Goworowo (powiat ostrołęcki)

Artykuł52°54′10″N 21°33′27″E
- błąd38 m
WD52°54'N, 21°33'E, 52°52'N, 21°36'E
- błąd2287 m
Odległość624 m
Goworowo
wieś
Ilustracja
Państwo Polska
Województwo mazowieckie
Powiatostrołęcki
GminaGoworowo
SołectwoGoworowo
Liczba ludności (2011)770[1][2]
Strefa numeracyjna29
Kod pocztowy07-440[3]
Tablice rejestracyjneWOS
SIMC0510072[4]
Położenie na mapie gminy Goworowo
Mapa konturowa gminy Goworowo, w centrum znajduje się punkt z opisem „Goworowo”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Goworowo”
Położenie na mapie powiatu ostrołęckiego
Mapa konturowa powiatu ostrołęckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Goworowo”
Ziemia52°54′10″N 21°33′27″E/52,902778 21,557500
Strona internetowa

Goworowo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Goworowo[4][5].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ostrołęckiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Goworowo.

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu 1505 roku, w którym występuje Gotard z Kargoszyna, pleban Goworowa[6].

W XVIII wieku Goworowo było wsią kościelną, leżało w ziemi łomżyńskiej na Mazowszu[7]. Po pokoju tylżyckim z 1807 roku, wieś wraz z całą gminą i innymi ziemiami wchodzącymi w skład księstwa sieluńskiego została przekazana w użytkowaniu marszałkowi Francji Michałowi Neyowi[8]. W 1817 roku wieś liczyła 26 domów i 147 mieszkańców, dziesięć lat później było to już 40 domów i 196 mieszkańców. W 1859 roku spłonęła niemal cała wieś, ocalała jedynie plebania i kościół. Nastąpił wówczas szybki rozwój miejscowości, związany z wyprzedażą gruntów. Zaczęli też w większej liczbie napływać Żydzi. W latach 80. wieś liczyła 101 domów i 1485 mieszkańców[9]. Dodatkowo na rozwój wsi wpływ miało oddanie do użytku kolei żelaznej, łączącej Ostrołękę z Warszawą, 22 września 1897 roku.

W 1781 roku w Goworowie mieszkało 138 Żydów, zaś w 1802 roku już 310. Było to efektem zniesienia przywilejów de non tolerandis Judaeis przez rząd pruski, co spowodowało gwałtowny napływ ludności żydowskiej ze wsi do miast i miasteczek[10]. W 1895 roku Żydzi goworowscy brali udział w gaszeniu pożaru kościoła i zabudowań parafialnych. Zaś w 1906 roku, z okazji wizyty biskupa płockiego Apolinarego Wnukowskiego, delegacja gminy żydowskiej z rabinem na czele brała udział w powitaniu ordynariusza. Spięcia pomiędzy ludnością polską a żydowską narastały. Jednym z jej przejawów było rozpowszechnione w całej Polsce, wspierane przez Kościół, zakładanie polskich zakładów i sklepów. I tak w Goworowie w 1908 założono herbaciarnię dla członków Związku Katolickiego, zaś w 1910 otwarto czwarty już polski sklep[11].

Na początku XX wieku wśród polskich Żydów zaczął rozpowszechniać się syjonizm, dotarł on również do Goworowa. W miasteczku powstała silna organizacja syjonistyczna, założona 2 października 1917 roku, jej przewodniczącym został Ciechanower. W 1913 roku w Goworowie żyło 2154 osoby, z czego 2020 było Żydami.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku ówczesną osadę miejską zamieszkiwało 1187 osób, 95 było wyznania rzymskokatolickiego, 7 ewangelickiego a 1085 mojżeszowego. Jednocześnie 217 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową a 970 żydowską. Było tu 138 budynków mieszkalnych[12]. Miejscowość należała do miejscowej parafii rzymskokatolickie. Podlegała pod Sąd Grodzki w Ostrołęce i Okręgowy w Łomży; mieścił się tu urząd pocztowy który obsługiwał teren gminy[13].

W okresie międzywojennym majątki ziemskie mieli tu Rościszewscy, ogółem dwa folwarki zajmowały 633 mórg[14].

W wyniku agresji niemieckiej we wrześniu 1939 wieś znalazła się pod okupacją niemiecką. Od 1939 do wyzwolenia w 1945 włączona w włączona w skład Generalnego Gubernatorstwa[15][16].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.

Religia

Goworowo jest także ośrodkiem parafii pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego. Parafia została pierwotnie erygowana pod wezwaniem Świętego Krzyża ok. 1315 roku, co czyni ją jedną z najstarszych parafii na południe od Narwi (np. parafia w Ostrołęce powstała dopiero na przełomie XIV i XV wieku)[17]. Inicjatorem powstania parafii goworowskiej był prepozyt katedry płockiej Florian z Kościelca, późniejszy biskup płocki.

Znani goworowianie

  • Urząd gminy

  • Rynek

  • Obelisk na rynku

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Wieś Goworowo w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2019-10-10] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-10-10].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 325 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Goworowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 527.
  7. ↑ Anatol Leszczyński: Żydzi ziemi bielskiej w dokumentach z XVIII w. w: „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” nr 1 (117). Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981, s. 22. ISSN 0006-4033
  8. ↑ Jerzy Kijowski, Ostrołęka w dobie rozbiorowej, „Rocznik Mazowiecki”, t. XXIII (2011), s. 40.
  9. ↑ Jerzy Dziewirski, Goworowo i okolice, s. 134.
  10. ↑ Janusz Szczepański, Społeczność żydowska Mazowsza w XIX-XX wieku, Pułtusk 2005, s. 33–35.
  11. ↑ Janusz Szczepański, dz. cyt., s. 176–177.
  12. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 47.
  13. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 467.
  14. ↑ The 1929 Polish Business Directory Project, data.jewishgen.org [dostęp 2017-04-09].
  15. ↑ Territoriale Veränderungen in Deutschland und deutsch verwalteten Gebieten 1874 - 1945, www.territorial.de [dostęp 2020-05-09].
  16. ↑ Karte des Generalgouvernements, Warszawa 1943.
  17. ↑ Dzieje Mazowsza, red. H. Samsonowicz, Pułtusk 2006, s. 474.

Linki zewnętrzne

Gmina Goworowo
Wsie
Osady leśne
Integralne
części wsi
Była kol. wsi

Herb gminy Goworowo

Gmina Goworowo (II Rzeczpospolita)
Osady miejskie
Wsie
Osada kolejowa
Folwarki

Media użyte na tej stronie

Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Powiat ostrołęcki location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu ostrołęckiego, Polska
POL gmina Goworowo COA.svg
Herb gminy Goworowo
Goworowo (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Goworowo, Polska