Gospodarka Serbii

Ten artykuł od 2020-01 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji. Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Gospodarka Serbii

Belgrad nocą
Informacje ogólne
Waluta	1 dinar (RSD) (rs) = 100 para
Bank centralny	Narodowy Bank Serbii
Rok podatkowy	Rok Kalendarzowy
Organizacje gospodarcze	Bank Światowy, EBOiR, EBI, MFW, CEFTA
Dane statystyczne
PKB (nominalny)	51,523 mld USD (2019)[1]
PKB (ważony PSN)	130,222 mld USD (2019)
PKB per capita	7 398 USD (2019)
Wzrost PKB	4,2% (2019)
Struktura PKB	usługi (48,6%), przemysł (41,9%), rolnictwo (9,5%)[2]
Inflacja	1,4% (2020)
Wymiana handlowa
Eksport	25,5 mld $ (2019)
Główni partnerzy	Niemcy 12,6% Włochy 10,1% Bośnia i Hercegowina 7,7% Rumunia 5,9% Rosja 5,0% Czarnogóra 4,5% Węgry 4,2% Macedonia Północna 3,8% Czechy 3,3% Słowenia 3,3% (2019)
Import	16,3 mld $ (2018)[3]
Zatrudnienie
Siła robocza	3 168 494 (2019)
Stopa bezrobocia	9,7% (2020)
Wskaźniki jakości życia
Ludność poniżej progu ubóstwa	7,1% (2018)
Współczynnik Giniego	35,6 (2018)
Finanse publiczne
Dług publiczny	56,3% PKB (2020)
Deficyt budżetowy	3,8% PKB (2015)[4]
Przychody budżetowe	15,58 mld USD (2015)[2]
Wydatki budżetowe	16,95 mld USD (2015)[2]

Gospodarka Serbii – jest gospodarką mieszaną. Przechodzi transformację z centralnie kierowanej (socjalistycznej) w gospodarkę rynkową (kapitalistyczną) po rozpadzie Jugosławii.

Historia

Serbia była jedną z najbardziej rozwiniętych gospodarczo republiką dawnej Jugosławii. Wojny domowe 1990–95 (wojna w Chorwacji, wojna w Bośni i Hercegowinie), w tym embarga nałożone przez ONZ, spowodowały głęboki kryzys gospodarczy – straty i koszt szacowany był na 30–50 mld USD^[5]. Naloty lotnictwa NATO w 1999 zniszczyły część infrastruktury przemysłowej^[6].

Dzięki reformom wolnorynkowym w 2001 roku stabilnie rozwijała się do 2008 roku, ze średnim tempem 5,9%. Dynamiczny rozwój zmniejszył presję reformatorką na rządzących, przez co większość problemów nie została rozwiązana^[7].

Ustrój gospodarczy

Gospodarka Serbii opiera się na zasadach rynkowych (z zachowaniem dialogu społecznego między związkami zawodowymi a pracodawcami), swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej, niezależności i samodzielności podmiotów gospodarczych oraz na równoprawności wszystkich form własności. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej może być ograniczona ustawą, np. w celu ochrony zdrowia publicznego czy w celu ochrony środowiska naturalnego. Co do zasady zakazane są działania ograniczające konkurencję i sprzyjające powstawaniu monopoli^[8].

Wszystkie podmioty działające na rynku (krajowe i zagraniczne) mają jednakowy status prawny. Zagraniczne osoby prawne i fizyczne, zgodnie z ustawą lub odpowiednią umową międzynarodową, mogą nabywać nieruchomości na własność. Obcokrajowcy mają prawo do ubiegania się o koncesje na korzystanie z bogactw naturalnych i dóbr użytku publicznego^[8].

Obszar kraju jest jednolitym rynkiem towarowym, pracy, kapitału i usług^[8].

Środkiem płatniczym jest dinar serbski, którego emitentem jest Narodowy Bank Serbii.

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Od roku 2008 gospodarka Serbii znajduje się w cyklu rozwoju i regresu. Według danych Krajowego Urzędu Statystycznego produkt krajowy brutto na koniec 2012 r. zmniejszył się o 1,7%. Kluczowym problemem serbskiej gospodarki jest narastanie deficytu finansów publicznych (finansowanego emisją obligacji i podwyżkami podatków, np. w 2012 pięciokrotnie dokonano podwyżek akcyzy na paliwa oraz podwyższono podatek VAT o 2 punkty procentowe)^[8] i przerost sektora publicznego (ok. 1/3 zatrudnienia pochłaniającego 60% przychodów państwa)^[9]. Kolejne rządy odkładają niezbędne reformy, obawiając się niezadowolenia społecznego^[9].

Bezrobocie

Bezrobocie osiągnęło szczytową wartość 22,5% w 2012 roku, po czym zaczęło powoli spadać. W 2016 wynosiło ok. 16%^[10].

Główne sektory gospodarki

Największy udział w gospodarce mają: rolnictwo (udział 7,4% PKB w 2016), budownictwo (4,8%), przemysł (20,9%), sektor publiczny (12,7%), usługi (15,3%)^[11].

Rolnictwo

Użytki rolne obejmują ok. 70% powierzchni Serbii, z czego 55% to grunty orne. Dominuje uprawa kukurydzy, jęczmienia, buraków cukrowych, i pszenicy. Hoduje się trzodę chlewną, bydło, drób, owce i kozy^[6].

Przemysł

Do głównych gałęzi przemysłu należy przemysł metalurgiczny, maszynowy, spożywczy, chemiczny, włókienniczy, odzieżowy, skórzany i elektrotechniczny. W przemyśle wydobywczym dominuje wydobycie lignitu. Eksploatuje się złoża rud miedzi, cynku, ołowiu, żelaza, chromu, molibdenu, magnezytu, manganu, i boksytów^[6].

Infrastruktura

Połączenia lądowe obejmują prawie 43 tys. km dróg i 4100 km linii kolejowych.

Główne miasta (Nowy Sad, Belgrad, Nisz) połączone są autostradami.

Międzynarodowe połączenia lotnicze istnieją na lotniskach w Belgradzie i Niszu.

Główne rzeki (Dunaj, Sawa, Cisa) są żeglowne i połączone kanałami. Główne porty rzeczne znajdują się w Belgradzie, Smederevie i Nowym Sadzie^[6].

W 2016 roku zliberalizowano towarowy^[12] rynek kolejowy, dzięki czemu w połowie 2016 roku ruszyło pierwsze niezależnie połączenie kolejowe zorganizowane przez Kombinovani Prevoz.

Uczestnictwo w organizacjach i porozumieniach

Serbia jest członkiem wielu organizacji o charakterze ekonomicznym^[8]:

• Bank Światowy – od 2001
• Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju – od 2001
• Europejski Bank Inwestycyjny – od 2001
• Międzynarodowy Fundusz Walutowy – od 2001
• Partnerstwo dla Pokoju – od 2006
• Rada Europy – od 2003
• Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu – od 2007

Stara się również o członkostwo w takich organizacjach jak^[8]:

• Unia Europejska – porozumienie o stabilizacji i stowarzyszeniu i status kandydata do członkostwa^[13]
• Światowa Organizacja Handlu – kraj-obserwator
• Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju

Serbia ma umowy o wolnym handlu z Rosją, Białorusią, Kazachstanem i Turcją.

Handel zagraniczny

Gospodarka Serbii charakteryzuje się niskim poziomem eksportu i wysokim deficytem w handlu zagranicznym. Głównym partnerem handlowym jest Unia Europejska (63% eksportu i 62% importu)^[7].

Relacje gospodarcze z Chinami

Serbia stara się utrzymywać Chiny jako partnera strategicznego (prócz USA, Rosji i UE), ze względów gospodarczych i politycznych (kwestia Kosowa). Chiny chcą przez Serbię budować południową odnogę Nowego Jedwabnego Szlaku – między portem Pireus a Europą Środkową^[14].

W latach 2005–2015 Chiny zainwestowały w Serbii 125 mln euro. W 2016 największą chińską inwestycją było przejęcie huty w Smederevie za 46 mln euro. Za 608 mln USD kredytu z chińskiego banku Eximbank budowany jest (w połowie przez firmy chińskie) nowy blok elektrownic w Kostolac^[14].

Relacje gospodarcze z Polską

1 czerwca 2011 roku rządy Polski i Serbii podpisały umowy o współpracy ekonomicznej.

Na koniec 2012 roku wymiana towarowa między Polską a Serbią wyniosła 469,3 mln euro, w tym eksport z Polski 362,2 mln euro, a import z Serbii 107,1 mln euro. W tym samym roku inwestycje polskie w Serbii wyniosły 0,734 mln euro.

Przypisy