Grążel drobny

Grążel drobny
	; Kwiat na początku kwitnienia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	grzybieniopodobne
Rząd	grzybieniowce
Rodzina	grzybieniowate
Rodzaj	grążel
Gatunek	grążel drobny
	Nazwa systematyczna
	Nuphar pumila (Timm) DC.; 1821, Syst. Nat., 2 : 61
Synonimy
	Nuphar pumilum (Timm.) DC.; Nuphar tenella Reichenb. (1824); Nuphar minima Sm. (1811); Nuphar jurana Magnin (1894);
	Nuphar pumilum (Timm.) DC.; Nuphar tenella Reichenb. (1824); Nuphar minima Sm. (1811); Nuphar jurana Magnin (1894);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski

Grążel drobny (Nuphar pumila (Timm) DC.) – gatunek byliny wodnej z rodziny grzybieniowatych (Nymphaeaceae).

Rozmieszczenie geograficzne

Jako gatunek rodzimy występuje w Europie i Azji^[5]. W Polsce osiąga południową granicę swego zasięgu i jest znacznie rzadszy od podobnego grążela żółtego. Występuje w rozproszeniu w północnej części niżu, częściej na Pomorzu Zachodnim, rzadziej na Pomorzu Wschodnim. W południowej Polsce opisano jego występowanie tylko na 2 stanowiskach na Śląsku; w okolicy Boguszyc i Pszczyny^[6].

Morfologia

Kwiat z formującym się owocem

Owoc

Pokrój: Roślina bardzo podobna do grążela żółtego, zwłaszcza zmarniałego.
Kłącze: Cieńsze jak u grążela żółtego; 10-20 mm grubości i 20-70 cm długości.
Liście: Pływające i podobne do liści grążela żółtego, ale mniejsze - osiągają 5-15 cm długości i 4-13 cm szerokości (poza tym nasada bardziej rozszerzona i rzadsze nerwy drugiego rzędu). Posiadają długi, sięgający do 2,5 m ogonek liściowy. Liście podwodne są delikatne, okrągławe i mają zatokowaty brzeg (heterofilia).
Kwiaty: Obupłciowe, o średnicy 2-3 cm, z licznymi płatkami korony i 5 żółtozielonymi działkami kielicha (3-5 razy dłuższymi od płatków). Płatków 11 małych, łopatkowatych. Słupek składa się z 8-12 zrośniętych owocolistków, a jego znamię jest tarczowate, płaskie, z 8-12 promieniami dochodzącymi do ząbkowanego brzegu. Kwitnie od czerwca do września.
Owoc: Torebka o gruszkowatym kształcie, 2 razy mniejszy niż u grążela żółtego.

Biologia i ekologia

Grążel drobny w szuwarze skrzypowym

Bylina, hydrofit. Zasiedla zbiorniki wód stojących o bardzo zróżnicowanej żyzności, ale preferuje podłoże torfowe. Wrażliwy na obecność wapnia w wodzie lub w podłożu. Tworzy swój własny zespół Nupharetum pumili, dla którego jest gatunkiem charakterystycznym^[7].

Zmienność

Tworzy mieszańca z grążelem żółtym o nazwie naukowej Nuphar × spenneriana Gaudin 1828, Fl. Helv., 3: 439.

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Zagrożona jest przez zanieczyszczenie i nadmierną gospodarczą i turystyczną eksploatację jezior i stawów, a także wskutek zarastania stawów przez szuwary^[6].

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006, 2016)^[8]^[9]: VU (narażony na wyginięcie).
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin^[10]: VU (narażony na wyginięcie).

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-24] (ang.).
↑ J.-P. Lonchamp: Index Synonymique de la Flore de France (fr.). 1999. [dostęp 2007-12-11].
↑ Nuphar pumila, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ Nuphar pumila na Germplasm Resources Information Network [dostęp 2013-12-06].
↑ ^a ^b Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

Bibliografia

Stanisław Bernatowicz, Paweł Wolny: Botanika dla limnologów i rybaków. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974.
Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2001. 83-7073-248-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-24] (ang.).

[3] J.-P. Lonchamp: Index Synonymique de la Flore de France (fr.). 1999. [dostęp 2007-12-11].

[iucn-4] Nuphar pumila, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[5] Nuphar pumila na Germplasm Resources Information Network [dostęp 2013-12-06].

[A-6] Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.

[7] WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .

[8] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[10] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne