Gostycyn (gmina)

Gostycyn
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	tucholski
TERC	0416022
Wójt	Ireneusz Kucharski
Powierzchnia	135,8 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 5214
• gęstość	38,4 os./km²
Nr kierunkowy	52
Tablice rejestracyjne	CTU
	Adres urzędu:ul. Bydgoska 8; 89-520 Gostycyn
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	10
Liczba miejscowości	18
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Gostycyn
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Gostycyn
	53°29′N 17°49′E/53,489167 17,810000
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej
	Portal Polska

Gostycyn – gmina wiejska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie tucholskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Siedziba gminy to Gostycyn.

30 czerwca 2012 gminę zamieszkiwało 5270 osób^[3]. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku^[4] gminę zamieszkiwało 5238 osób.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[5] gminę zamieszkiwało 5196 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2005^[6] gmina Gostycyn miała obszar 136,15 km², w tym:

użytki rolne: 61%
użytki leśne: 29%

Obszar gminy Gostycyn stanowi 12,63% powierzchni powiatu tucholskiego. 1 stycznia 2012 wśród 2479 polskich gmin gmina Gostycyn zajmowała 829. miejsce pod względem powierzchni oraz 1385. pod względem liczby ludności^[1].

Ochrona przyrody

Na terenie gminy znajduje się część rezerwatu przyrody Dolina rzeki Brdy chroniącego system przyrodniczy doliny Brdy.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[7] :

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	5185	100	2599	50,1	2586	49,9
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	38,1		19,1		19

Dane z 30 czerwca 2012^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	5270	100	2625	49,8	2645	50,2
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	38,8		19,3		19,5

Piramida wieku mieszkańców gminy Gostycyn w 2014 roku^[2].

Zabytki

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy^[8]:

kościół parafii pod wezwaniem św. Marcina z 1819 roku w Gostycynie, nr A/1566 z 14.07.2010 roku
zespół pałacowy z XVIII w. w Kamienicy, obejmujący: pałac z lat 1770-1790; park z XIX w.; zabudowania gospodarcze: spichrz z 1759; oborę, obecnie chlewnię z 1875; cielętniki z 1859 roku, nr 137/A z 30.01.1985 roku
ptaszarnia na terenie folwarku z 1863 roku w Łyskowie, nr 136/A z 30.01.1985 roku
zespół dworski z końca XIX w. w Motylu, obejmujący: dwór z 1883; park; spichrz; młyn wodny z 1928; stodołę z 1880; chlew, nr 132/A z 15.06.1985 roku
zespół dworski z drugiej połowy XIX w. w Wielkiej Kloni, obejmujący: dwór; park, nr 162/A z 15.01.1985 roku.

Sołectwa

Bagienica, Gostycyn, Łyskowo, Mała Klonia, Pruszcz, Przyrowa, Wielka Klonia, Wielki Mędromierz, Kamienica, Piła^[9].

Pozostałe miejscowości

Kamienica (osada), Karczewo, Leontynowo, Motyl, Pieńkowo, Świt, Wapiennik, Żółwiniec.

Sąsiednie gminy

Cekcyn, Kęsowo, Koronowo, Lubiewo, Sępólno Krajeńskie, Sośno, Tuchola

Historia

Rzeczka Kamionka, będąca w przeszłości granicą między państwem polskim i krzyżackim a później Starostwem Nakielskim i Tucholskim, łączy obecnie ziemie wchodzące w skład dzisiejszej Gminy Gostycyn. Historia tych ziem sięga odległej przeszłości. Świadczą o tym wykopaliska archeologiczne z Gostycyna, Kamienicy, Wielkiej i Małej Kloni, Przyrówki oraz Wielkiego Mędromierza. Najbardziej znanym stanowiskiem archeologicznym jest tzw. Burghardt, czyli grodzisko nizinno-wyżynne, stożkowate, które zostało usytuowane na szerokim cyplowatym wzniesieniu wcinającym się w łąki. Jego powstanie datowane jest na XIII- XIV w.

Miejscowości Gminy Gostycyn w źródłach historycznych wzmiankowane są w różnym czasie. Najwięcej z nich podają zapisy XIV - wieczne. Najwcześniej wzmiankowaną miejscowością jest Wielki Mędromierz - rok 1313. Dokument osadniczy z 1350 r. wspomina Gostycyn. Wielka Klonia ze swoim właścicielem wicestarostą Wojsławem wspomniana zostaje pod rokiem 1360. W roku 1368, jako wieś rycerska wspomniany zostaje Pruszcz. Z 1369 r. pochodzi dokument mówiący o Łyskowie i jej właścicielu rycerzu Kristianie von Lobedow. Pod rokiem 1374, jako części gostycyńskiej parafii, wymieniane są Karczewo oraz Przyrowa. Z roku 1382 pochodzi wzmianka o młynie w Pile. Pod rokiem 1432 pierwszy raz zapisano nazwy Kamienicy i Bagienicy, a w 1507 roku Małej Kloni. Najpóźniej powstała osada młyńska Motyl. Jej początki można datować na I połowę XVIII w.

Wsie Gminy Gostycyn w przeszłości stanowiły własność prywatną bądź królewską. Do pierwszych zaliczyć można Kamienicę, Wielką i Małą Klonię, Bagienicę, Przyrowę, Łyskowo, Motyl oraz Pruszcz. Później w tych miejscowościach wyodrębnione zostały tzw. obszary dworskie i wiejskie. Wśród właścicieli tych miejscowości znaleźli się m.in. przedstawiciele takich rodów jak: Marcin, Mateusz, Jan i Michał Prusieccy - współwłaściciele Pruszcza, Bagienicy oraz Kamienicy w XVI w., Reinhold i Jan Heidensteinowie - właściciele Wielkiej Kloni w I połowie XVII w., Łyskowscy herbu Doliwa - właściciele Łyskowa.

Z mniej znanych wydarzeń historycznych dotyczących gminy Gostycyn można wspomnieć, iż w II połowie XIX w. w Bagienicy powstała wspólnota ewangelicka. Jej pierwszym pastorem był Heinrich Borowski. Sprawował on swoją posługę w latach 1875-1885. Od kwietnia 1874 r. do czerwca 1875 na terenie majątku kamienieckiego działały, sprowadzone przez właściciela hrabiego Carla von Koenigsmarcka, Służebniczki Panny Maryi z zakonu założonego przez Edmunda Bojanowskiego. Prowadziły szkołę, ochronkę dla małych dzieci, sprawowały opiekę nad chorymi. Ważnym wydarzeniem była budowa kolei na początku XX w. Ciężki okres I wojny światowej opisał w swoim pamiętniku mieszkaniec Pruszcza Jan Mazurkiewicz. Jego wspomnienia zostały wydane w roku 1975 w książce pt. "Los żołnierza". 5 sierpnia 1924 r. powiat tucholski odwiedził prezydent Rzeczypospolitej Stanisław Wojciechowski. Zwiedzał m.in. kopalnię węgla brunatnego w Pile. Przejeżdżał także przez teren Gminy Gostycyn udając się do Wysokiej Polnej. Także kampania wrześniowa 1939 r. wypisała swoje piętno na losach tutejszej ziemi. Pierwsza potyczka wojsk polskich z niemieckimi miała miejsce pod Wielką Klonią. Do ciężkich walk doszło także w rejonie Gostycyna i Pruszcza.

Z Gminą Gostycyn związanych jest także kilka znanych postaci. Możemy tutaj wymienić Reinholda Heidensteina - historyka oraz współpracownika kanclerza królewskiego Jana Zamoyskiego, ks. Pawła Wojciecha Nagórskiego - proboszcza gostycyńskiego, który oprócz duszpasterzowania zajmował się także twórczością literacką, malarza Leona Wyczółkowskiego, który wędrując po tutejszych pięknych borach gościł w pałacu państwa Górskich w Kamienicy.

Przypisy

↑ ^a ^b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2012 r.. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2013-04-12].
↑ ^a ^b Gmina Gostycyn w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ ^a ^b Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca 2012. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2013-04-12].
↑ Gmina Gostycyn w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-04-27] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Gmina Gostycyn (kujawsko-pomorskie) » mapy, GUS, nieruchomości, noclegi, szkoły, regon, kody pocztowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, przedszkola, statystyki, Polska w liczbach [dostęp 2021-02-23] (pol.).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 98. [dostęp 2012-02-28].
↑ Podział Gminy Gostycyn na sołectwa. Gmina Gostycyn. [dostęp 2013-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-10)].

[powierzchnia2012-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2012 r.. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2013-04-12].

[populacja2016-2] Gmina Gostycyn w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[ludnosc_czerwiec2012-3] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca 2012. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2013-04-12].

[4] Gmina Gostycyn w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-04-27] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[5] Gmina Gostycyn (kujawsko-pomorskie) » mapy, GUS, nieruchomości, noclegi, szkoły, regon, kody pocztowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, przedszkola, statystyki, Polska w liczbach [dostęp 2021-02-23] (pol.).

[autonazwa1-6] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[autonazwa2-7] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[8] Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 98. [dostęp 2012-02-28].

[9] Podział Gminy Gostycyn na sołectwa. Gmina Gostycyn. [dostęp 2013-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-10)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Sołectwa	Bagienica Gostycyn Kamienica Łyskowo Mała Klonia Piła Pruszcz Przyrowa Wielka Klonia Wielki Mędromierz
Miejscowości niesołeckie	Gostycyn-Nogawica Gostycyn-Wybudowanie Kamienica (osada) Karczewo Leontynowo Motyl Pieńkowo Przyrówka Świt Wapiennik Żółwiniec

Miasta	Tuchola
Gminy miejsko-wiejskie	Tuchola
Gminy wiejskie	Cekcyn Gostycyn Kęsowo Lubiewo Śliwice

Przynależność wojewódzka	woj. pomorskie (II RP) (1919–39) woj. pomorskie (PRL) (1945–50) woj. bydgoskie (1950–75)
Miasta (1919–75)	Tuchola
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Bysław (1934–54) Cekcyn (1934–54 i 1973–75) Gostycyn (1934–54 i 1973–75) Kęsowo (1934–54 i 1973–75) Legbąd (1934–54) Lubiewo (1973–75) Raciąż (1934–54) Śliwice (1934–54 i 1973–75) Tuchola (1934–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)	Bysław (1954–72) Bysławek (1954–61) Cekcyn (1954–72) Droździenica (1954 → i ← 1958) Gostycyn (1954–72) Kęsowo (1954–72) Kiełpin (1954–61) Legbąd (1954–72) Lińsk (1954–61) Lubiewo (1954–72) Lubocień (1954–58) Małe Gacno (1954–71) Pruszcz (1954–61) Raciąż (1954–71) Śliwice (1954–72) Śliwiczki (1954–58) Tuchola (1961–72) Wielka Klonia (1954–61) Wielki Mędromierz (1954–61) Wysoka (1954–68) Zalesie (1954–58) Żalno (1954–72)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne