Grímsvötn

Grímsvötn
Ilustracja
Grimsvötn
Państwo

 Islandia

Położenie

Sveitarfélagið Hornafjörður, Þingeyjarsveit, Skútustaðahreppur, Skaftárhreppur

Pasmo

Wyżyny Islandii

Wysokość

1725 m n.p.m.

Dane wulkanu
Rok erupcji

2011

Aktywność

czynny

Położenie na mapie Islandii
Mapa konturowa Islandii, blisko centrum po prawej na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Grímsvötn”
Ziemia64°25′12″N 17°19′48″W/64,420000 -17,330000
Grimsvötn

Grimsvötn (1725 m n.p.m.) – czynny wulkan na Islandii znajdujący się pod lodowcem Vatnajökull, piąty pod względem wysokości w Europie.

Jego erupcje powodują topnienie lodowca, a ciśnienie i ciepło wydobywające się podczas erupcji z wulkanu unoszą czapę lodową, co prowadzi do katastrofalnych powodzi na tym terenie. Zjawisko to nazywa się jökulhlaup i jest bardzo często spotykane na Islandii. Ostatnia erupcja wulkanu miała miejsce 21 maja 2011.

Erupcja z 2011 roku

W dniach 2 i 3 października 2010 roku w okolicach wulkanu Grimsvötn wykryto harmoniczne drżenia, prawdopodobnie zwiastujące nadchodzącą erupcję[1]. W tym samym czasie odbiornik GPS znajdujący się w wulkanie wykrył nagłe wybrzuszenie sugerujące ruchy magmy znajdującej się pod wulkanem. Na początku listopada lodowiec Vatnajökull zaczął topnieć w stopniu wskazującym na wzmożoną aktywność wulkanu.

Pejzaż islandzki podczas erupcji wulkanu w 2011 r.

Dnia 21 maja 2011 roku około godziny 17:30 czasu UTC rozpoczęły się drżenia i mikrowstrząsy ziemi dookoła wulkanu[2]. O godzinie 19 rozpoczęła się erupcja wulkanu. Pokrywa lodowa lodowca Vatnajökull została przerwana, z wulkanu zaczęły wydobywać się popiół i pył wulkaniczny, tworząc chmurę o wysokości osiągającej 20 kliometrów[3][4]. Erupcja ta była około 10 razy większa niż wcześniejsza, do której doszło w 2004 roku, oraz jest największą dla wulkanu Grimsvötn w ciągu ostatnich 100 lat[5]. Erupcja spowodowała zakłócenia w działaniu transportu lotniczego nad Islandią, Grenlandią, Szkocją, Norwegią i archipelagiem Svalbard[4][6][7]. Według danych organizacji Eurocontrol, w dniach 23-25 maja 2011 roku około 900 lotów zostało anulowanych, co oznacza zakłócenia znacznie mniejsze niż po erupcji wulkanu Eyjafjallajökull w 2010 roku[8].

Pył wulkaniczny nad Islandią. Zdjęcie satelitarne z 22 maja 2011 r.

Przewidywana aktywność wulkanu

Badania wskazują, że aktywność wulkaniczna wzrasta i maleje tak, że częstotliwość i rozmiar erupcji w oraz wokół lodowej czapy Vatnajökull zmienia się w czasie. Ostatnie cztery erupcje wulkanów na Islandii w ciągu 15 lat sugerują okres wzmożonej aktywności wulkanów, podczas której można się spodziewać erupcji wulkanu Grímsvötn co kilka lat. Aktywność pobliskiego wulkanu Bárðarbunga jest powiązana ze wzrostem aktywności wulkanu Grímsvötn[9].

Bakterie w jeziorze subglacjalnym

W 2004 roku po raz pierwszy wykryto kolonię bakterii w wodach jeziora subglacjalnego. Jezioro Grímsvötn znajduje się pod lodowcem Vatnajökull i nie zamarza dzięki ogrzewaniu przez wulkan. Odkryte bakterie potrafią przetrwać w warunkach z bardzo niskim stężeniem tlenu. To odkrycie może być analogiczne do wykrytych oznak życia na planecie Mars, ponieważ na tej planecie również odnaleziono ślady działalności wulkanicznej oraz lodowce[10][11].

Przypisy

  1. Possible Harmonic tremor pulse at Grímsfjall volcano | Iceland geology, www.jonfr.com [dostęp 2018-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2010-10-10] (ang.).
  2. Eruption has started in Grímsvötn | News | Icelandic Meteorological office, Icelandic Meteorological office [dostęp 2018-07-04] (ang.).
  3. Iceland's most active volcano erupts, www.aljazeera.com [dostęp 2018-07-04].
  4. a b Wybuch wulkanu Grimsvotn: Islandia zamyka swoją przestrzeń powietrzną, „Newsweek.pl”, 22 maja 2011 [dostęp 2018-07-04] (pol.).
  5. Iceland Review, Largest Volcanic Eruption in Grímsvötn in 100 Years, „Iceland Review”, 22 maja 2011 [dostęp 2018-07-04] (ang.).
  6. Michael Sandelson, Iceland eruption hits Norwegian flights, theforeigner.no, 24 października 2017 [dostęp 2018-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-04] (ang.).
  7. Ash cloud grounds Scots flights, „BBC News”, 23 maja 2011 [dostęp 2018-07-04] (ang.).
  8. European proceedures cope with new ash cloud - 5/26/2011 - Flight Global, 3 lipca 2015 [dostęp 2018-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2015-07-03].
  9. Risk assessment of volcanic eruptions | News | Icelandic Meteorological office, Icelandic Meteorological office [dostęp 2018-07-04] (ang.).
  10. Mark Peplow, Glacial lake hides bacteria, „news@nature”, 2004, DOI10.1038/news040712-6, ISSN 9999-9999 [dostęp 2018-07-04] (ang.).
  11. Eric Gaidos i inni, A Viable Microbial Community in a Subglacial Volcanic Crater Lake, Iceland, „Astrobiology”, 4 (3), 2004, s. 327–344, DOI10.1089/ast.2004.4.327, ISSN 1531-1074 [dostęp 2018-07-04] (ang.).

Linki zewnętrzne

  • Grímsvötn (ang.). W: Global Volcanism Program [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-02-27].

Media użyte na tej stronie

U+25B2.svg
Black up-pointing triangle , U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
Iceland Grimsvoetn 1972-B.jpg
Autor: Roger McLassus, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Grimsvötn in Vatna Jökull glacier in Iceland on 29 Jul 1972. Picture taken and uploaded by Roger McLassus.
Grimsvötn ash cloud.jpg
Autor: Matt Riggott from Reykjavík, Iceland, Licencja: CC BY-SA 2.0

We drove an hour out of Reykjavík to see what the eruption of the Grimsvötn volcano looked like. In the end we couldn't catch even a glimpse of the volcano because of the huge ash cloud covering the south of Iceland. Everything was brown — including us by the end of it, blinking out dirt with our skin dry and gritty.

We took a video of the ash cloud too.
Iceland Grimsvoetn 1972.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Roger McLassus 1951 (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Grimsvötn in Vatna Jökull glacier in Iceland on 29 Jul 1972. Picture taken and uploaded by Roger McLassus.
Grímsvötn Volcano Showing Plume - May 22.jpg

NASA MODIS satellite image acquired at 05:15 UTC on May 22, 2011 shows the plume casting shadow to the west.

Credit: NASA/GSFC/Jeff Schmaltz/MODIS Land Rapid Response Team

NASA Goddard Space Flight Center enables NASA’s mission through four scientific endeavors: Earth Science, Heliophysics, Solar System Exploration, and Astrophysics. Goddard plays a leading role in NASA’s accomplishments by contributing compelling scientific knowledge to advance the Agency’s mission.

Follow us on Twitter

Join us on Facebook