ok. 750 mln zł – przebudowa Stadionu Miejskiego (oddanie do użytku: 2010-2012 r.)[6]
    • + ok. 45 mln zł – przebudowa dróg wokół Stadionu Miejskiego (oddanie do użytku: 2012 r.)[6]
  • ok. 725 mln zł – budowa spalarni odpadów w poznańskim Karolinie o wydajności 210 tys. ton śmieci rocznie (oddanie do użytku: 2015-2016 r.)[7]
  • ok. 481 mln zł – zakup 75 autobusów, 26 minibusów i 45 tramwajów (dostawa: 2011–2012 r.)[8]
  • ok. 335 mln zł – przebudowa węzła komunikacyjnego Rondo Kaponiera oraz Mostu Dworcowego i fragmentów ul. Roosevelta (oddanie do użytku: 2012-2015 r.)[9]
  • ok. 300 mln zł – modernizacja Stacji Uzdatniania Wody w Mosinie (oddanie do użytku: 2015 r.)[10][11]
  • ok. 291 mln zł – rozbudowa i modernizacja terminalu pasażerskiego, budowa równoległej drogi kołowania z drogami szybkiego zejścia, budowa stanowiska do odladzania oraz rozbudowa płyty postojowej w Porcie Lotniczym Poznań-Ławica (oddanie do użytku: 2012–2013 r.)[12]
  • ok. 273 mln zł – budowa parku wodnego z kompleksem basenów sportowych Termy Maltańskie (oddanie do użytku: 2011 r.)[13]
    • + ok. 20 mln zł – przebudowa dróg wokół Term Maltańskich (oddanie do użytku: 2012 r.)[13]
  • ok. 63 mln Euro (251 mln zł) – budowa Wielkopolskiego Centrum Zaawansowanych Technologii UAM w Kampusie Morasko (oddanie do użytku: 2013 r.)[14]
  • ok. 225 mln zł – budowa 2,5 km trasy tramwajowej z osiedla Lecha na Franowo (oddanie do użytku: 2012 r.)[15]
  • ok. 208 mln zł – budowa nowej zajezdni tramwajowej na Franowie dla 150 tramwajów (oddanie do użytku: 2013 r.)[16]
  • ok. 190 mln zł – budowa Wydziału Chemii UAM w Kampusie Morasko (oddanie do użytku: 2011 r.)[17]
  • ok. 175 mln zł – budowa nowego gmachu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego przy al. Niepodległości (oddanie do użytku: 2014 r.)[18]
  • ok. 160 mln zł – budowa nowego dworca kolejowego Poznań Główny przy C.H. Poznań City Center, remont peronów 1-3 oraz montaż 88 elektronicznych ekranów informacyjnych (oddanie do użytku: 2012–2013 r.)[19]
  • ok. 146 mln zł – budowa nowego gmachu Sądu Okręgowego i Rejonowego przy ul. Solnej / Kościuszki (oddanie do użytku: 2016 r.)[20]
  • ok. 116 mln zł – 2 km przedłużenie trasy Poznańskiego Szybkiego Tramwaju od Mostu Teatralnego do Dworca Zachodniego PKP (oddanie do użytku: 2013 r.)[21]
  • ok. 111 mln zł – budowa Międzyuczelnianego Centrum NanoBioMedycznego UAM w Kampusie Morasko (oddanie do użytku: 2012 r.)[22]
  • ok. 111 mln zł – przebudowa Ronda Jana Nowaka-Jeziorańskiego oraz torowiska w ul. Grunwaldzkiej (oddanie do użytku: 2012 r.)[23]
  • ok. 109 mln zł – przebudowa ul. Grunwaldzkiej oraz budowa nowej pętli autobusowo-tramwajowej na Junikowie (oddanie do użytku: 2013 r.)[24]
  • ok. 107 mln zł – rozbudowa Biblioteki Raczyńskich o nowe skrzydło przy al. Marcinkowskiego (oddanie do użytku: 2013 r.)[25]
  • ok. 103 mln zł – budowa 4 km odcinka prawobrzeżnego kolektora sanitarnego oraz 1 km kolektora deszczowego (oddanie do użytku: 2012 r.)[11][26]
  • ok. 100 mln zł – przebudowa wschodniej nitki Wiaduktu Kosynierów Górczyńskich (oddanie do użytku: 2013 r.)[27]
  • ok. 99 mln zł – budowa Brama Poznania ICHOT na Śródce (oddanie do użytku: 2014 r.)[28]

Większe inwestycje drogowe realizowane w okolicach Poznania

W czerwcu 2012 r. oddano do użytku wschodnią obwodnicę Poznania. Projekt obejmował budowę dwujezdniowej trasy ekspresowej o długości 34,6 km, budowę dwujezdniowej drogi przyspieszonej o długości 4,5 km oraz budowę węzła autostradowego „Poznań Wschód”. Całość inwestycji kosztowała ok. 1400 mln zł[29]

W 2012 r. oddano do użytku dwa odcinki zachodniej obwodnicy Poznania o łącznej długości 21,9 km. Cały projekt obejmuje budowę dwujezdniowej trasy ekspresowej o długości 27,2 km oraz budowę węzła autostradowego „Poznań Zachód”. Koszt obecnie zrealizowanej części inwestycji (etapy I i IIa oraz węzeł autostradowy) wyniósł ok. 1056 mln zł. Budowa brakującego środkowego odcinka obwodnicy (etap IIb) o długości 5,3 km rozpoczęła się wiosną 2013 r. Nowa trasa będzie kosztować ok. 108 mln zł[30].

W czerwcu 2012 r. oddano do użytku 9,3-kilometrową obwodnicę Murowanej Gośliny wyprowadzającą poza miasto ruch z dróg wojewódzkich nr 196 i nr nr 187. Budowa jednojezdniowej trasy kosztowała ok. 90,5 mln zł[31].

W grudniu 2011 r. oddano do użytku przebudowany 5-kilometrowy fragment drogi wojewódzkiej nr 307 na odcinku od granic miasta Poznania do węzła z zachodnią obwodnicą Poznania w Zakrzewie. Budowa dwujezdniowej drogi kosztowała ok. 44 mln zł[32].

Większe inwestycje kolejowe realizowane w okolicach Poznania

Wiosną 2013 r. rozpoczęła się modernizacja 32-kilometrowego fragmentu linii kolejowej E 59 Wrocław – Poznań na odcinku od stacji Poznań Dębiec do stacji Czempiń. Koszt inwestycji szacuje się na ok. 940 mln zł[33].

W grudniu 2011 r. otwarto zmodernizowany 50-kilometrowy fragment linii kolejowej nr 356 na odcinku od stacji Poznań Wschód do stacji Wągrowiec. Inwestycja kosztowała ok. 154 mln zł[34].

W marcu 2011 r. rozpoczęła się modernizacja 73-kilometrowego fragmentu linii kolejowej nr 357 na odcinku od stacji Luboń k/Poznania do stacji Wolsztyn. Inwestycja kosztować będzie ok. 84 mln zł[35].

Inwestycje zagraniczne

W latach 1990–2010 łączna wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych ulokowanych w Poznaniu wyniosła ok. 6,6 mld USD, czyli blisko 12 tys. USD na mieszkańca. W okresie tym kapitał o wartości powyżej 1 mln USD zainwestowało w stolicy Wielkopolski ponad 140 firm pochodzących z 27 krajów świata[36].

Głównymi inwestorami są firmy niemieckie (ponad 1/3 zainwestowanego kapitału), francuskie, brytyjskie, amerykańskie oraz japońskie. Największym zainteresowaniem inwestorów cieszą się przedsięwzięcia takie, jak[36]:

  • modernizacja i rozbudowa istniejących zakładów produkcyjnych
  • tworzenie centrów usług dla firm (centra finansowo-księgowe, informatyczne oraz badawczo-rozwojowe)
  • budowa wielofunkcyjnych centrów handlowych
  • budowa sklepów dyskontowych
  • budowa stacji paliw

Podmioty gospodarcze

Pod koniec 2012 r. w Poznaniu zarejestrowanych było 102 513 podmiotów gospodarczych, a w powiecie poznańskim działało kolejne 50 810 podmiotów[37].

Podmioty gospodarcze w największych miastach Polski (stan na koniec roku)[37]
Miasto / powiat2002 r.2012 r.
Warszawa262 431355 083
Kraków99 133121 208
Wrocław93 053105 110
Poznań83 813102 513
Łódź89 38789 431
Gdańsk57 85367 677
Szczecin62 51666 106
Katowice41 09244 050
Bydgoszcz46 46843 401
Lublin39 32442 310
Powiat poznański31 50050 810

W Poznaniu dominują podmioty gospodarcze prowadzące działalność w zakresie[37]:

  • handlu i napraw (26 406 podmiotów)
  • działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej (14 484 podmiotów)
  • budownictwa (9725 podmiotów)
  • przetwórstwa przemysłowego (7998 podmiotów)
  • pozostałej działalności usługowej (6221 podmiotów)
  • opieki zdrowotnej i pomocy społecznej (6101 podmiotów)
  • transportu i gospodarki magazynowej (5 979 podmiotów)

W Poznaniu ulokowało się 3099 spółek handlowych z udziałem kapitału zagranicznego, natomiast w powiecie poznańskim – 947. Dla porównania – w Warszawie zarejestrowanych jest 23 081 firm zagranicznych; we Wrocławiu – 3394; w Krakowie – 3037; w Szczecinie – 2077, w Łodzi – 1797; a w Gdańsku – 1581[3].

Inkubatory przedsiębiorczości

W rejonie Poznania działa kilka instytucji stanowiących inkubatory przedsiębiorczości. Wspierają one rozwój zarówno już istniejących, jak i nowych firm (w tym przedsiębiorstw innowacyjnych). Powstanie większości z nich zostało dofinansowane ze środków unijnych.

Inkubatory przedsiębiorczości w aglomeracji poznańskiej (VII 2013 r.):

  1. Centrum Zaawansowanych Technologii „Nobel Tower” – Poznań (w budowie)[38]
  2. Eureka Technology Park (ETP) – Dąbrowa[39]
  3. Inkubator „Biznes i Nauka” – Poznań (w budowie)[40]
  4. Nickel Technology Park Poznań (NTPP) – Złotniki[41]
  5. Park Technologiczny „INEA Park” – Wysogotowo (w budowie)[42]
  6. Poznański Park Naukowo-Technologiczny Fundacji Uniwersytetu im. A. Mickiewicza (PPNT) – Poznań[43]
  7. Poznański Park Technologiczno-Przemysłowy (PPTP) – Poznań[44]

Największe przedsiębiorstwa

Biurowce „PFC” i „Andersia” przy pl. Andersa
Biurowiec „Delta”
Biurowce „PGK” i „PGK II”

Na opublikowanej w 2013 r. przez gazetę Polityka liście 500 największych firm w Polsce „Pięćsetka Polityki” (według przychodów ze sprzedaży w 2012 r.) umieszczono łącznie 34 przedsiębiorstwa mających swoją siedzibę w Poznaniu i powiecie poznańskim. Wśród nich było 5 firm, które znalazły się w gronie 40 największych w kraju[45]:

  1. Jerónimo Martins Polska S.A. (Kostrzyn) – 28 908 mln zł
  2. Grupa Eurocash (Komorniki) – 16 576 mln zł
  3. Enea S.A. (Poznań) – 10 096 mln zł
  4. Volkswagen Poznań Sp. z o.o. (Poznań) – 9141 mln zł
  5. Lidl Polska Sklepy Spożywcze Sp. z o.o. Sp. k. (Jankowice) – 8500 mln zł
  6. Imperial Tobacco Polska S.A. (Jankowice) – 5824 mln zł
  7. Grupa Muszkieterów (Poznań) – 4650 mln zł
  8. GlaxoSmithKline Pharmaceuticals S.A. (Poznań) – 4498 mln zł
  9. Kompania Piwowarska S.A. (Poznań) – 4403 mln zł
  10. Selgros Sp. z o.o. (Poznań) – 3375 mln zł
  11. Żabka Polska S.A. (Poznań) – 3306 mln zł
  12. Arctic Paper S.A. (Poznań) – 2601 mln zł
  13. Grupa Raben (Gądki) – 2018 mln zł
  14. PBG S.A. w upadłości (Wysogotowo) – 1840 mln zł
  15. MAN Bus Sp. z o.o. (Sady) – 1387 mln zł
  16. Solaris Bus & Coach S.A. (Bolechowo-Osiedle) – 1339 mln zł
  17. Bridgestone Poznań Sp. z o.o. (Poznań) – 1309 mln zł
  18. Komputronik S.A. (Poznań) – 1128 mln zł
  19. Dalgety Agra Polska Sp. z o.o. (Poznań) – 1114 mln zł
  20. BZ WBK-Aviva Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie S.A. (Poznań) – 1039 mln zł
  21. Piotr i Paweł S.A. (Poznań) – 870 mln zł
  22. Exide Technologies S.A. (Poznań) – 838 mln zł
  23. John Deere Polska Sp. z o.o. (Tarnowo Podgórne) – 769 mln zł
  24. Grupa Krotoski-Cichy (Wysogotowo) – 752 mln zł
  25. SKF Polska S.A. (Poznań) – 587 mln zł
  26. PC Guard S.A. (Poznań) – 520 mln zł
  27. REHAU Sp. z o.o. (Baranowo) – 514 mln zł
  28. Kuehne + Nagel Sp. z o.o. (Gądki) – 427 mln zł
  29. Schattdecor Sp. z o.o. (Tarnowo Podgórne) – 424 mln zł
  30. TFP Sp. z o.o. (Dziećmierowo) – 423 mln zł
  31. Prima Poland Sp. z o.o. (Poznań) – 389 mln zł
  32. Strauss Cafe Poland Sp. z o.o. (Tarnowo Podgórne) – 381 mln zł
  33. Aquanet S.A. (Poznań) – 367 mln zł

W dodatkowym rankingu „Przedsionek Listy 500” uwzględniono 2 poznańskie firmy, które osiągnęły w 2012 r. przychody ze sprzedaży powyżej 300 mln zł[46]:

  1. MPK Poznań Sp. z o.o. (Poznań) – 346 mln zł
  2. Lisner Sp. z o.o. (Poznań) – 327 mln zł

W rankingu za 2012 r. udziału nie wzięło 20 firm z rejonu Poznania, które osiągają roczne przychody powyżej 300 mln zł: Aluplast Sp. z o.o. (Poznań), Apart Sp. z o.o. (Suchy Las), Bemo Motors Sp. z o.o. (Poznań), Dalkia Poznań S.A. (Poznań), Dalkia Poznań Zespół Elektrociepłowni S.A. (Poznań), Inter Consult S.A. (Poznań), Beiersdorf Manufacturing Poznań Sp. z o.o. (Poznań), Goldbeck Sp. z o.o. (Komorniki), Grupa Allegro (Poznań), Hilding Anders Polska Sp. z o.o. (Murowana Goślina), Kimball Electronics Poland Sp. z o.o. (Sady), Magna Automotive Poland Sp. z o.o. (Tarnowo Podgórne), MH Sp. z o.o. (Kostrzyn), NIVEA Polska Sp. z o.o. (Poznań), Grupa Pfeifer & Langen (Poznań), TFP Sp. z o.o. (Kórnik), Volkswagen Group Polska Sp. z o.o. (Poznań), Wavin Metalplast – Buk Sp. z o.o. (Buk), Wielkopolska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. (Poznań) i Zakłady Drobiarskie Koziegłowy Sp. z o.o. (Koziegłowy)[47].

Wielkie firmy w polskich aglomeracjach (2012 r.)[48][49]
LokalizacjaWielkie firmySpółki finansoweRAZEMw tym z grona 40 największychw tym z ościennych miejscowości
Warszawa164692331913
Poznań32335515
konurbacja górnośląska (Katowice)30232316
Kraków2342732
Wrocław1772424
Trójmiasto (Gdańsk)1742128
Toruń1001000
Kielce81901
Bielsko-Biała70712
Łódź70700
Płock70720
aglomeracja rybnicka (Rybnik)50512
Rzeszów50500
Lublin40400
Szczecin40401

W przypadku Poznania – aż 15 największych firm (43%) ma swoje siedziby w ościennych miejscowościach, co jest rekordem wśród polskich aglomeracji. Podobna sytuacja występuje jedynie w Katowicach (50%)[45].

W wyniku procesu prywatyzacji, a także serii fuzji i przejęć, Poznań utracił siedziby kilku dużych firm: Goplana (1994 r.), Bestfoods Polska (2000 r.), Aral Polska (2001 r.), Wielkopolski Bank Kredytowy (2001 r.), Polmos Poznań (2001 r.), Invest-Bank (2002 r.), Stollwerck Polska (2002 r.), Esso Polska (2005 r.), Plus Discount (2007 r.), W. Kruk (2008 r.) i Billa Polska (2010 r.).

Pracujący, wynagrodzenia i dojazdy do pracy

Pracujący

Poznań jest czwartym co do wielkości rynkiem pracy w Polsce, porównywalnym do Wrocławia i Trójmiasta. Pod koniec 2011 r. pracowało tam łącznie 312 798 osób. Dane te nie uwzględniały zatrudnionych w instytucjach obrony narodowej oraz bezpieczeństwa publicznego[3].

Liczba pracujących w wybranych miastach i aglomeracjach (stan pod koniec 2011 r.)[3]
Miasto / aglomeracjaPracujący (wszystkie firmy)
Warszawa1 075 157
Kraków381 679
konurbacja górnośląska333 578
Poznań312 798
Wrocław309 094
Trójmiasto307 118
Łódź299 663
Szczecin154 674

Dominujące w Poznaniu sektory pod względem przeciętnej liczby zatrudnionych w 2012 r. (w firmach zatrudniających co najmniej 10 osób)[50]:

  • przemysł (35,5% zatrudnionych)
  • handel i naprawy (26,4% zatrudnionych)
  • budownictwo (6,8% zatrudnionych)
  • transport i gospodarka magazynowa (5,0% zatrudnionych)
  • zakwaterowanie i gastronomia (1,8% zatrudnionych)
Liczba pracujących w największych miastach Polski (tylko firmy zatrudniające co najmniej 10 osób)[3]
Miasto / powiat1999 r.2005 r.2011 r.
Warszawa789 983764 644842 859
Kraków284 670252 986294 171
Wrocław215 894192 396238 156
Poznań244 715224 531234 960
Łódź228 828200 293228 805
Katowice179 229146 076163 730
Gdańsk152 458132 921147 948
Lublin120 424105 600121 095
Bydgoszcz125 655109 006117 483
Szczecin141 316109 001109 025
Powiat poznański62 64379 996104 488

Wynagrodzenia

W 2012 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w poznańskich przedsiębiorstwach (zatrudniających co najmniej 10 osób) wynosiło 4148 zł. brutto, czyli ok. 2956 zł netto[50][51].

Średnie wynagrodzenie w poznańskich firmach z podziałem na branże (2012 r.)[50][51]:

  • przemysł (5 159 zł brutto, ok. 3661 zł netto)
  • budownictwo (4 384 zł brutto, ok. 3121 zł netto)
  • handel i naprawy (3 361 zł brutto, ok. 2408 zł netto)
  • zakwaterowanie i gastronomia (2 766 zł brutto, ok. 1994 zł netto)
  • transport i gospodarka magazynowa (3 790 zł brutto, ok. 2707 zł netto)
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w największych miastach Polski (2012 r.)
MiastoWynagrodzenie brutto[50]Wynagrodzenie netto[51]
Katowice5310 złok. 3767 zł
Warszawa4843 złok. 3441 zł
Gdańsk4629 złok. 3292 zł
Poznań4148 złok. 2956 zł
Lublin3892 złok. 2778 zł
Kraków3774 złok. 2696 zł
Szczecin3774 złok. 2696 zł
Wrocław3651 złok. 2610 zł
Łódź3379 złok. 2421 zł
Bydgoszcz3273 złok. 2347 zł

Dojazdy do pracy

Z badań poznańskiego Ośrodka Statystyki Miast przeprowadzonych w 2006 r. wynika, że w aglomeracji poznańskiej występuje zjawisko przepływu siły roboczej pomiędzy Poznaniem i powiatem poznańskim. Oznacza to, że część mieszkańców tego obszaru dojeżdża do pracy w innej gminie niż ta, w której mieszkają[52].

Dojazdy do pracy w największych miastach Polski (2006 r.)[52]
Miasto / powiatWYJEŻDŻAJĄCY do pracyPRZYJEŻDŻAJĄCY do pracybilans
Warszawa12 808167 407+154 599
Katowice11 936104 228+92 292
Kraków885561 863+53 008
Poznań14 20961 488+47 279
Wrocław683641 845+35 009
Łódź893431 967+23 033
Lublin571426 789+21 075
Gdańsk12 25030 744+18 494
Bydgoszcz455819 700+15 142
Szczecin361715 338+11 721
Powiat poznański30 58826 523–4 065

W 2006 r. Poznań był ośrodkiem, który z grona dziesięciu największych miast Polski, miał największą liczbę mieszkańców pracujących w innych gminach – 14,2 tys. osób. Większość z nich (71,9%) dojeżdżała do pracy w miejscowościach oddalonych od centrum miasta o maks. 30 km. Jest to spowodowane wysokim poziomem rozwoju powiatu poznańskiego, w którym działa wiele firm zatrudniających poznaniaków. Z drugiej strony stolica Wielkopolski zajęła czołowe miejsce pod względem liczby osób, które dojeżdżały do miasta z innych gmin w celach zarobkowych – 61,5 tys. osób. Z tej liczby 65,0% stanowiły osoby przyjeżdżające do pracy w Poznaniu z miejscowości oddalonych od centrum miasta o maks. 50 km (powiaty: kościański, obornicki, poznański, szamotulski, śremski i wągrowiecki)[52].

Bezrobocie

Poziom bezrobocia w Poznaniu należy do najniższych w kraju. Pod koniec kwietnia 2013 r. stopa bezrobocia w stolicy Wielkopolski wynosiła 4,6% (15,2 tys. osób bez pracy), zbliżony współczynnik odnotowano w powiecie poznańskim – 5,4% (8,2 tys. osób bezrobotnych). Podobnie niski poziom bezrobocia stwierdzono jedynie w Sopocie (5,1%) i Warszawie (4,9%)[53].

Stopa bezrobocia w największych miastach Polski na przestrzeni lat (stan pod koniec roku)[3]
Miasto / powiat2004 r.2008 r.2012 r.2016 r.
Poznań6,7%1,8%4,2%1,9%
Warszawa6,2%1,9%4,4%2,8%
Katowice7,7%1,9%5,2%2,8%
Wrocław12,3%3,3%5,8%2,8%
Kraków7,5%2,8%5,9%3,6%
Gdańsk11,5%2,6%6,4%3,6%
Szczecin15,3%4,3%11,1%4,7%
Bydgoszcz11,4%4,9%8,5%4,8%
Lublin12,4%7,4%10,0%7,2%
Łódź18,4%6,8%12,1%7,9%
Powiat poznański9,7%1,7%4,7%3,7%

Kampania promocyjna miasta

W kwietniu 2009 r. stolica Wielkopolski rozpoczęła nową kampanię promocyjną miasta pod hasłem „Poznań – miasto know-how” (z nowym logo „POZnan* – *Miasto know-how”). W szerszym tłumaczeniu oznacza to „Poznań – znamy się, wiemy jak stworzyć dobrą firmę, czy dobrą markę, wiemy jak zapewnić sukces”. Kampania ta ukazuje Poznań jako miasto specjalistów i sukcesu, miasto wielu znanych marek i symboli[54].

Za granicą miasto promuje się hasłem „Poznań – energia wschodu, zachodni styl” (w języku angielskim „'Poznan – eastern energy, western style'”). Energia wschodu – gdyż Poznań jest dla Europejczyków miastem leżącym w Europie Wschodniej, ośrodkiem z potencjałem, szansą rozwoju i dużą siłą. Zachodni styl – wysoka jakość życia w stolicy Wielkopolski, wysoki poziom kultury i wysokie standardy[55].

W listopadzie 2011 r. swoją działalność rozpoczęło Konsorcjum Marki Poznań posługujące się logotypem „Made in Poznan”. Do uczestnictwa w konsorcjum zostały zaproszone silne i prestiżowe marki związane z Poznaniem poprzez siedzibę firmy, miejsce produkcji, czy historyczne pochodzenie. Członkowie tej organizacji podejmują we współpracy z miastem przedsięwzięcia związane promocją i marketingiem[56].

Specjalna strefa ekonomiczna

W Poznaniu, Swarzędzu i Stęszewie znajdują się podstrefy Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (KSSSE). Firmy, które zainwestują na tych terenach kwotę co najmniej 100 tys. EUR, uprawnione będą do skorzystania ze zwolnienia z podatku dochodowego CIT w wysokości 40–60% wartości poniesionych nakładów inwestycyjnych lub 40–60% wartości dwuletnich kosztów pracy. Ulgi te przysługiwać będą do 2026 r.[57]

Poznańska podstrefa KSSSE to kompleks działek inwestycyjnych w rejonie dzielnic Franowo i Żegrze, o łącznej powierzchni 51,5 ha (wolne tereny). W pobliżu przebiega dwujezdniowa droga krajowa nr 11 (Kołobrzeg – Katowice) oraz linia kolejowa E20 (Paryż – Moskwa). Tereny te należą do Miasta Poznania. W okolicy znajdują się liczne zakłady produkcyjne, magazyny i obiekty handlowe[58].

Podstrefa swarzędzka KSSSE obejmuje obszar 49,0 ha (wolne tereny). Grunty inwestycyjne znajdują się przy szlaku kolejowym E20 (Paryż – Moskwa) oraz w pobliżu dwujezdniowej drogi krajowej nr 92 (Berlin – Warszawa). Obszar ten należy do Centrum Logistyczno-Inwestycyjnego Poznań (CLIP). W okolicy znajdują się liczne zakłady produkcyjne i magazyny oraz centrum logistyczne[58].

Podstrefa KSSSE w gminie Stęszew to działki inwestycyjne w miejscowościach Strykowo i Strykówko, o łącznej powierzchni 30 ha (wolne tereny). Zlokalizowane są one przy drodze krajowej nr 32 (Poznań – Gubin) oraz linia kolejowa nr 357 (Poznań – Sulechów). Do 2017 r. powstanie tu „Węzeł Stęszew” stanowiący skrzyżowanie z dwujezdniową drogą ekspresowej S5. W okolicy znajdują się zakłady produkcyjne i magazyny[58].

Budownictwo mieszkaniowe

W chwili obecnej Poznań jest piątym co do wielkości rynkiem inwestycji mieszkaniowych. Charakterystyczną cechą miasta jest fakt, iż od 2008 r. na obszarze gmin powiatu poznańskiego powstaje więcej nowych domów i mieszkań, aniżeli w samym Poznaniu.

Nowe mieszkania i domy w wybranych aglomeracjach Polski (lata 2009–2012)[3]
Lokalizacja2009 r.2010 r.2011 r.2012 r.
Warszawa19 48212 462935613 496
wokół Warszawy9666709473447049
rynek warszawski29 14819 55616 70020 545
Gdańsk4276353444225095
wokół Gdańska4797408133984266
rynek gdański9073761578209361
Wrocław5889466637526676
wokół Wrocławia2622241819892642
rynek wrocławski8511708457419318
Kraków10 344471648526824
wokół Krakowa2849228620602027
rynek krakowski13 193700269128851
Poznań3531318024992734
Powiat poznański3972380343283886
rynek poznański7503698368276620
Łódź1800208215252595
wokół Łodzi1322123411081374
rynek łódzki3122331626333969

Budownictwo indywidualne (domy jednorodzinne) to jedynie 18,1% nowo powstałych mieszkań[3]

W powiecie poznańskim 57,0% lokali mieszkalnych powstałych w 2012 r. stanowiły domy jednorodzinne, a kolejne 43,0% – mieszkania na sprzedaż lub wynajem w budynkach wielorodzinnych[3].

Przemysł

Handel

Magazyny i logistyka

Z raportu sporządzonego przez firmę doradczą Cushman & Wakefield wynika, że pod koniec 2012 r. aglomeracja poznańska dysponowała 1 027 000 m² nowoczesnej powierzchni magazynowej. Dominującymi najemcami są operatorzy logistyczni i firmy handlowe. Zajmują się one dystrybucją towarów zarówno na obszarze województwa wielkopolskiego, jak i w północno-zachodniej Polsce, czy na terenie całego kraju. Nowo powstające hale magazynowe mają przede wszystkim charakter obiektów typu build-to-suit (BTS), czyli magazynów budowanych na zlecenie przyszłych najemców. Na przełomie 2012 i 2013 r. w budowie znajdowało się kolejne 30 000 m² nowoczesnej powierzchni magazynowej[1][59].

ProLogis Park Poznań II w Sadach
Panattoni Park Poznań w Gądkach
Nowoczesne powierzchnie magazynowe w Polsce (koniec 2012 r.)[59]
LokalizacjaIstniejące magazynyMagazyny w budowieNiewynajęte powierzchnie
Warszawa – Garwolin – Mszczonów – Sochaczew2 710 000 m²44 000 m²15,2%
konurbacja górnośląska – Bielsko-Biała – Rybnik – Strzelce Opolskie1 470 000 m²22 000 m²4,2%
Poznań – Września1 027 000 m²30 000 m²5,0%
Łódź – Piotrków Trybunalski – Radomsko – Rawa Mazowiecka1 000 000 m²15 000 m²12,2%
Wrocław730 000 m²56 000 m²7,6%
Gdańsk178 000 m²14 000 m²5,0%
Kraków143 000 m²b.d.17,0%
Rzeszów – Dębica – Korczowa – Mielec – Tarnobrzeg115 000 m²b.d.30,0%
Toruń97 000 m²b.d.9,0%
Szczecin – Goleniów42 000 m²b.d.35,0%
Lublin14 000 m²b.d.37,0%

W grudniu 2013 r. firmy spedycyjno-logistyczne z Poznania i okolic miały do dyspozycji 7 przeładunkowych terminali kolejowych:

  1. ATC Rail (ATC Cargo) – Poznań Junikowo (powierzchnia 90 000 m², możliwość składowania 1200 kontenerów)[60],
  2. Cargosped (PKP Cargo Logistics) – Gądki (powierzchnia 10 300 m², możliwość składowania 1000 kontenerów)[61],
  3. Cargosped (PKP Cargo Logistics) – Kobylnica (powierzchnia 9300 m², możliwość składowania 500 kontenerów)[61],
  4. CLIP Logistics – Swarzędz (powierzchnia 6500 m², możliwość składowania 800 kontenerów)[62],
  5. PKP Cargo Logistics – Poznań Franowo (powierzchnia 20 000 m², możliwość obsługi 11 000 kontenerów rocznie)[63],
  6. Polzug Intermodal Polska – Gądki (powierzchnia 320 000 m², możliwość składowania 1500 kontenerów)[64],
  7. Spedcont – Poznań Garbary (powierzchnia 6200 m², możliwość składowania 600 kontenerów)[65].

Na poznańskim Franowie działa jedna z trzech kolejowych stacji rozrządowych w Polsce. Jest to wielka stacja towarowa, która posiada nowoczesną górkę rozrządową oraz możliwość przeładunku paliw. W ciągu doby rozszczepianych jest tu około 900 wagonów i odprawianych blisko 46 pociągów. Są tu rozrządzane pociągi z zachodu Europy do centrum kraju i za wschodnią granicę[66][67].

Działająca w podpoznańskim Jasinie firma STS Logistic Sp. z o.o. prowadzi jedno z większych w Europie Środkowo-Wschodniej centrów logistyki samochodów osobowych i dostawczych. Mieści się ono na obszarze 30 ha i dysponuje miejscami postojowymi dla 15 000 samochodów. Przedsiębiorstwo zajmuje się transportem pojazdów, dostawą do dealerów, magazynowaniem, ekspedycją samochodów drogą kolejową oraz doposażaniem pojazdów. W 2009 r. firma dostarczyło dystrybutorom i dealerom ponad 400 000 samochodów[68].

Powierzchnie biurowe

W stosunku do znaczenia ekonomicznego miasta oraz jego wielkości (liczba mieszkańców), Poznań jest wciąż wyjątkowo wolno rozwijającym się rynkiem biurowym.

Z raportu sporządzonego przez firmę doradczą Jones Lang LaSalle, wynika że pod koniec I kw. 2013 r. stolica Wielkopolski była 6. co do wielkości rynkiem nowoczesnej powierzchni biurowej w Polsce, dysponując 292 950 m² biur na wynajem[69].

Nowoczesna powierzchnia biurowa w największych miastach Polski (koniec I kw. 2013 r.)[69]
MiastoIstniejąca powierzchniaPowierzchnia w budowieNiewynajęte powierzchnie
Warszawa3 935 250 m²576 000 m²9,9%
Kraków551 400 m²96 700 m²4,2%
Wrocław501 900 m²67 450 m²9,7%
Trójmiasto409 150 m²80 800 m²13,7%
Katowice296 100 m²40 450 m²10,0%
Poznań292 950 m²66 800 m²16,7%
Łódź248 800 m²45 100 m²11,7%
Szczecin108 800 m²11 500 m²19,7%
Lublin90 500 m²19 000 m²2,6%

Centra usług wspólnych

Poznań jest obecnie jednym z większych ośrodków lokacji centrów usług wspólnych dla zagranicznych firm. Pod koniec 2013 r. w sektorze tym zatrudnionych było ok. 9,0 tys. osób. W ciągu roku liczba pracujących w poznańskich centrach usług wzrosła o ok. 1,0 tys. osób[70]. Dominującą pozycję pod względem rodzaju świadczonych usług zajmują finanse i księgowość[71].

Główne ośrodki offshoringu usług w Polsce (koniec 2012 r.)[72]
MiastoLiczba centrówZatrudnienie
Krakówpow. 7025,4 tys.
Warszawapow. 7019,0 tys.
Wrocław50-6018,4 tys.
Trójmiasto40-5010,0 tys.
Łódź40-509,8 tys.
konurbacja górnośląska30-408,1 tys.
Poznań30-406,2 tys.

Wybrane centra usług wspólnych działające w Poznaniu[72][73]:

  • Bertelsmann – Arvato (centrum finansowo-księgowe oraz IT, call center)
  • BCC (centrum usług IT)
  • Bridgestone (centrum finansowo-księgowe)
  • Carl Zeiss (centrum finansowo-księgowe)
  • Carlsberg (centrum finansowo-księgowe)
  • Contact Center (call center)
  • Dalkia (centrum finansowo-księgowe)
  • DFDS (centrum finansowo-księgowe)
  • Exide Technologies (centrum badawczo-rozwojowe)
  • Franklin Templeton (centrum finansowo-księgowe)
  • GlaxoSmithKline (centrum badawczo-rozwojowe oraz IT)
  • Grant Thornton (centrum finansowo-księgowe)
  • Holicon (call center)
  • IKEA (centrum finansowo-księgowe)
  • Inea (centrum usług IT)
  • Jerónimo Martins (centrum finansowo-księgowe)
  • Komputronik (centrum usług IT)
  • MAN (centrum finansowo-księgowe)
  • McKinsey & Company (centrum finansowo-księgowe)
  • Microsoft (centrum badawczo-rozwojowe)
  • Roche (centrum usług IT)
  • Rule Financial (centrum usług IT)
  • Samsung (centrum badawczo-rozwojowe)
  • Sii (centrum usług IT)
  • Lorenz Snack-World (centrum finansowo-księgowe)
  • Talex (centrum usług IT)
  • Telcordia Technologies (centrum badawczo-rozwojowe)
  • Unilever (centrum badawczo-rozwojowe)
  • W.R. Grace (centrum badawczo-rozwojowe)
  • Wavin (centrum finansowo-księgowe)
  • Wikia (centrum badawczo-rozwojowe)

W 2014 r. utworzone zostaną w Poznaniu 2 znaczące centra usług dla amerykańskich koncernów – Mars Incorporated i Owens-Illinois.

W rejonie Poznania działają nowoczesne serwerownie obsługujące największe firmy kraju. Są to tzw. data center – centra przechowywania i przetwarzania danych. Usługi te świadczą firmy: BCC (Złotniki), Beyond.pl (Poznań), Inea (Wysogotowo), Itelligence (Tarnowo Podgórne) i Talex (Poznań). Przy ul. Dziadoszańskiej w Poznaniu powstaje największe centrum danych w Polsce – Beyond.pl Data Center 2. Do dyspozycji klientów będzie tam ponad 6300 m² powierzchni technologicznej[74].

Turystyka

Tereny rekreacyjne nad Jeziorem Maltańskim
Widok na ul. Świętosławską i Farę Poznańską
Ostrów Tumski i Katedra
Kościół Franciszkanów na Wzgórzu Przemysła
© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0
Ratusz i domki budniczych na Starym Rynku

Korzystający z noclegów

W 2012 r. z rejestrowanej bazy noclegowej na terenie miasta Poznania skorzystało łącznie 621 836 osób, w tym 175 012 turystów z zagranicy (28,1%). Przeciętny turysta przebywał w Poznaniu średnio 1,68 doby[3].

Turyści korzystający z rejestrowanej bazy noclegowej w Poznaniu (lata 2008–2012)[3]
Rodzaj danych2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r.
Turyści (ogółem)532 704496 286582 975605 337621 836
w tym turyści zagraniczni159 472153 484163 071150 772175 012

W tym samym okresie z obiektów noclegowych zlokalizowanych w gminach powiatu poznańskiego skorzystało łącznie 181 293 turystów, w tym 17 823 osoby z zagranicy (9,8%). Przeciętna długość pobytu wyniosła 1,75 doby[3].

Turyści korzystający z rejestrowanej bazy noclegowej w powiecie poznańskim (lata 2008–2012)[3]
Rodzaj danych2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r.
Turyści (ogółem)140 886140 934158 309171 910181 293
w tym turyści zagraniczni14 42913 85913 89914 39417 823

Poznań jest czwartym najliczniej odwiedzanym przez turystów dużym miastem w Polsce[3].

Turyści korzystający z rejestrowanej bazy noclegowej w największych miastach Polski (2012 r.)[3]
MiastoTuryści (ogółem)Wzrost (2011>2012)Turyści zagraniczniPrzeciętna długość pobytu
Warszawa2 495 459+1,3%990 2331,73 doby
Kraków1 778 570+8,4%915 5822,09 doby
Wrocław771 728+2,4%249 2561,76 doby
Poznań621 836+2,7%175 0121,68 doby
Gdańsk588 562+20,9%213 1152,49 doby
Łódź418 960+16,3%83 7671,75 doby
Szczecin371 712-1,1%131 5751,96 doby
Katowice235 337+4,0%66 6841,78 doby
Lublin190 685-3,6%53 6571,54 doby
Bydgoszcz122 894-6,4%18 1542,00 doby

Odbywające się w 2012 r. Mistrzostwa Europy w Piłce miały wpływ na zwiększenie ruchu turystycznego jedynie w Gdańsku (+20,9%) oraz w dwóch miastach, które nie były gospodarzami imprezy – Łodzi (+16,3%) i Krakowie (+8,4%).

Baza noclegowa

Pod koniec lipca 2012 r. na terenie Poznania i powiatu poznańskiego znajdowały się 154 zarejestrowane (całoroczne) obiekty noclegowe, dysponujące łącznie liczbą 11 728 miejsc noclegowych[3].

W rzeczywistości jednak baza noclegowa Poznania jest znacznie bogatsza, gdyż obejmuje wiele obiektów nieskategoryzowanych – przede wszystkim motele, pensjonaty, hostele, ośrodki wypoczynkowe, gospodarstwa agroturystyczne oraz apartamenty i kwatery prywatne. Dla przykładu, w lipcu 2013 r. baza portalu „trivago.pl” zawierała 377 obiektów noclegowych z rejonu Poznania, „emeteor.pl” (396 obiektów), a „booking.com” (200 obiektów)[75].

Zarejestrowana baza noclegowa w największych miastach Polski oraz w powiecie poznańskim (VII 2012 r.)[3]
MiastoObiekty ogółemObiekty całoroczneHoteleMiejsca ogółemMiejsca całoroczneMiejsca w hotelach
Warszawa1221196425 38225 11419 318
Kraków24122913026 51323 17216 573
Wrocław78744699049 2687305
Gdańsk118943613 4179 2535068
Poznań89894880658 0655615
Łódź68672765446 4814197
Szczecin51421972114 9072999
Katowice21201735363 3463134
Lublin27251523202 2161552
Bydgoszcz25211825782 1821959
Powiat poznański74652941243 6632121

W stolicy Wielkopolski dominują hotele średniej wielkości i obiekty małe – prowadzone przede wszystkim przez lokalnych przedsiębiorców. Sieciowe obiekty reprezentują: Sheraton, IBB Andersia, Ikar (Hotele WAM), Mercure, NH, Novotel Poznań Centrum, Novotel Poznań Malta, Gromada, Hotel 500, HP Park, Quality System, Campanile i Ibis.

W Poznaniu nie powstały dotąd znane sieciowe hotele, które z powodzeniem działają w innych polskich miastach: Andel’s, ComfortExpress, DeSilva, Diament, Focus, Hilton, Holiday Inn, Radisson Blu, Scandic, Sofitel, Start i Qubus.

Przypisy

  1. ↑ a b Portal „plus-info.com.pl” (Magazyny), 01.06.2014, https://web.archive.org/web/20140601004100/http://www.plus-info.com.pl/ lub https://web.archive.org/web/20140601045342/http://www.plus-info.url.ph/.
  2. ↑ a b c d GUS, Urząd Statystyczny w Katowicach, Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2010 r., Katowice 2012, http://old.stat.gov.pl/gus/5840_3594_PLK_HTML.htm.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Główny Urząd Statystyczny – Bank Danych Lokalnych (Dane roczne), http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks.
  4. ↑ a b GUS (Bank Danych Lokalnych – Portret terytorialny), 23.05.2013, http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims; publikacje o wykonaniu budżetu miast za 2012 r. – Bydgoszcz (http://www.bip.um.bydgoszcz.pl/binary/tab_1_tcm30-144741.pdf), Gdańsk (http://www.gdansk.pl/kultura,1512,24934.html), Katowice (https://web.archive.org/web/20160305200903/http://bip.um.katowice.pl/dokumenty/2013/4/10/1365575659.pdf), Kraków (https://www.bip.krakow.pl/zalaczniki/dokumenty/n/102861/karta), Lublin (https://web.archive.org/web/20141117153906/http://bip.lublin.eu/bip/um/index.php?t=200&fid=11113), Łódź (http://bip.uml.lodz.pl/index.php?str=8553 Poznań (https://web.archive.org/web/20130526101505/http://bip.poznan.pl/bip/budzet-2012,doc,1003,2719/budzet-2012-r-opisowe-sprawozdanie-z-wykonania-budzetu-miasta-poznania-za-2012-rok,59347.html), Szczecin (http://bip.um.szczecin.pl/umszczecinbip/files/A387481152084EB698E77B3AF9349672/scalony_22_MARCA%20%C5%82apki_poprawiona%20numeracja.pdf), Warszawa (http://bip.warszawa.pl/NR/rdonlyres/9F7F3885-7845-4897-9DDC-192BCC134C29/921227/KOMPENDIUM_cz_II.pdf), Wrocław (http://bip.um.wroc.pl/wps/wcm/connect/df0f0454-b070-49d8-a5f1-0b13e35d4462/sprawozdanie_z_wykonania_budzetu_Miasta_Wroclawia_za_2012_rok.pdf?MOD=AJPERES).
  5. ↑ a b GUS (Bank Danych Lokalnych – Portret terytorialny), 23.05.2013, http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims.
  6. ↑ a b Gazeta Wyborcza, Michał Wybieralski, Arena przy Bułgarskiej kosztuje już ok. 750 mln zł, 08.08.2011, http://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,36037,10085514,Arena_przy_Bulgarskiej_kosztuje_juz_ok__750_mln_zl.html; EURO Poznań 2012, 20.01.2012, http://europoznan2012.pl/brama/; portal „money.pl”, Przebudują drogi wokół stadionu, 2011-03-31, https://web.archive.org/web/20120308011819/http://dom.money.pl/wiadomosci/inwestycje/artykul/przebuduja;drogi;wokol;stadionu,201,0,804553.html; ZDM, Działania ZDM w celu pozyskiwania środków finansowych na inwestycje drogowe, 2010-10-12, https://web.archive.org/web/20120610205731/http://www.zdm.poznan.pl/news.php?site=view&id=1101; informacja o dofinansowaniu ze środków UE, https://web.archive.org/web/20110109235910/http://www.poznan.uw.gov.pl/c/portal/layout?p_l_id=PUB.1.634, http://www.poznan.pl/mim/fundusze/wielkopolski-regionalny-program-operacyjny,p,13631,13637.html.
  7. ↑ Platforma Partnerstwa Publiczno-Prywatnego (Projekty – System gospodarki odpadami dla Miasta Poznania), 2012-12-06, https://web.archive.org/web/20120321232301/http://www.ppp.gov.pl/BazaProjektow/Strony/Spalarnia_280111_Poznan.aspx; portal „wnp.pl” (Budownictwo), Poznań będzie mieć nową spalarnię odpadów komunalnych, 21-12-2012, http://budownictwo.wnp.pl/poznan-bedzie-miec-nowa-spalarnie-odpadow-komunalnych,186518_1_0_0.html.
  8. ↑ MPK Poznań (Projekty – Autobusy na Euro 2012), Flota autobusowa wciąż się wzbogaca, 22.11.2011, https://web.archive.org/web/20120403222158/http://www.mpk.poznan.pl/projekty/1842-flota-autobusowa-wciaz-sie-wzbogaca; (Projekty – Przetarg na tramwaje) Unijne miliony na poznańskie tramwaje, 04.02.2011, https://web.archive.org/web/20120103042527/http://www.mpk.poznan.pl/historia-przetargu/1381-unijne-miliony-na-poznanskie-tramwaje.
  9. ↑ Gazeta Wyborcza, Joanna Leśniewska i Seweryn Lipoński, Kaponiera będzie kosztować trzy razy więcej, niż planowano, 31.12.2013, http://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,36001,15204008,Kaponiera_bedzie_kosztowac_trzy_razy_wiecej__niz_planowano.html.
  10. ↑ Aquanet (Aquanet i UE Wspólne inwestycje – Modernizacja Stacji Uzdatniania Wody Mosina Etap II), http://www.inwestycjeunijne.aquanet.pl/inwestycje/1/1; informacja o dofinansowaniu ze środków UE, http://www.inwestycjeunijne.aquanet.pl/o_projekcie.
  11. ↑ a b Urząd Miasta Poznania (www.poznan.pl), Fakty i liczby, Poznań 2000-2011. Miasto się zmienia, 2012-03-05, http://www.poznan.pl/mim/s8a/news/poznan-2000-2011-miasto-sie-zmienia,50371.html.
  12. ↑ Centrum Unijnych Projektów Transportowych (Transport lotniczy), Port lotniczy Poznań-Ławica – rozbudowa i modernizacja infrastruktury lotniskowej i portowej, 29.11.2012, http://www.cupt.gov.pl/?id=1213; Port Lotniczy Poznań-Ławica im. Henryka Wieniawskiego (przeglądarka slajdów www.slideshare.net), Strategiczne założenia projektu inwestycyjnego – Rozbudowa Portu Lotniczego Poznań-Ławica, 27 października 2010,http://www.slideshare.net/tombaks/rozbudowa-awicy-materiay-informacyjne.
  13. ↑ a b Polska Głos Wielkopolski, Powstają fundamenty pod Termy Maltańskie, 2009-07-02, http://www.gloswielkopolski.pl/artykul/136775,poznan-powstaja-fundamenty-pod-termy-maltanskie,id,t.html; Polska Głos Wielkopolski, Bogna Kisiel, Poznań: Termy będą gotowe 2 miesiące później, 2011-07-29, http://www.gloswielkopolski.pl/fakty24/432821,poznan-termy-beda-gotowe-2-miesiace-pozniej,id,t.html; portal „poznan.naszemiasto.pl”, ZDM – Zmiany w ruchu związane z budową dojazdu do Term Maltańskich, 2011-05-08, http://poznan.naszemiasto.pl/artykul/896673,zdm-zmiany-w-ruchu-zwiazane-z-budowa-dojazdu-do-term,id,t.html.
  14. ↑ Portal „epoznan.pl”, Powstanie Wielkopolskie Centrum Zaawansowanych Technologii, 2011.06.01, http://www.epoznan.pl/news-news-25552-Powstanie_Wielkopolskie_Centrum_Zaawansowanych_Technologii; informacja o dofinansowaniu ze środków UE, https://web.archive.org/web/20120208104444/http://www.poig.gov.pl/Strony/lista_beneficjentow_POIG.aspx.
  15. ↑ Portal „epoznan.pl”, Zobacz jak powstaje linia tramwajowa na Franowo, 2011.04.28, https://web.archive.org/web/20160304132609/http://evm.forum.epoznan.pl/news-news-24925-Zobacz_jak_powstaje_linia_tramwajowa_na_Franowo; informacja o dofinansowaniu ze środków UE, http://dom.money.pl/budownictwo/wiadomosci/artykul/rusza;budowa;tramwaju;na;franowo,165,0,769189.html.
  16. ↑ Portal „rynek-kolejowy.pl”, Konsorcjum ZUE i Elektrobudowy zbuduje zajezdnię Franowo, 2011-05-10, http://www.rynek-kolejowy.pl/23926/23926_Konsorcjum_ZUE_i_Elektrobudowy_zbuduje_zajezdnie_Franowo.htm; informacja o dofinansowaniu ze środków UE, http://www.mpk.poznan.pl/projekty/zajezdnia-franowo/1738-podpisanie-umowy-na-budowe-zajezdni-na-franowie.
  17. ↑ Portal „mmpoznan.pl”, Trwa budowa wydziału chemii UAM, 2009-06-26, http://poznan.naszemiasto.pl/artykul/trwa-budowa-wydzialu-chemii-uam,2916996,artgal,t,id,tm.html.
  18. ↑ Portal „urbanity.pl”, Ruszyła budowa Urzędu Marszałkowskiego w Poznaniu, 2011-12-12, http://www.urbanity.pl/wiadomosc8523/ruszyla-budowa-urzedu-marszalkowskiego-w-poznaniu.
  19. ↑ Poznań Główny City Center (Informacje), 28.08.2011, https://web.archive.org/web/20120119025638/http://www.poznanglowny.pl/#!pl/informacje; portal „epoznan.pl”, Dworzec Główny: peron 2 oddany do użytku, 2011.10.20, http://epoznan.pl/news-news-28333-Dworzec_Glowny_peron_2_oddany_do_uzytku, Rewolucja na Poznaniu Głównym: montują ekrany elektroniczne, 11 grudnia 2013 roku, http://epoznan.pl/news-news-45614.
  20. ↑ Portal „money.pl”, Kamień węgielny pod budowę nowej siedziby Sądu Okręgowego w Poznaniu, 2011-05-10, http://dom.money.pl/wiadomosci/inwestycje/artykul/kamien;wegielny;pod;budowe;nowej;siedziby;sadu;okregowego;w;poznaniu,250,0,827130.html.
  21. ↑ Urząd Miasta Poznania (www.poznan.pl), Podpisano umowę z wykonawcą przedłużenia PST do Dworca Zachodniego, 2011-08-09, http://www.poznan.pl/mim/wiadmag/news/podpisano-umowe-z-wykonawca-przedluzenia-pst-do-dworca-zachodniego,45954.html.
  22. ↑ Urząd Miasta Poznania (www.poznan.pl), W Poznaniu powstanie Międzyuczelniane Centrum NanoBioMedyczne, 2010-03-23, http://www.poznan.pl/mim/public/s8a/news.html?co=print&id=36384&instance=1010&lang=pl; informacja o dofinansowaniu ze środków UE, http://www.nauka.gov.pl/finansowanie/fundusze-europejskie/program-infrastruktura-i-srodowisko/aktualnosci/aktualnosci/artykul/informacja-o-zawarciu-przez-uam-umowy-o-dofinansowanie-projektu/.
  23. ↑ Torpol (Obecnie budujemy – Modernizacja infrastruktury miejskiej w Poznaniu), 04.09.2011, http://www.torpol.pl/projects_ir.php?idp=27; Gazeta Wyborcza, Zapadła decyzja – Grunwaldzka do remontu już w sobotę, 01.02.2012, http://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,37794,11071991,Zapadla_decyzja___Grunwaldzka_do_remontu_juz_w_sobote.html; Gazeta Wyborcza, Za tydzień kolejny remont na Grunwaldzkiej, 09.03.2012, http://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,37794,11316233,Za_tydzien_kolejny_remont_na_Grunwaldzkiej.html.
  24. ↑ Gazeta Wyborcza i PAP, Poznań. Podpisano umowę na przebudowę ul. Grunwaldzkiej, 10.10.2011, http://wyborcza.biz/biznes/1,100969,10445555,Poznan__Podpisano_umowe_na_przebudowe_ul__Grunwaldzkiej.html.
  25. ↑ Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Departament Funduszy Europejskich, Uroczyste wmurowanie aktu erekcyjnego pod rozbudowę Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, 23-05-2011, http://www.poiis.mkidn.gov.pl/front/page/get/47/news_id:326/.
  26. ↑ Gazeta Wyborcza, Joanna Leśniewska, Wielka rura w ziemi. Koniec korków w okolicach Śródki?, 04.10.2011, http://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,36001,10407788,Wchodzimy_do_wnetrza_wielkiej_rury.html; informacja o dofinansowaniu ze środków UE, http://www.inwestycjeunijne.aquanet.pl/o_projekcie.
  27. ↑ Zarząd Dróg Miejskich w Poznaniu (Projekty UE – Okres programowania 2007-2012 – Projekty – Przebudowa wiaduktu Górczyńskiego Wschodniego w Poznaniu (DK 5)), 29.11.2012, https://web.archive.org/web/20130515162802/http://www.zdm.poznan.pl/projekty_ue.php?site=perspektywa&sub=1&pr=4.
  28. ↑ Gazeta Wyborcza, Piotr Bojarski, Mroźna zima opóźni budowę ICHOT, 2011-11-18, http://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,36000,10671728,Mrozna_zima_opozni_budowe_ICHOT.html; informacja o dofinansowaniu ze środków UE, http://www.pot.gov.pl/aktualnosci-dot-dzialania-6-4-po-ig/miasto-poznan-podpisalo-umowe-na-dofinansowanie-projektu-z-dzialania-6-4-po-ig/.
  29. ↑ Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (Oddziały – GDDKiA Poznań – Aktualności), Wschodnia dołączyła do zachodniej, obydwie obwodnice Poznania otwarte, 04-06-2012, https://www.archiwum.gddkia.gov.pl/pl/a/10995/Wschodnia-dolaczyla-do-zachodniej-obydwie-obwodnice-Poznania-otwarte.
  30. ↑ Portal „Rynek Infrastruktury” (Drogi), Poznań ma zachodnią obwodnicę. Wkrótce będzie miał wschodnią, 2012-06-04, http://www.rynekinfrastruktury.pl/artykul/41/1/poznan-ma-zachodnia-obwodnice-wkrotce-bedzie-mial-wschodnia.html; Poznań: Kolejny odcinek zachodniej obwodnicy gotowy, 2012-10-30, http://www.rynekinfrastruktury.pl/artykul/52/1/poznan-kolejny-odcinek-zachodniej-obwodnicy-gotowy.html; portal „rynekinfrastruktury.pl”, Poznań: Na zachodniej obwodnicy powstaje węzeł w Kobylnikach, 2013-05-13, http://www.rynekinfrastruktury.pl/artykul/52/1/poznan-na-zachodniej-obwodnicy-powstaje-wezel-w-kobylnikach.html.
  31. ↑ Internetowy Serwis Informacyjny Miasta i Gminy Murowana Goślina (Dla mieszkańców – Wydarzenia), Roma Dukat, Murowana Goślina bez korków. Obwodnica otwarta, 2 lipca 2012, https://web.archive.org/web/20120705234725/http://portal.murowana-goslina.pl/dla-mieszkancow/wydarzenia/najlepiej-oceniane/item/3208-murowana-goslina-nareszcie-bez-korkow.html.
  32. ↑ Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich (Inwestycje – WRPO – Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 307 Poznań), 13.02.2012, https://web.archive.org/web/20130602233859/http://www.wzdw.pl/inwestycje/wrpo/rozbudowa-drogi-307/; informacja o zakończeniu inwestycji, http://www.motofakty.pl/artykul/poznan_zmodernizowana_ul_bukowska_juz_przejezdna.html.
  33. ↑ Portal „kurier-kolejowy.pl”, Ruszyły prace na odcinku Poznań – Czempiń, 15.04.2013, http://www.kurier-kolejowy.pl/aktualnosci/13566/Ruszyly-prace-na-odcinku-Poznan-Czempin.html.
  34. ↑ Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego (Urząd – Aktualności), Linia kolejowa do Wągrowca jak nowa!, 10 grudnia 2011, http://www.umww.pl/urzad/aktualnosci/linia-kolejowa-do-wagrowca-jak-nowa.html.
  35. ↑ Portal „wnp.pl”, Rozpoczęto modernizację linii kolejowej Luboń – Wolsztyn, 14-03-2011, http://logistyka.wnp.pl/rozpoczeto-modernizacje-linii-kolejowej-lubon-wolsztyn,134826_1_0_0.html.
  36. ↑ a b Urząd Miasta Poznania (www.poznan.pl), Inwestycje zagraniczne w Poznaniu, 27.11.2010, http://www.poznan.pl/mim/public/s8a/news.html?co=print&id=41361&instance=1010&lang=pl&parent=0.
  37. ↑ a b c GUS (Bank Danych Lokalnych – Portret terytorialny), 25.05.2013, http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims.
  38. ↑ Nobel Tower (O nas), 07.07.2013,http://nobeltower.pl/o-nas.html.
  39. ↑ ETP (O nas), 07.07.2013, https://web.archive.org/web/20130820192752/http://www.eureka-tp.pl/pl/o-nas.html.
  40. ↑ Biznes i Nauka (O projekcie), 07.07.2013, http://www.biznesinauka.eu/inkubator/site/show/9.
  41. ↑ NTPP (O nas), 07.07.2013, http://www.ntpp.pl/o-nas/.
  42. ↑ INEA (Aktualności), INEA PARK już w 2013 roku, 09-07-2012, https://web.archive.org/web/20121017040625/http://www.inea.pl/pag/pl/1243.php.
  43. ↑ PPNT FUAM (O nas), 07.07.2013, https://web.archive.org/web/20130328163058/http://www.ppnt.poznan.pl/web/index.php/page/home?id=1.
  44. ↑ PPTP (O parku), 07.07.2013, https://web.archive.org/web/20130714060441/http://www.pptp.pl/pl/o_parku/o_pptp.html.
  45. ↑ a b Polityka, Pięćsetka Polityki 2012 (Ranking 2012 – Województwo wielkopolskie). [dostęp 2013-05-30]. (pol.).
  46. ↑ Polityka, Pięćsetka Polityki 2012 (Ranking 2012 – Przedsionek Listy 500). [dostęp 2013-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-08)]. (pol.).
  47. ↑ Portal „gepardybiznesu.pl” i Instytut Nowoczesnego Biznesu, Firmy o największych przychodach operacyjnych, 22.03.2013, https://web.archive.org/web/20131129112045/http://www.gepardybiznesu.pl/content/view/3293/107.
  48. ↑ Polityka, Pięćsetka Polityki 2012 (Ranking 2012 – Przeglądaj według województw). [dostęp 2013-06-01]. (pol.).
  49. ↑ Polityka, Pięćsetka Polityki 2012 (Ranking 2012 – 100 największych spółek z branży finansowej). [dostęp 2013-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-01)]. (pol.).
  50. ↑ a b c d GUS, Urząd Statystyczny w Poznaniu (Komunikaty i biuletyny), 04.06.2013, http://www.stat.gov.pl/poznan/22_PLK_HTML.htm.
  51. ↑ a b c Portal „infor.pl”, Kalkulator brutto-netto 2000-2013, 2012 rok, http://www.infor.pl/kalkulatory/brutto_netto.html.
  52. ↑ a b c GUS, Urząd Statystyczny w Poznaniu – Ośrodek Statystyki Miast, Kazimierz Kruszka, Dojazdy do pracy w Polsce. Terytorialna identyfikacja przepływów ludności związanych z zatrudnieniem, Poznań 2010, http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/poznan/ASSETS_dojazdy_do_pracy_w_polsce_2010.pdf.
  53. ↑ GUS, Bezrobotni oraz stopa bezrobocia według województw, podregionów i powiatów (stan na koniec kwietnia 2013 r.). [dostęp 2013-05-29]. (pol.).
  54. ↑ Urząd Miasta Poznania (www.poznan.pl) – Nagrodzono „POZnan*. Miasto know-how.”, 2009-12-07, http://www.poznan.pl/mim/public/wiadmag/news.html?co=print&id=34834&instance=1016&lang=pl.
  55. ↑ Gazeta Wyborcza, Michał Kopiński i Michał Wybieralski, Energia wschodu, zachodni styl, 2009-04-15, http://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,88229,6502915,Energia_wschodu__zachodni_styl.html.
  56. ↑ Urząd Miasta Poznania (www.poznan.pl), 2011-11-03, Rusza ogólnopolska kampania reklamowa Konsorcjum Marki Poznań, http://www.poznan.pl/mim/public/wiadmag/news.html?co=print&id=47908; Konsorcjum Marki Poznań, https://web.archive.org/web/20120114073814/http://madein.poznan.pl/.
  57. ↑ Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna (Oferta – Zwolnienia podatkowe), 18.12.2013, http://www.kssse.pl/pl/oferta/zwolnienia_podatkowe.html; poprawione po uwzględnieniu bardziej aktualnych informacji ze strony Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest-Park” (Dla inwestora – Pomoc publiczna), 18.12.2013, https://web.archive.org/web/20131128114342/http://www.invest-park.com.pl/ulgi_podatkowe; Gazeta Wyborcza, Michał Frąk, Specjalne strefy ekonomiczne do 2026 roku. Czemu to świetna decyzja?, 18.10.2013, https://web.archive.org/web/20131231051816/http://wyborcza.biz/Firma/1,101618,14802676,Specjalne_strefy_ekonomiczne_do_2026_roku__Czemu_to.html.
  58. ↑ a b c Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna (Oferta – Tereny inwestycyjne – Oferta inwestycyjna), 18.12.2013, http://www.kssse.pl/pl/oferta/tereny_inwestycyjne.html.
  59. ↑ a b Cushmann&Wakefield, Marketbeat – Raport o rynku nieruchomości w Polsce, wiosna 2013. [dostęp 2013-06-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-13)]. (pol.).
  60. ↑ Portal „poznan.naszemiasto.pl”, Grzegorz Okoński, Terminal kontenerowy otwarty w Poznaniu, 2012-04-25, http://poznan.naszemiasto.pl/artykul/galeria/1377099,terminal-kontenerowy-otwarty-w-poznaniu-zdjecia,id,t.html.
  61. ↑ a b Cargosped (Oferta handlowa – Terminale przeładunkowe), 18.12.2013, http://www.cargosped.pl/index.php/pl/terminale-przeladunkowe.
  62. ↑ CLIP (Terminal kontenerowy), 18.12.2013, https://web.archive.org/web/20120101210848/http://www.clip-group.com/8,terminal.html.
  63. ↑ PKP Cargo (Aktualności), Terminal intermodalny na stacji Poznań – Franowo już otwarty i czeka na pierwszych klientów, 18-12-2013, http://www.pkp-cargo.pl/pl/media/3/1/1476/Aktualnosci.html#1.
  64. ↑ Portal „rynekinfrastruktury.pl”, Hub w Gądkach otwarty, 2011-09-27, http://www.rynekinfrastruktury.pl/artykul/66/1/hub-w-gadkach-otwarty.html.
  65. ↑ Spedcont (Terminale kontenerowe – TK Poznań Garbary), 18.12.2013, http://www.spedcont.com.pl/tkpoznan.htm.
  66. ↑ Portal „inforail.pl”, Bartosz M. Kaj, Poznański Węzeł Kolejowy, 2008-08-19, https://transinfo.pl/inforail/poznanski-wezel-kolejowy/.
  67. ↑ Portal „kurier-kolejowy.pl”, PKP Cargo, Budowa terminala kontenerowego Poznań Franowo na finiszu, 20.09.2013,http://www.kurier-kolejowy.pl/aktualnosci/16007/Budowa-terminala-kontenerowego-Poznan-Franowo-na-finiszu.html.
  68. ↑ STS (Firma). [dostęp 2013-06-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-30)]. (pol.).
  69. ↑ a b Jones Lang LaSalle, Warszawski rynek biurowy I kw. 2013, 26-04-2013, https://web.archive.org/web/20150501022453/http://www.topbiura.pl/32,216,Szczegoly-raportu.html.
  70. ↑ Urząd Miasta Poznania (www.poznan.pl), Sukcesy Poznania w 2013 r. w zakresie przyciągania inwestorów, 2014-01-10, http://www.poznan.pl/mim/inwestycje/news/sukcesy-poznania-w-2013r-w-zakresie-przyciagania-inwestorow,67016.html.
  71. ↑ Assocation of Business Service Leaders in Poland (ABSL), Hays Poland, Jones Lang LaSalle; Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce – 2012, Warszawa 2012, https://web.archive.org/web/20130702220303/http://www.absl2012.epublish24.com/index.html.
  72. ↑ a b Związek Liderów Sektora Usług Biznesowych (ABSL), Hays Poland, Jones Lang LaSalle, Baker & McKenzie, Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce – 2013, Warszawa 2013, https://web.archive.org/web/20131204091023/http://www.absl2013.epublish24.com/.
  73. ↑ Assocation of Business Service Leaders in Poland (ABSL), Hays Poland, Jones Lang LaSalle; Sector of modern business services in Poznań agglomeration, Poznań 2011, https://web.archive.org/web/20160304200545/http://www.absl.pl/pl/reports?p_p_id=110_INSTANCE_26Cy6xiicNK8&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=2&_110_INSTANCE_26Cy6xiicNK8_struts_action=%2Fdocument_library_display%2Fview_file_entry&_110_INSTANCE_26Cy6xiicNK8_redirect=http%3A%2F%2Fwww.absl.pl%2Fpl%2Freports%3Fp_p_id%3D110_INSTANCE_26Cy6xiicNK8%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_mode%3Dview%26p_p_col_id%3Dcolumn-1%26p_p_col_count%3D2&_110_INSTANCE_26Cy6xiicNK8_fileEntryId=44761.
  74. ↑ Beyond.pl (Nasze inwestycje – O Data Center 2), 07.02.2014, https://www.beyond.pl/centra-danych/beyondpl-data-center-2/.
  75. ↑ Portale turystyczne (04.07.2013): trivago.pl, http://www.trivago.pl/; emeteor.pl, http://emeteor.pl/; booking.com, http://www.booking.com/.

Media użyte na tej stronie

Ambox outdated serious.svg
An outdated clock with a serious icon
Andersia Tower Poznan.jpg
Biurowce przy placu Andersa w Poznaniu
Sady ProLogisPark.jpg
Sady - park magazynowy ProLogis Park Poznań II
Biurowiec PGK Poznań.jpg
Biurowiec PGK w Poznaniu przy ulicy Marcelińskiej. Siedziba między innymi firm Allegro, MAN, CDF Architekci, Reifeissen Bank.
Franciszkanie konwentualni Poznań lipiec 2007 RB3.JPG
Autor: Radomil, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Church of St. Anthony and monastery of Conventual Franciscans on Przemysł Hill, Poznań
Poznan.Malta.jpg
Tereny rekreacyjne nad Jeziorem Maltańskim
Ostrów Tumski Poznań RB1.JPG
Autor: Radomil talk, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Church of Holly Virgin Mary and Archicatedral Basilica in Poznań
Poznan.BiurowiecDelta.jpg
Akademia Ekonomiczna
6 Poznan 015.jpg
© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0
Polska by Ewa and Maek Wojciechowsy
Poznan.Swietoslawska.jpg
Ulica Świętosławska i Fara
Gądki Panattoni.jpg
Gądki - park magazynowy Panattoni Park Poznań
Poznań Centrum.jpg
Poznański skyline.